راه رفتن صحیح چیست و چه بیماری هایی در راه رفتن اختلال ایجاد می کند؟

اهمیت آنالیز راه رفتن در بیماران مختلف

اختلال درالگوی صحیح راه رفتن و تعادل اغلب به دنبال بیماری های نورولوژیک مانند MS ،CVA ،، پارکینسسون،صدمات مخچه ای و همچنین بیماری عضلاتی مانند دیستروفی ها ،میوپاتی ها پولیومیلیت و …یا به علت مشکلات ساختاری مفاصل و عضلات بسیار شایع می باشد.

عوامل متعددی در بروز این الگوهای غیر طبیعی راه رفتن و مشکلات تعادل نقش دارند که مهم ترین آنها عبارتند از :

ضعف عضلات : که موجب عریض شدن سطح اتکا ، قدم های کوتاه و اشکال در تعادل می شود.

محدودیت حرکتی مفاصل : که متعاقب یک ضایعه ی پاتولوژیک سبب الگوی غیر طبیعی در راه رفتن میگردد.

عدم هماهنگی حرکتی بدلیل ضایعات نورولوژیک

ناهنجاری های استخوانی ، دفمرمیتی های وکوتاهی عضلات

بروز اختلال حسی مانند پارزی ها

آتروفی گروههای عضلانی

بروز مشکلات مخچه ای و ناتوانی در حفظ تعادل

الگوهای غیرطبیعی در آنالیز :

Hemiplegic gait

در سکته مغزی و نوع همی پلژی فلج مغزی دیده می شود.

Parkinson gait

که بیمار با پوسچر خمیده و قدم های کوتاه ، در شروع و خاتمه راه رفتن مشکل دارد.

تُندپیمایی festination

تمایل غیر ارادی به افزایش سرعت در راه رفتن است که در بعضی بیماریهای عصبی مثل بیماری پارکینسون دیده میشود. اختلال در راه رفتن در سرتاسر دوره بیماری پارکینسون دیده میشود. در تندپیمایی، بیمار پارکینسونی گامهای کوتاه بر میدارد، بدنش به جلو خم شده ابتدا حرکتش کند است ولی بعداً تند میشود و چنین بنظر میرسد که بیمار مرکز ثقل خود را دنبال میکند. ویژگیهای اصلی این نوع راه رفتن سختی در حرکت، کشیدن پا بر روی زمین، گامهای کوتاه و سرعت حرکت کم که به تدریج شتاب میگیرد

می تواند با علایمی چون لرزش، گوژپشتی و خمیدگی کلی در تنه و کمتحرکی و خمیدگی کردن. کاهش حرکات نوسانی بازوها در طی راه رفتن همراه باشد، و حرکات چرخشی در تنه وجود نداشته باشد. علت این اختلال کمبود دوپامین در عقده های قاعدهای Basal ganglia است که باعث اختلال در دستگاه حرکتی میشود.

Step paging gait

در بیماران مبتلا به افتادگی مچ پا دیده می شود . افتادگی مچ پا حالتی است که فرد نمی تواند قسمت جلوی پا را بلند کند و انگشتان روی زمین کشیده می شوند. این بیماری می تواند علل، علایم و نشانه های متفاوتی داشته باشد که بعد از تشخیص علت افتادگی پا، باید اقدام به درمان نمود.

مهم ترین روشهای درمانی این بیماری عبارتند از بریس، ارتز، فیزیوتراپی و ورزش درمانی و جراحی که با صلاحدید پزشک روش مناسب به کار گرفته می شود. افتادگی مچ پا که گاهی به آن “مچ پای افتاده” هم گفته می شود عبارت است از ناتوانی در بلند کردن قسمت جلویی پا که باعث می شود انگشتان پا در هنگام راه رفتن روی زمین کشیده شوند.

ممکن است افرادی که افتادگی مچ پا دارند برای اجتناب از کشیده شدن انگشتان پا، زانویشان را از حد نرمال بالاتر ببرند یا در حالیکه پایشان قوس زیادی دارد راه بروند. افتادگی مچ پا می تواند در یک پا یا همزمان در هر دو پا بوجود آید و در هر سنی بروز کند.

