تربیت در زندگی انسان‌ها یک اصل ارزشی و مهم است ولی برای اینکه به آن تربیتی که شایسته است برسیم باید با اصول تربیتی آشنا باشیم. از جمله اصول تربیتی عمل به گفته‌های ارزشمند بزرگان و ارزیابی مراتب ادراکی کودکان و نوجوانان است.

به گزارش خبرنگار دین و اندیشه خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، یکی از اصول تربیتی تحسین کارهای خوب و قبیح شمردن کارهای زشت است. اصل تشویق و نگرش مثبت از جمله عواملی است که سبب می‌شود تربیت انسان‌ها به شیوه‌ای متعالی پیش برود. در تربیت باید از هرگونه فرمانروایی پرهیز کنیم و با نرمی سخن بگوییم.

امام علی (ع) در حدیثی در رابطه با اینکه تربیت روش گفتار و آیین گفت‌وگوست، می‌فرمایند: زبان معیار انسان است.

یکی دیگر از اصول تربیتی انسان‌ها این است که اگر می‌خواهیم فردی را تربیت کنیم ابتدا باید فکر کنیم و سپس آن فکر را به زبان بیاوریم. در این رابطه امام علی (ع) می‌فرمایند: خوب فکر کردن و بعد حرف زدن، از لغزش‌ها نگاه می‌دارد.

بلاغت و زیباگویی هم یکی دیگر از اصول تربیتی است. در این رابطه امام علی (ع) می‌فرمایند: گفتار درست مانند تیری است که به هدف اصابت می‌کند.

سکوت درباره آنچه نمی‌دانیم هم اصل مهمی است که در تربیت اثرگذار است. در این رابطه امام علی (ع) می‌فرمایند: درباره هرچه نمی‌دانی، چیزی مگو.

خوب گوش دادن هم یکی دیگر از روش‌های تربیتی است. در این رابطه امام علی (ع) می‌فرمایند: گوشت را به خوب گوش دادن عادت ده.

چگونه کمتر حرف زدن و خوب گوش کردن را تمرین کنیم

همه می خواهند که حرفایشان شنیده شود. هیچ اشکالی ندارد که عقاید و احساسات خود را با افراد دیگر در میان بگذاریم. البته بیان عقاید، زمانی که بیش از اندازه باشد، برای طرف مقابل آزاردهنده و یا خجالت آور خواهد بود. یکی از مهم ترین راه های یک دوست یا سخنور خوب بودن، خوب گوش کردن است.

۱.راه حلی برای مشکل‌تان بیابید

 اگر به این نتیجه رسیده‌اید که زیاد صحبت می‌کنید و می‌خواهید راهی بیابید تا از حرف زدن خود بکاهید، اینگونه فکر نکنید که “خب درسته، من مشکل دارم؛ ولی نمی‌تونم مشکلمو حل کنم”. اگر یادگرفتن مسائلی پیچیده، چون نواختن ساز، بازی کامپیوتری، آشپزی، باغبانی و کارهایی از این دست برای شما شدنی است، مطمئن باشید از پس این کار هم بر می آیید.

۲.به صورت هوشیارانه، برای بیشتر گوش دادن و کمتر حرف زدن، تلاش کنید

 گوش دادن به این معنی است که به طرف مقابل و صحبتی که می‌کند، اهمیت می‌دهید. مردم یک شنونده خوب را همیشه می‌ستایند، چرا که جالب است بدانید که همه عاشق این هستند که از خودشان برای کسی دیگر صحبت کنند. هیچ موضوعی مهم تر و جالب تر از خودشان وجود ندارد که دوست داشته باشند در مورد آن صحبت کنند. به یاد داشته باشید که اگر به آنها اجازه صحبت دهید (سوالی بی‌انتها بپرسید، حرف او را قطع نکنید، با زبان بدن او تعامل داشته باشید و با او تماس چشمی داشته باشید) و البته سوالاتی که در این باب پیش می‌آیند از او بپرسید. خواهید دید که با صحبت کم، آنها شما را سخنوری زیرک و باهوش می‌پندارند. اغلب تصور می‌کنند که حرف زدن زیاد، نشان از زیرکی و سخنور بودن است. به عنوان مثال، اگر یک مهمان غذایی که یک تنه، نیمی از غذایی که برای چند نفر است را خودش بخورد، آیا شما او را مهمان خوبی قلمداد می‌کنید؟ مطمئنا او را مهمان خوبی نمی دانید و بیشتر او را بی‌ادب، خودخواه و کسی که مبادی آداب رفتار نمی‌کند، می‌دانید.

