آشنایی با ابزارهای تامین مالی و کارکردهای آن

یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های ما برای شروع کسب‌و‌کار یا حفظ آن، تامین منابع مالی موردنیاز است. روش‌های مختلفی برای تامین سرمایه وجود دارند. در ادامه با ابزارهای تامین مالی و روش‌های بهره‌برداری صحیح از آنها آشنا خواهید شد.

پیدا کردن یک منبع مالی برای آغاز یک کسب‌وکار در هر محیط اقتصادی، کاری چالش‌برانگیز و دشوار است. فرقی نمی‌کند که دنبال سرمایه برای شروع یک استارتاپ باشید یا سرمایه برای گسترش یک شرکت یا پول برای گذراندن شرایط سخت مالی. برای اینکه بتوانید منابع مالی موردنیازتان را تأمین کنید، ۸ ابزار را برای شما آماده کرده‌ایم.

ابزار اول: فکتورینگ

فکتورینگ یکی از ابزارهای تامین مالی است. شیوه‌ی کار این ابزار به این صورت است که شرکت، حساب‌های دریافتی یا مطالبات خود را به قیمتی پایین‌تر از آنچه که باید دریافت کند، به یک مؤسسه‌ی مالی واگذار می‌کند و در عوض، در مدت کوتاهی وجه نقد دریافت می‌کند. معمولا شرکت‌هایی که اعتبار کمی دارند یا کسب‌وکارهایی مثل تولیدکنندگان پوشاک، که باید مدت‌ها قبل از دریافت هزینه‌، محصولات را تولید و سفارش‌ها را آماده کنند، از این روش استفاده می‌کنند.

فکتورینگ یکی از روش‌های پرهزینه برای تامین مالی است. این کار باعث می‌شود سالانه مبلغ زیادی از نرخ سود را به مؤسسات مالی فکتورینگ واگذار کنید که به مرور زمان موجب بی‌اعتباری شما می‌شود. رکود اقتصادی باعث می‌شود شرکت‌ها برای تامین مالی به‌دنبال راه‌های جایگزین باشند و البته شرکت‌های فکتورینگ تلاش می‌کنند تا این شیوه را روز‌به‌روز رقابتی‌تر کنند و شرکت‌ها را به استفاده از آن تشویق کنند.

ابزار دوم: سرمایه گذاری فرشته

سرمایه‌گذاران فرشته معمولا تاجران و سرمایه‌داران موفقی هستند که با سرمایه‌ی شخصی خود از کسب‌وکارهای نوپا که پتانسیل رشد و پیشرفت دارند، حمایت مالی می‌کنند. اگر شما سرمایه‌ی کمی برای شروع یک کسب‌وکار دارید، یک سرمایه‌گذار فرشته می‌تواند نجات‌بخش کسب‌وکار شما باشد البته به شرطی که شرایط و محدودیت‌های این نوع سرمایه‌گذاری را به‌خوبی بشناسید.

باید بدانید پولی که از یک سرمایه‌گذار فرشته می‌گیرید، وام نیست بلکه مشارکت در سرمایه‌گذاری است. مشارکت در سرمایه‌گذاری به معنای خرید سهام مالکیت شرکت برای سرمایه‌گذار است. بنابراین، اگر شما از یک سرمایه‌گذار فرشته پولی را قبول کنید، در واقع بخشی از کنترل کسب‌وکارتان را به او واگذار می‌کنید. یک سرمایه‌گذار فرشته حداقل ده درصد از سهام کسب‌وکار شما را طلب می‌کند. البته این مقدار، برای استارتاپ‌های پُرریسک‌، به ۵۰ درصد هم می‌رسد.

برای بسیاری از صاحبان کسب‌وکارهای کوچک، سخت است که بخشی از قدرت و اختیارات خود را به یک سرمایه‌گذار خارجی واگذار کنند، بنابراین قبل از اینکه سرمایه‌‌ای از آنها دریافت کنید، حتما درمورد محدودیت‌ها و شرایط آن آگاهی لازم را به‌دست بیاورید و خوب فکر کنید.

جنبه‌ی مثبت این نوع سرمایه‌گذاری این است که چون سرمایه‌گذار فرشته چیزی تحت عنوان وام به شما عرضه نکرده است، پرداخت‌های منظم همراه با هر سود، وجود نخواهد داشت و لازم نیست نگران این پرداخت‌ها باشید. اما در نظر داشته باشید که آنها به‌عنوان صاحبان بخشی از کسب‌وکار شما، مقداری از سود حاصل را تصاحب می‌کنند.