در کل، افتادگی مچ پا از ضعف یا فلج عضلاتی که پا را بالا می برند نشات می گیرد . درعین حال افتادگی مچ پا می تواند علل مختلف بسیاری داشته باشد و درمان آن هم بر اساس علت آن فرق می کند.گاهی اوقات افتادگی مچ پا موقتی است در حالی که در موارد دیگر، این افتادگی دایمی است. اگر افتادگی مچ پا دارید می توانید بریسی بپوشید که مچ و روی پا را می پوشاند و پای شما را در وضعیت نرمال نگاه می دارد.

Waddling gait

بعلت ضعف در عضلات گلوت ال ، بیمار به کمک عضلات تنه ، اندم تحتانی را حرکت میدهد.

Waddling gait یا راه رفتن اردکی و ناشیانه در ضایعات آتروفی پیشرونده عضلانی ، دررفتگی مادرزادی مفصل هیپ C.D.H یا Coxa vara دیده می شود که به ان راه رفتن دیستروفیک می گویند .استفاده از عصا در سمت سالم به راه رفتن بیمار کمک نمی کند و فشار کمتری به زانو وارد می شود.

به طور طبیعی وقتی روی یک پا می ایستیم ، لگن به سمت پا یی که در هواست متمایل می شود این حالت توسط انقباض عضله گلوتیوس مدیوس ابرکتور اصلی ران در پایی که متحمل وزن است خنثی می شود اگر این عضله ضعیف شود یا تعادل فرد به هم بخورد و تنه به سمت پایی که متحمل وزن است خم شود  Tendelen burg gait نامیده می شود و اگر ضایعه در دو طرف با انحراف تنه به سمت راست و چپ باشد waddling Gait می گویند.

Scissoring gait

بعلت اسپاسم عضلات هردو اندام تحتانی ، حرکت بیمار با گامهای کوتاه و بصورت قیچی وار می باشد.

نوعی راه رفتن که در آن یک پا، پای دیگر را قطع کرده و پاها مانند قیچی قرار میگیرند راه رفتن قیچیوار Scissor gait نام دارد. راه رفتن قیچی وار نوعی راه رفتن اسپاستیک شدید است که بیمار برای گام برداشتن و حرکت به جلو یک پا را با گامهای کوتاه جلوی پای دیگر میگذارد.

در حالی که پنجه پا رو به داخل قرار میگیرد. این گونه راه رفتن در فلج مغزی دیده میشود. این نوع راه رفتن به علت اسپاسم عضلات هردو اندام تحتانی پیش میاید. در این حرکت قیچیوار در هنگام ایستادن و راه رفتن، زاویه اندامهای تحتانی به صورت بیست و هشت درجه دورشدگی و چهارده درجه چرخش رو به بیرون است. یعنی دو تا پا ۸۲درجه ازهم فاصله دارند و هرکدام به اندازه ی ۴۱درجه به خارج چرخیده اند. وقتی فردی درهنگام راه رفتن، این زاویه را کمتر میکند، دچار راه رفتن قیچی وار خواهد بود.

Ataxic gait

این بیماران Shuffling دارند و به خاطر بلند کردن یک پا تعادلشان بهم میخورد. با ضایعه مخچه همراه است که به آن اتاکسی مخچه ای cerebellar ataxia گفته می شود ، این نوع راه رفتن عدم هماهنگی در حرکات پاها ، عدم تعادل ، اختلال در رفلکسهای پوسچرال ، سرگیجه و تلوتلو خوردن به سمت ضایعه وجود دارد . اندام های تحتانی شل و سست هستند حرکت اندامی که به جلو می رود به آهستگی شروع می شود و ناگهان با شدت به جلو پرتاب می شود و روی زمین محکم کوبیده می شود ، مریض wide base gait دارد. حرکات نامنظم پیچشی و انحرافی وجود دارد که در اتاکسی شدید مریض بدون کمک از دیگران قادر به ایستادن نیست.

