بهداشت واژن و ۱۲ نکته مهم درباره آن که هر زنی باید بداند

بهداشت واژن نقش مهمی در سلامت زنان دارد و رعایت نکات بهداشتی از بیماری ها و عفونت های قارچی در آنها جلوگیری می‌کند. در این مقاله می‌خواهیم از بهداشت واژن بگوییم و نحوه تمیزکردن قسمت بیرونی آلت تناسلی زنانه و مراقبت از آن را بررسی کنیم و به سؤالاتی که ممکن است به ذهن هر زنی برسد، پاسخ دهیم. با ما همراه باشید.

۱. آیا رعایت بهداشت واژن به معنای شست‌وشوی واژن است؟

خیر؛ اما برای پاسخ دقیق‌تر به این پرسش اجازه دهید ابتدا آناتومی آلت تناسلی زنانه را بررسی کنیم. واژن کانالی است که داخل بدن قرار دارد. بخش بیرونی آلت تناسلی از سه قسمت تشکیل شده است:

• کلیتوریس؛
• کلیتورال هود یا کلاهک کلیتوریس؛
• لبه‌های درونی و بیرونی.

بهتر است برای رعایت بهداشت واژن، واژن را نشویید؛ اما شستن قسمت بیرونی آلت تناسلی توصیه می‌شود. شست‌‌و‌شوی واژن ممکن است باعث بروز مشکلات زیادی شود.

کالج آمریکایی متخصصان زنان و زایمان به این نکته اشاره می‌کند که واژن با حفظ تعادل مناسب پی.هاش (pH) و تمیزکردن خود با ترشحات طبیعی، سلامتش را حفظ می‌کند. واژن باکتری‌های مفید فراوانی دارد. این باکتری‌ها تعادل مناسب پی.‌هاش را که کمی اسیدی است، حفظ می‌کنند. همین پی.هاش اسیدی مانع عفونت واژن توسط باکتری‌های مضر می‌شود.

وقتی برای تمیزکردن قسمت داخلی واژن از مواد شوینده شیمیایی مانند صابون‌ها، اسپری‌ها یا ژل‌ها استفاده می‌‌کنید، تعادل پی‌.‌هاش را به هم می‌زنید و این ممکن است موجب بروز عفونت های قارچی واژن و واژینوز باکتریال شود. شستن واژن همچنین بر قابلیت آن در تمیزکردن خود اثر می‌گذارد. پس اگر می‌خواهید واژن را تمیز کنید، بهتر است هیچ کاری نکنید و این وظیفه را به خود آن بسپارید.

۲. قسمت بیرونی آلت تناسلی خود را چطور تمیز کنید؟

قسمت بیرونی آلت تناسلی را باید با آب گرم بشویید. اگر بخواهید، می‌توانید از صابون ملایمی که پوست را تحریک نمی‌کند، استفاده کنید؛ اما نیازی هم به این کار نیست. با استفاده از پارچه‌ای تمیز قسمت‌های بیرونی آلت تناسلی را به‌آرامی تمیز و از رفتن صابون به درون واژن جلوگیری کنید. همیشه ناحیه‌‌ بیرونی را از جلو به عقب بشویید؛ چون شست‌و‌شو در جهت مخالف باعث می‌شود باکتری‌های مضر ناحیه‌ مقعد به آلت تناسلی سرایت کنند و باعث عفونت شوند.

۳. آیا برای رعایت بهداشت واژن به صابون نیاز داریم؟

برای شست‌و‌شوی آلت تناسلی به صابون نیازی ندارید؛ اما اگر اصراری به این کار دارید، باید از صابونی استفاده کنید که بی‌بو، بی‌رنگ و ملایم باشد. صابون‌های معطر پوست حساس واژن و قسمت بیرونی آلت تناسلی را تحریک می‌کنند.

