علت وقوع زلزله چیست و آیا پیش بینی زلزله ممکن است ؟

همه ی دانستنی های خواندنی در مورد زلزله به همراه روشهای پیشبینی زلزله که دیدنی هست بدانید را در سایت تالاب دنبال کنید.

علت وقوع زلزله چیست ؟

دلیل اصلی وقوع زلزله بطور دقیق مشخص نیست اما تجمع انرژی در زمین و آزاد شدن ناگهانی آن به گونه ای که عدم تحمل طبقات زمین برای نگه داری این انرژی وجود ندارد سبب شکسته شدن زمین در برخی نقاط آن شده و انرژی از محل آن آزاد می شود که این امر به بروز زلزله می انجامد ؛ براساس اطلاعات بنگاه لرزه‌نگاری کشوری موسسه ژئوفیزیک ایران بطور میانگین هرساله حدود ۱۰ تا ۱۲ هزار زمین لرزه با مقیاس بزرگی بیش از یک ریشتر در مناطق گوناگون کشور را شاهد هستیم.

علت زمین لرزه , موسسه زمین شناسی ایالات امریکا در آماری اعلام کرده هست که سالانه بطور میانگین بیش از یک میلیون و ۴۴۴ هزار زلزله با بزرگی بیش از ۲ ریشتر در جهان رخ می دهد که بزرگی حدود ۱۴۴هزار و ۴۶۹ زمین لرزه بیش از سه ریشتر و بزرگی حدود هزار و ۴۷۰ زمین لرزه بیش از پنج ریشتر هست.

به گزارش تالاب ایران ششمین کشور بلاخیز جهان، چهارمین کشور از لحاظ بروز بلایای طبیعی در آسیا و دهمین کشور زلزله خیز جهان هست بنابر این براساس موقعیت جغرافیایی بروز بلایای طبیعی اجتناب ناپذیر بوده و نیازمند تشخیص صحیح از شرایط و مدیریت آن هست.

کشورما از جمله کشورهایی هست که از گسل‌های فراوانی تشکیل شده و حرکت این گسل‌ها باعث رها شدن انرژی ذخیره شده و بروز زلزله‌های مکرر می شود که وقوع این زمین لرزه‌ها تلفات جانی و ضرر‌های مالی فراوانی را در مناطق شهری به دنبال داشته هست همانگونه که تا کنون در کشور زلزله های شدیدی نظیر بوئین زهرا، منجیل، بم را شاهد بودیم که بزرگی زلزله خسارات سنگین جانی و مالی را بر مردم شهر های یادشده وارد کرد و بروز این فاجعه ها مقدمه ای برای نگاه عمقدار تر به این بلای طبیعی شد.

هربار وقوع زمین لرزه در هر نقطه کشور به مثابه زنگ خطری برای تمام مردم عمل می کند و یافتن راهکارهای عملی برای مقاوم سازی و چگونگی مواجهه با بلایا در دوران حادثه جز تقدم ها قرار می گیرد؛ کشور دارای گسل های متعددی هست که فعال شدن آن هر لحظه از شبانه روزی محتمل هست اما باید بستری صحیحی از نظر سازه های ساختمانی را ایجاد کرد تا بروز حوادث طبیعی با کمترین خسارات مقدور همراه باشد.

مهدی زارع استاد پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله گفت: مناطق خطرناک از نظر رخداد زمین لرزه در پیرامون گسل های فعال ایران هستندY این گسل ها بیشتر در نواحی مرز بین کوه ها و دشت های ایران قرار گرفته اند. در راستا و مرزهای ساختار در نواحی البرز، زاگرس، کپه داغ، ایران مرکزی، حاشیه های کویر مرکزی ایران، آذربایجان، لوت و مکران مهم ترین گسل های فعال ایران را میتوان دیدن کرد.