۳.تمام ساعات سکوت را لازم نیست پر کنید

 این موضوع بیشتر در بین یک گروه از افراد اتفاق می‌افتد. مکث معمولا زمانی است که فرد دیگر در حال فکر کردن است و البته ممکن است زمانی برای تاکید روی عبارتی خاص یا موضوعی باشد. بعضی ها اینگونه اند که زمانی را ساکت می مانند تا فکر کنند و بعد به سوال دیگر پاسخ دهند. اینگونه نیست که بین هر سکوتی باید شما صحبت کنید؛ با پریدن بین صحبت دیگران، رشته افکار آنان را پاره خواهید کرد. ۵ ثانیه صبر کنید و اگر دیدید که کسی صحبت نکرد، با ایراد یک پرسش، و نه نظر، دیگران را به حرف درآورید.

۴.لازم نیست همه موضوعات کم اهمیت حاشیه‌ای را در زمان توضیح مساله‌ای به زبان آورید.

می‌توانید مثل یک سخنرانی دانشگاهی صحبت را شروع کنید و یا به جای آن، خلاصه‌ای از موضوع را ارائه دهید و یا اینکه پرسش مستقیم آنان را پاسخ دهید و منتظر بمانید و ببینید که آیا طرف مقابل، از شما اطلاعات بیشتری می‌خواهد یا خیر. اگر اطلاعات بیشتر بخواهند، از شما سوال می‌کنند. در غیر این صورت، حرف‌تان را با یک آها و یا تکان دادن سر، تایید خواهند کرد.

۵.یک مکالمه خوب مثل یک رالی به سمت عقب و جلو است

 اگر کسی سوالی از شما پرسید (برای مثال، تعطیلات را چگونه گذراندی؟)، بعد از اینکه در مورد سفر و تجربه‌تان پاسخ دادید، باید به طور خلاصه و مربوط صحبت کنید. سپس شما همین سوال را (مثلا، شما چطور؟ قصد ندارین به مسافرت یا جایی برین؟ یا خب این از من، تعطیلات شما چطور بود؟ خانم بچه ها چطورن؟) از طرف مقابل بپرسید.

۶.بی دلیل اسمی را در مکالمه نیاورید

 اگر مخاطب شما، دوست‌تان علی، که همسایه‌تان هست را نمی شناسد، در مکالمه خود بگویید که «همسایمون، علی» و یا اینکه در جمله بعدتان، توضیحی درباره آن شخص بدهید. ذکر نام ناآشنا، شنونده را سردرگم می کند.

۷.آرام و شمرده صحبت کنید

 امروزه با پیشرفت تکنولوژی، بیشتر افراد عادت به سریع حرف زدن، پیدا کرده‌اند. بعضی‌ها هم وقتی خیلی تحت تاثیر قرار می‌گیرند، ممکن است سریع و یک نفس صحبت کنند و ممکن است فراموش کنند که مکالمه، صحبتی دوطرفه است. این یک خودخواهی محض است. باید به ذهن سپرد که آرامش خود را حفظ کن. نفسی عمیق کشیده و بعد خبر یا اطلاع جالبی را که می‌خواهید، به دوست‌تان منتقل بسازید. به طور خلاصه، قبل از حرف زدن، درست فکر کنید. راستش را بخواهید، قضیه خاصی که دارید تعریف می‌کنید، وقتی جالب خواهد بود که قبل آن درست فکر کنید و آن را آرام بیان کنید.

۸.اگر هیچ چیزی را یاد نگرفتید، لااقل یاد بگیرید که در میان صحبت دیگران نپرید

 باید یاد بگیرید که چگونه در صحبت کردن نوبت دیگران را رعایت کنید و بین حرف آنها نپرید.

۹.علت و معلول را در نظر بگیرید

 از خود بپرسید که چرا اینقدر پرگو هستید. آیا کمتر شنیده می‌شوید؟ آیا در کودکی نادیده گرفته شدید؟ آیا حس بی لیاقتی در خود می‌بینید؟ آیا همیشه از زمان عقب هستید و در صحبت کردن عجله می‌کنید؟ همیشه الگوی صحبت کردن خود را مانیتور (آنالیز) کنید. در صورتی که تند صحبت می کنید، کمی آرام‌تر صحبت کنید.

۱۰.یاد بگیرید که خود را به شیوه‌ای سرگرم کننده توصیف نمایید

 می توانید موضوع را به صورت یک داستان بیان کنید تا برای طرف مقابل جالب به نظر برسد. مختصر و مفید بودن مکالمه‌تان یکی از نکات کلیدی در مکالمه است. هرچه مکالمه‌تان خلاصه تر باشد، می توانید بیشتر شنونده‌تان را بخندانید یا روی او تاثیر بگذارید.