۴. آیا برای رعایت بهداشت واژن به محصولات بهداشتی بانوان نیاز داریم؟

در بیشتر فروشگاه‌ها، انواع مختلفی از ژل‌های بهداشتی بانوان وجود دارد که گفته می‌شود بوی بد واژن را کاهش می‌دهند و آن را تمیز می‌کنند. از خرید این محصولات خودداری کنید. برای تمیزکردن واژن هیچ نیازی به این محصولات ندارید. این محصولات با سوءاستفاده از حساسیت افراد به بوی بدنشان تولید می‌شوند؛ ولی هم غیرضروری و هم مضر هستند؛ چون واژن را تحریک می‌کنند.

۵. آیا همه محصولات معطر بد هستند؟

بله. باید به هر قیمتی شده، از محصولات معطر بپرهیزید. این محصولات، صابون، ژل‌ یا اسپری شوینده یا حتی دستمال توالت‌ معطر هستند که باعث تحریک قسمت بیرونی و داخلی آلت تناسلی زنانه می‌شوند.

۶. پس با بوی واژن چه کنید؟

بوی واژن کاملا طبیعی است و کسی جز همسرتان متوجه آن نمی‌شود. رژیم غذایی شما بر بوی واژن اثر می‌گذارد. اگر احساس می‌کنید بوی واژنتان زننده است و عادی نیست، حتما به پزشک مراجعه کنید؛ زیرا عفونت‌های قارچی و باکتریایی ممکن است باعث به‌وجودآمدن این بوی بد شده باشند.

۷. آیا داشتن ترشحات زیاد عادی است؟

ترشحات واژن کاملا طبیعی هستند. اگر نگران ترشحات خود هستید، به رنگشان دقت کنید. ترشحات سفید و شفاف همان ترشحات طبیعی هستند که واژن شما برای تمیزکردن خود و مرطوب و سالم‌نگه‌داشتن بافتش تولید می‌کند. ترشح شفاف به‌دلیل تخمک گذاری اتفاق می‌افتد و علامت این است که بدن شما روند طبیعی خود را به‌خوبی طی می‌کند. نزدیک پریود ممکن است ترشحات قرمز متمایل به قهوه‌ای رنگ داشته باشید که این هم طبیعی است. اگر رنگ ترشحات شما خاکستری، سبز یا زرد است یا با خارش واژن، درد یا هر نوع نشانه‌ دیگری همراه است، باید حتما با پزشکتان مشورت کنید.

۸. در دوران پریود چطور باید قسمت بیرونی آلت تناسلی خود را تمیز کنید؟

در دوران پریود نیز می‌توانید به همان روشی که در بالا گفتیم، قسمت بیرونی آلت تناسلی خود را بشویید. اگر نگران بوی واژن هستید، می‌توانید قسمت بیرونی را بیشتر از یک بار در روز بشویید.

۹. اگر قسمت بیرونی آلت تناسلی خود را با چیزی غیر از صابون ملایم و آب بشویید، چه اتفاقی می‌افتد؟

بعضی از افراد از صابون‌های معطر برای شستن ناحیه بیرونی آلت تناسلی خود استفاده می‌کنند و هیچ اتفاقی هم برایشان نمی‌‌افتد؛ اما بهتر است این کار را انجام ندهید.

۱۰. دوش ‌واژینال چطور؟

دوش واژینال واردکردن مایعی به درون واژن است که معمولا با ‌هدف تمیزکردن آن انجام می‌شود. این کار فایده‌ای ندارد و بی‌خطر هم نیست. به خاطر داشته باشید که باکتری‌های مفیدی در واژن وجود دارند که دوش واژینال، صابون‌های معطر و محصولات بهداشتی بانوان این باکتری‌ها را از بین می‌برند و باعث می‌شوند واژن بیشتر در معرض عفونت قرار بگیرد.

کالج آمریکایی متخصصان زنان و زایمان توصیه می‌کند که از این دوش‌ها استفاده نکنید. این دوش‌ها منجر به مشکلاتی مانند بیماری ‌های مقاربتی و مشکلات مربوط به بارداری و زایمان می‌شوند.

در پژوهشی که در سال ۲۰۰۸ انجام شد، پژوهشگران ۲۵۶۱ نفر را بررسی کردند. آنها نتیجه گرفتند زنانی که قبل از بارداری به‌طور مرتب از دوش‌های واژینال استفاده می‌کردند، بیش از زنان دیگر نوزادان نارس به دنیا آوردند.