Apraxic gait

طول قدم ها کوتاه بوده و مهارتهای ظریف راه رفتن نیز مختل می شود. اختلال در برنامه ریزی حرکتی و از دست دادن توانایی اجرای مهارتهای حرکتی هدفمند یاد شده به بیمار است و به دلیل اختلال در عملکرد sensorimotor مثل ضعف، ترمور، اسپاستی سیتی و یا از دست دادن مفصل ها

فرد توانایی فیزیکی برای انجام فعالیت را دارد. در این اختلال معمولا لوبهای پریتال و فرونتال آسیب می بینند یا در اثر سکته ی مغزی، آسیب های مغزی یا اختلالات نورودژنریتیو مثل آلزایمر، پارکینسون، هانتینگتون و دمانس است یا حتی ممکن است علت آن آسیب مناطقی در نیمکره ی سمت راست مغز باشد، برخی مشخصه های سیتم پراکسی به شرح ذیل است:

• اغلب مربوط به نیمکره ی سمت چپ مغز است.
• ارتباط با محیط را تسهیل می کند.
• یک منبع ذخیره ی اطلاعات مربوط به مهارتهای حرکتی برای استفاده در آینده
• یک پروسه ی پردازشی فراهم میکند که باعث میشود برای شروع هر فعالیت نیاز به یک برنامه ریزی جدید نداشته باشیم

اقدامات کاردرمانی پس از آنالیزحرکت

پس از آنالیزو استخراج دیتاهای لازم از الگوی حرکتی بیماران، ورزشکاران و سایر افراد میتوان برخی اقدامات کاردرمانی به شرح ذیل ارایه کرد و زیر نظر پزشک متخصص شرایط و روند بهبود وضعیت بیماران را گزارش کرده و در مان لازم برای راه رفتن استاندارد مانند موارد زیر در نظر گرفت.

برطرف نمودن کوتاهی عضلات و کاهش اسپاسم

افزایش قدرت گروههای عضلانی اندام تحتانی و تنه

اصلاح پوسچرهای نامناسب و آموزش الگوی صحیح حرکت

بهبود مهارتهای توالی حرکتی و مهارتهای ظریف راه رفتن

بهبود تعادل در وضعیت های مختلف

تجویز ارتز و کفش طبی مناسب

آنالیز حرکت یا گیت – Gait در ایران

در ایران تاکنون برای انجام تست و آنالیزو گزارش دهی الگوی راه رفتن GAIT در برخی از دانشگاهها و برخی مجموعه های ورزشی، تجهیزاتی را فراهم کرده اند اما استفاده از این تجهیزات در کاربرد های کلینیکال هنوز مانند بقیه دنیا متداول نشده است.

در همه جای دنیا، پس از ارایه پروتز به بیماران از تجهیزات تست راه رفتن استفاده میکنند تا از طریق گزارشهایی که داده میشود . مشکل افراد به هنگام راه رفتن شناسایی و جزییات ان بصورت فاکتورهای کمی گزارش شود.

تجهیزات روز دنیا امکاناتی را فراهم کرده اند که افراد غیر متخصص هم نیز میتوانند اطلاعاتی دریافت کنند که مشکل فرد را مشخص کند و در ادامه بررسی کنند که آیا بعد استفاده از پروتز و یا سایر تمرینات لازم، در راه رفتن فرد تغییری ایجاد شده است یا خیر

آنالیز راه رفتن در کلینیک نگین آزادی

کلینیک نگین آزادی همگام با سایر مراکز تخصصی در دنیا امکانی را فراهم آورده تا افراد عادی و ورزشکاران حرفه ای به منظور خدمات آنالیز راه رفتن به مجموعه نگین آزادی مراجعه نموده و با استفاده از دستگاه های روز دنیا زیر نظر کادری مجرب و متخصص به آنالیز راه رفتن ، دریافت حرکات اصلاحی راه رفتن و درمان اختلالات در راه رفتن بپردازند.

همچنین والدین می توانند به منظور اموزش صحیح راه رفتن کودکان به کلینیک مراجعه نمایند