دلبستگی ایمن چیست و چطور ایجاد می‌شود؟

ایجاد دلبستگی ایمن در نوزاد کار سختی نیست . نوزاد فقط تغذیه می خواهد و استراحت  و برآوردن این نیاز ها زمینه دلبستگی ایمن او را فراهم می کند . در سنین بالاتر هم می توان این پیوند را ایجاد کرد .لازمه اش داشتن مهارت های ایجاد دلبستگی و شناخت چالش های این مسیر است.

دلبستگی چیست؟

دلبستگی نوعی ارتباط عاطفی است که بر مبنای رابطه بی کلام بین شما و اطرافیانتان شکل  می گیرد مثل ارتباطتان با فرزند خود را در نظر بگیرید .این دلبستگی بر رشد جسمی،ذهنی، عاطفی و اجتماعی کودک اثر می گذارد و نحوه عملکرد کودک در محیط مدرسه و بعد ها در زندگی تا حد زیادی به آن بستگی خواهد داشت.

پروند دلبستگی هیچ ربطی به کیفیت مراقبت یا عشق والدین ندارد بلکه ذره ذره آن براساس ارتباط عاطفی غیر کلامی شما و فرزندتان است.

نظریه دلبستگی

جان بالبی (John Bowlby) روانشناس بریتانیایی اولین نظریه پرداز ذلبستگی بود و این مفهوم را ارتباط پایدار بین انسان ها توصیف کرد. در اولین نظریه های رفتاری دلبستگی صرفاً نتیجه رابطه تغذیه بین کودک و والدین است.والد به کودک غذا می دهد و کودک وابسته می شود . بالینی اضطراب و پریشانی کودک هنگام جدایی از والد را دید او فهمید تغذیه اضطراب  جددایی را کم نمی کند .کودکی که ترسیده است دنبال آغوش والدین خود می گردد تا آسایش و امنیت را دوباره حس کند.

انواع دلبستگی

دلبستگی کودکان به والدین یا مراقبان خود را می توان به ۳ نوع ایمن و نا ایمن تقسیم کرد:

دلبستگی ایمن تضمین می کند که کودک از امنیت و آرامش لازم برای رشد مطلوب سیستم عصبی بررخوردار است. این امنیت کودک را به یادگیری ،خودآگاهی و ارتباط و همدلی تشوویق می کند.

دلبستگی نا ایمن نیاز کودک به امنیت و آرامش را برآورده نمی کند . در نتیجه با مهار رشد جسمی ، ذهنی و عاطفی کودک زمینه مشکلات یادگیری و ارتباطی فراهم می شود.

در سال ۱۹۷۰ روان شناسی به نام آینزورت (Ainsworth ) 3 سبک دلبستگی نا ایمن را معرفی کرد که عبارت اند از:

دلبستگی دو سو گرا:

این کودکان در صورت جدایی از والدین بسیار مضطرب می شوند و با توجه به دسترسی ضعیف به والدین در جامعه امروز نمی توانند برای رفع نیازهای خود به مراقبان اصلی وابسته شوند.

دلبستگی اجتنابی:

در این دلبستگی کودکان از والدین یا مراقبان خود اجتناب می کنند . این سبک دلبستگی می تواند ناشی از بی توجهی یا سوء استفاده مراقبان باشد. کودکی که به خاطر وابستگی کتک می خورد و تنبیه می شود کمک نخواستن و دوری کردن را یاد می گیرد.

دلبستگی أشفته:

در این دلبستگی کودکان رفتار آشفته دارند آنها از والدین دوری می کنند یا در مقابل آنها مقاومت می کنند و دلبستگی آنها الگوی مشخص ندارد .

مراحل مختلف دلبستگی:

شفر (Rudolph Schaffer ) و امرسون(Peggy Emerson) شکل گیری دل بستگی را بر اساس مشاهده های خود در ۴ مرحله توصیف می کنند.

۱- مرحله پیش از دلبستگی:

نوزاد از بدو تولد تا ۳ ماهگی وابستگی خاصی به هیچ یک از مراقبان خود ندارد . در این مرحله نوزاد با سیگنال هایی همچون گریه و هیاهو توجه مراقبت جلب می کند و با پاسخ های مثبت مراقب را کنار خود نگه می دارد.

۲- دلبستگی خالی از تبعیض:

نوزاد از ۶ هعفتگی تا ۷ ماهگی به مراقبان خود توجه نشان می دهد و برای رفع نیازهایش به آنها اعتماد می کند .کم کم افراد آشنا را از نا آشنا می  شناسد و بیشتر به مراقبانش پاسخ مثبت می دهد.

۳-دلبستگی تبعیض آمیز:

کودک از ۷ تا ۱۱ ماهگی به فردی خاص دلبستگی و ترجیح قوی نشان می دهد .چنانکه اگر از منبع دلبستگی اصلی جدا شود مضطرب می شود اعترلض می کند و کنتار غریبه ها پریشان و ناآرام است.

۴-دلبستگی چندگانه:

از ۹ ماهگی به بعد پرونده های عاطفی قوی (فراتر از شکل اولیه دلبستگی )  بین کودک و سایر مراقبان دیده می شود .این مراقبان می توانند والد دوم خواهرو برادر بزرگ تر پدر بزرگ و مادر بزرگ باشند.

چطور دلبستگی ایمن ایجاد کنیم؟

ایجاد پیوند دلبستگی ایمن بین شما و کودک مستلزم این نیست که والدی کامل و بی نقص باشید .کیفیت مراقبت ها نقشی در ایجاد دلبستگی ایمن ندارد.بلکه اساس این رابطه کیفیت ارتباط غیر کلامی  شما و فرزندتان است.