با کمک این چند نکته می‌توانید در تعامل با سرمایه‌گذاران فرشته، به موفقیت دست پیدا کنید

۱. اعتماد سرمایه‌گذار فرشته را جلب کنید

اگر سرمایه‌گذاران ببینند که شما یک تیم مدیریتی مجرب و کارآزموده دارید، نگرانی‌هایشان درمورد آینده‌ی شرکت و کنار آمدن شرکت با مشکلات اقتصادی، کاهش پیدا می‌کند و خیال‌شان درمورد سرمایه‌گذاری در کسب‌وکار شما راحت‌تر می‌شود. حتی وجود یک مشاور باتجربه در کنار تیم مدیریت، بر اعتبار شما می‌افزاید.

۲. به‌دنبال مُد نباشید

پیش از شروع کار، از خودتان بپرسید: «می‌خواهم این کسب‌وکار را راه بیندازم چون واقعا به ایده‌ی آن علاقه‌ دارم یا به این دلیل این کار را شروع می‌کنم که در حال حاضر مُد است و همه همان کار را انجام می‌دهند؟» سرمایه‌گذاران فرشته، تفاوت این دو مورد را به‌خوبی می‌فهمند و به شرکت‌هایی که به‌دنبال «یک‌شبه پولدار شدن» هستند، زیاد توجه نمی‌کنند.

۳. بازار خود را بشناسید

اگر می‌خواهید حمایت همه‌جانبه‌ی یک سرمایه‌گذار فرشته را داشته باشید، باید بازار را ارزیابی کنید، تحلیل‌های رقابتی داشته باشید و برنامه‌هایی برای فروش و بازاریابی در نظر بگیرید. شرکت‌های نوپا باید درباره‌ی بازاری که وارد آن شده‌اند، اطلاعات کافی و تخصصی داشته باشند و قوانین رقابت در این بازار را به‌خوبی یاد بگیرند.

۴. ارتباط خود را با سرمایه‌گذار حفظ کنید

یک سرمایه‌گذار فرشته ممکن است در حال حاضر و با توجه به شرایط فعلی، علاقه‌ای به سرمایه‌گذاری در کسب‌وکار شما نشان ندهد، به‌خصوص اگر شما سابقه‌‌ی درخشانی در کارآفرینی نداشته باشید. برای اینکه بر این مشکل فائق بیایید، باید سعی کنید که سرمایه‌گذاران را در جریان موفقیت‌های بزرگ خود قرار بدهید مثلا درباره‌ی یک فروش عالی یا تجربیات مثبت و موفق دیگر با آنها صحبت کنید.

ابزار سوم: قرض گرفتن از دوستان و خانواده

قرض گرفتن از خانواده و دوستان برای راه‌اندازی یک کسب‌وکار جدید، در تئوری، ایده‌ای بسیار هولناک به نظر می‌رسد. اما این نکته را باید در نظر بگیرید که بانک‌ها و سایر مراکز ارائه‌دهنده‌ی وام و قرض، برای پرداخت پول، انواع و اقسام مدارک مثلا طرح کسب‌وکار یا بیانیه‌ی اقتصادی را از شما درخواست می‌کنند، درحالی‌که اعضای خانواده از روی محبت چنین کاری را برای‌تان انجام می‌دهند. البته این پولی که راحت به‌دست می‌آید، ممکن است اشکالاتی هم به‌دنبال داشته باشد. برای اینکه با مشکل خاصی مواجه نشوید، موارد زیر را به خاطر داشته باشید:

1. اگر می‌خواهید از خانواده و دوستان خود برای راه‌اندازی کسب‌وکار پول بگیرید، مطمئن شوید که این پول به‌عنوان قرض به شما داده می‌شود نه شراکت در سرمایه‌گذاری. هرقدر تعداد بیشتری از دوستان و اعضای خانواده‌ی خود را به‌عنوان سهامدار وارد کسب‌وکارتان کنید، در آینده با مشکلات بیشتری مواجه می‌شوید. از نظر قانونی، مجبور خواهید شد که همه‌ی تصمیمات بزرگ را با مشارکت آنها بگیرید. اگر نظر آنها را در این تصمیم‌گیری مورد توجه قرار ندهید، می‌توانند از شما شکایت کنند و این به معنای به‌هم خوردن روابط خانوادگی است.
2. وام‌های خصوصی مزایای فوق‌العاده‌ای نسبت به وام‌های سنتی دارند. در وام‌های خصوصی، نرخ سود عموما بسیار پایین‌تر از سودی است که بانک از شما طلب می‌کند. علاوه بر این، وام‌های خصوصی، نشانه‌ی حمایت مادی و معنوی از یک کسب‌وکار جدید هستند.
3. همیشه به یاد داشته باشید که همه چیز را بنویسید و روی کاغذ ثبت کنید. این کار باعث می‌شود که اطمینان و اعتمادِ هردو طرف معامله جلب شود. همه‌ی مشکلاتی را که ممکن است با آنها مواجه شوید، در نظر بگیرید و برای پیشگیری یا مواجهه با آنها، قوانینی بین خودتان تنظیم کنید.