در پژوهش دیگری در سال ۲۰۱۶، پژوهشگران به این نتیجه رسیدند که احتمال ابتلا به ویروس پاپیلوم انسانی (HPV) در این زنان بیشتر است. این ویروس باعث بروز زگیل تناسلی می‌شود.

۱۱. آیا برای رعایت بهداشت واژن می‌توانم از بخاردادن استفاده کنم؟

بخاردادن واژن به این شکل است که مقداری گیاه دارویی در ظرفی پر از آب داغ می‌ریزند و سپس روی آن ظرف می‌نشینند تا این بخارها وارد بدنشان شوند. بعضی از افراد اعتقاد دارند که این کار باعث کاهش دردهای ناحیه‌ شکمی و نفخ می‌شود؛ اما هیچ گواه علمی‌‌ای برای این کار وجود ندارد و پژوهشگران آن را توصیه نمی‌کنند؛ چون ممکن است زیان‌آور باشد. احتمال دارد که بخار داغ به بافت‌های حساس داخل و اطراف واژن آسیب برساند. بعضی از گیاهان هم ممکن است باعث سقط جنین شوند. درباره این قسمت حساس بدن بهتر است همیشه به توصیه‌های علمی توجه کنید.

۱۲. آیا نکته دیگری درباره بهداشت واژن هست که باید بدانید؟

چند نکته دیگر هم در بهداشت واژن و قسمت بیرونی آلت تناسلی مهم هستند که در ادامه به آنها اشاره می‌کنیم.

دستمال را از جلو به عقب بکشید

هنگام استفاده از دستمال توالت، از سمت عقب به جلو دستمال نکشید؛ چون همان‌طور که گفتیم، این کار باکتری‌های مضر مقعد را به‌سمت واژن می‌آورد و باعث عفونت‌ می‌شود.

همیشه بعد از رابطه جنسی ادرار کنید

این کار باعث می‌شود میکرب‌ها از مجاری ادرار خارج شوند. درهنگام رابطه جنسی، میکرب‌هایی وارد مجاری ادرار می‌شوند و اگر بعد از رابطه جنسی ادرار نکنید، احتمال دارد به عفونت ادراری مبتلا شوید.

مراقب باشید که چه محصولاتی استفاده می‌کنید

اگر از محصولاتی استفاده می‌کنید که وارد واژن می‌شوند، مانند تامپون، حتما به مواد تشکیل‌دهنده آنها دقت کنید و تا جایی که ممکن است، از این محصولات استفاده نکنید.

از لباس زیر نخی استفاده کنید

لباس زیر نخی هم راحت است و هم مناسب قسمت حساس بدن شما. یکی دیگر از مزایای لباس زیر نخی این است که هوا از آن عبور می‌کند و درنتیجه مانع تجمع رطوبت می‌شود. نایلون و نخ‌های مصنوعی باعث تحریک‌شدن پوست حساس اطراف قسمت بیرونی آلت تناسلی می‌شوند.

لباس‌های عرق‌کرده یا خیس را فورا عوض کنید

رطوبت زیاد باعث رشد سریع باکتری‌های مضر می‌شود. برای اینکه از رشد این باکتری‌ها و درنتیجه از عفونت واژن جلوگیری کنید، باید لباس‌های خیس مانند مایو یا شلوارهای ورزشی را فورا عوض کنید.

در چه مواردی باید به پزشک مراجعه کنید؟

در موارد زیر حتما با پزشکتان مشورت کنید:

• احساس درد هنگام ادرار یا رابطه جنسی؛
• بوی بد یا تند واژن؛
• التهاب، برآمدگی، زخم یا تاول در اطراف ناحیه‌ تناسلی؛
• ترشحات زرد، سبز یا خاکستری یا ترشحات غلیظ؛
• خارش مداوم واژن؛
• خون‌ریزی غیرعادی واژینال.

البته بهتر است هر شش ماه یک بار به متخصص زنان مراجعه کنید و آزمایش سالیانه پاپ اسمیر را نیز فراموش نکنید.