ابزار چهارم: وام‌های بانکی

وام بانکی یکی از سنتی‌ترین و محافظه‌کارانه‌ترین روش‌ها برای تأمین سرمایه‌ی کسب‌وکارهای کوچک است. متأسفانه، یکی از سخت‌ترین کارها، گرفتن وام بانکی است. بانک‌ها علاقه‌ای به پرداخت وام به کسب‌وکارهای کوچک ندارند چون از کسب‌وکارهای بزرگ و وام‌های کلان، درآمد بیشتری خواهند داشت. اما با برخورد صحیح و ارائه‌ی طرح کسب‌وکار قابل قبول، ممکن است خوش‌شانس باشید و بتوانید وام بانکی بگیرید.

وام‌های تجاری معمول که بانک‌ها ارائه می‌کنند، غالبا شبیه به رهن است. برای این وام‌ها نرخ سود ثابت، پرداخت‌های ماهانه یا سه‌ماهه‌ی ثابت و تاریخ سررسید ثابت در نظر گرفته می‌شود. مدت زمان بازپرداخت وام‌ها به نوع وامی که می‌گیرید بستگی دارد؛ ممکن است وام کوتاه‌مدت (کمتر از سه سال)، یا بلندمدت (بیش از ۲۰ سال) باشد.

یکی از دلایلی که باعث می‌شود وام بانکی، منبع تامین مالی مناسبی برای کسب‌وکارهای جدید نباشد، این است که بانک‌ها معمولا درخواست وثیقه یا سایر دارایی‌های موجود در شرکت را دارند که همین مسئله باعث مصادره‌ی اموال شرکت در برخی از شرایط خاص می‌شود. کسب‌وکارهای جدید معمولا دارایی زیاد و وثیقه‌های آن‌چنانی ندارند. به همین دلیل وام‌های بانکی برای پروژه‌های ساخت‌وساز، خرید تجهیزات و گسترش و توسعه‌ی کسب‌وکارهای کوچک بهتر است.

اما با همه‌ی این حرف‌ها، تسلیم نشوید و برای دریافت وام بانکی تلاش کنید. اگر از قبل ارتباط محکمی با بانک‌های محلی دارید، ممکن است بتوانید آنها را متقاعد کنید که سرمایه‌ای برای شروع یک کار به شما اختصاص بدهند. فراموش نکنید که یک طرح کسب‌وکار (بیزینس پلن) منسجم و اهداف تجاری واقع‌گرایانه داشته باشید.

ابزار پنجم: مشتریان

در نگاه اول شاید این کار غیرمنطقی به نظر برسد. چطور مشتریان می‌توانند سرمایه‌ی لازم برای کسب‌وکار شما را فراهم کنند، درحالی‌که اصلا هیچ کسب‌وکار و هیچ مشتری‌ای وجود ندارد؟!

نکته‌ی کلیدی و رمز این کار این است که از طرح کسب‌وکار، قدرت و جذابیت خود استفاده کنید و حتی قبل از اینکه کسب‌وکارتان را رسما راه بیندازید، مردم را متقاعد کنید که مشتری شما شوند. برای اینکه این موضوع بهتر برای‌تان جا بیفتد، مثالی می‌زنیم. مثلا فرض کنید می‌خواهید شرکتی راه بیندازید که کامپیوترهای سفارشی مخصوص بازی‌های ویدئویی می‌سازد. شما یک نمونه‌ی اولیه از این کامپیوتر را آماده می‌کنید، آن را به یکی از همایش‌های مرتبط با بازی‌های ویدئویی می‌برید و در آنجا تعداد زیادی از خرده‌فروش‌های کامپیوتر، به شما سفارش ساخت هزار واحد کامپوتر می‌دهند.

شما هزینه‌ی لازم برای ساخت این سفارش را ندارید، نتوانسته‌اید از بانک وام بگیرید و دوستان و خانواده هم به شما کمک مالی نکرده‌اند. در این شرایط می‌توانید با خرده‌فروش‌ها قراردادی امضا کنید که به محض دریافت سفارش، هزینه‌ی آن را پرداخت کنند. با ارائه‌ی این قرارداد به تأمین‌کنندگان، می‌توانید آنها را متقاعد کنید که به شما اعتبار تجاری (Trade Credit) بدهند تا زمانی که هزینه‌ی سفارش‌ها از سفارش‌دهنده دریافت شود.

ابزار ششم: تامین مالی شخصی

تامین مالی شخصی یکی از گزینه‌هایی است که هیچ وقت نباید آن را فراموش کنید یا نسبت به آن بی‌توجه باشید. در حال حاضر، تامین مالی از سرمایه‌های شخصی، یکی از رایج‌ترین و محبوب‌ترین ابزارهای تامین مالی برای شروع استارتاپ‌ها و کسب‌وکارهای کوچک و بهترین نقطه برای شروع است.

برای شروع این کار، نیاز دارید که درمورد دارایی‌های خود اطلاعات کامل و ایده‌ی روشنی داشته باشید. این دارایی‌ها شامل املاک و مستغلات، حساب‌های پس‌انداز، وسایل نقلیه، حساب‌های بازنشستگی و سایر منابع سرمایه‌گذاری است. همه‌ی این موارد، نقش مهمی در توانایی شما برای تامین مالی شخصی ایفا می‌کنند.

ابزار هفتم: کمک‌های مالی

کسب‌وکارهایی که بر پایه‌ی مسائل علمی و تحقیقاتی شکل می‌گیرند، این شانس را دارند که از کمک‌های مالی دولت استفاده کنند. اگر کسب‌وکار شما در جهت پیشرفت و توسعه‌ی علمی باشد، بسیاری از سرمایه‌گذاران دولتی و خصوصی برای سرمایه‌گذاری پیش‌قدم می‌شوند. البته در چنین مواردی معمولا باید توقعات سرمایه‌گذار در زمینه‌ی تحقیق و توسعه، برآورده شود. در چنین شرایطی اگر موفق عمل کنید، این فرصت برای شما فراهم می‌شود که ایده‌ی علمی و تحقیقاتی خود را تجاری‌سازی کنید.

ابزار هشتم: سرمایه گذاری جمعی

این روش جذب سرمایه، شاید تا پنج یا شش سال پیش، قابل اجرا نبود اما سرمایه‌گذاری جمعی امروزه به یکی از روش‌های رایج برای جذب سرمایه در بازار تبدیل شده است. البته برای بسیاری از کسب‌وکارها، جذب سرمایه‌گذار بسیار سخت است.

امروزه وب‌سایت‌هایی وجود دارند که این فرصت را برای شما فراهم می‌کنند. در این وب‌سایت‌ها می‌توانید یک کمپین راه بیندازید، یک هدف تامین مالی در نظر بگیرید و پاداش‌هایی برای سرمایه‌گذاران در نظر بگیرید. اما مزیت‌های این روش تامین مالی چیست؟

همه‌ی پولی که از این طریق به‌دست می‌آورید متعلق به شماست. لازم نیست بخشی از سهام شرکت را به دیگران واگذار کنید یا کسی را در کسب‌وکار خود شریک کنید و حتی لازم نیست که پول را برگردانید.

سخن آخر

یکی از مشکلاتی که بیشتر کارآفرینان با آن روبه‌رو هستند این است که همه‌ی انتخاب‌ها و گزینه‌ها را در نظر نمی‌گیرند. آنها معمولا فقط بر یک روش تمرکز می‌کنند و همه‌ی زمان و انرژی خود را برای استفاده از همان یک روش به‌کار می‌گیرند و از سایر گزینه‌های موجود، غافل می‌مانند.

اگر همه‌ی انتخاب‌های ممکن را در نظر بگیرید، می‌توانید شانس خود را برای به‌دست آوردن سرمایه‌ی شروع یک کسب‌وکار افزایش بدهید. البته این نکته را هم فراموش نکنید که علاوه بر روش‌های ذکر شده، ابزارهای تامین مالی دیگری هم وجود دارد.