علت وقوع زلزله چیست؟

گسل‌های بزرگ در پوسته زمین نتیجه حرکت برشی زمین میباشند و زمین‌لرزه‌ها نیز نتیجه نیروی رهاشده در حین لغزش سریعا لبه‌های یک گسل به هم هست. بزرگ‌ترین نظیر‌های گسل، مرزهای میان ورقه‌های زمین‌ساختی کره زمین هست و از آنجا که یک گسل طبق معمولً از یک شیار مستقیم و مرتب تشکیل نشده و ناحیه‌ای از تغییر شکل‌های پیچیده زمین را در بر می گیرد طبق معمولً به جای گسل از «منطقه گسلی» صحبت می کنند؛ بزرگ‌ترین گسل ایران، گسل زاگرس هست.

زلزله دو طرفه هست یعنی وجود گسلهای فراوان دریک منطقه واسطه بروز زلزله شده که به نوبه خود واسطه ایجاد گسل اخیر ودر نتیجه تعداد شکستگیها زیادترمی شودو به این ترتیب قابلیت لزره خیزی منطقه افزایش می‌یابدو مقدور هست یک زلزله به همراه خود پیش لرزه و پس لرزه‌هایی داشته باشد، که این دو گذشته و بعد از زلزله اصلی مقدور هست وقوع یابند، به عبارتی دیگر این موضوع به نحوه آزاد شدن انرژی زلزله بستگی دارد.

اندازه گیری زمین لرزه ها چگونه است؟

هنگامیکه زمین آغاز به لرزیدن میکند، ابزار نوشتن لرزه‌نگار مثل یک پاندول حرکت می کند که بستگی به نوع لرزش زمین دارد. هر چه زمین‌لرزه شدیدتر باشد، پاندول لرزه‌نگار نیز محکم‌تر تکان میخورد.

اطلاعات ثبت شده پس از انجام یکسری الگوریتم‌ها و محاسبات پیچیده، تبدیل به اعدادی میشوند که آن رابا عنوان «مقیاس ریشتر» می‌شناسیم که صفر الی ۱ ریشتر غیر قابل شناسایی،۲ ریشتر بیشتر انسان‌ها توانا به احساسش نیستند،۳ ریشتر:

در نواحی نزدیک کانون زمین‌لرزه قابل احساس هست، ۴ ریشتر: سبب لرزش ساختمان‌ها و نیز صدمات کمی می شود، ۵ریشتر: میتواند خساراتی بر ساختمان‌هایی که ضعیف میباشند وارد کند.

همینطور می تواند خسارات مقداری نیز بر ساختمان‌های مستحکم وارد آورد، ۶ ریشتر: سبب لرزش‌های شدید در نواحی کانون زمین‌لرزه میشود و حتی صدمات و خساراتی بر ساختمان‌های ضد زلزله نیز وارد میشود، ۷ریشتر صدماتی بر ساختمان‌های مستحکم وارد می شود؛ صدمات جزئی به بیشتر ساختمان‌ها وارد میشود و بطور کلی، ناحیه و منطقه‌ی مورد نظر گریبانگیر خساراتی می شود، ۸ ریشتر صدماتی بر نواحی بزرگ یا حتی کشور وارد می شود؛ خسارات بسیار چندان بر پیکره‌ی تمامی ساختمان‌ها وارد می شود و ۹ ریشتر:

خسارات و صدمات بسیار شدید بر تمامی بناها و ساختمان‌ها وارد میشود. امواج زلزله روی زمین قابل دیدن می شود که حالات زمین دراین نقطه برای همه ی وقت عوض میشود.

زمین لرزه ها قابل پیش بینی نیستند

به رغم پیشرفت های علمی اما پیچیدگی پدیده های زمین ساختی به قدری گسترده هست که بشر را در پیشبینی وقوع زلزله ناتوان کرده و باید گفت ماهیت پیش نشانگرهای زلزله به صورتی هست که همه ی آن ها در تمامی زمین لرزه ها وجود ندارند و لذا نمیتوان با تمرکز بریک نشانگر، وقوع یا عدم وقوع زمین لرزه را دریک منطقه یا محدوده زمانی مشخص پیشبینی کرد.

تا کنون دهها پیش نشانگر گوناگون برای زمین لرزه شناسایی شده که مهم ترین آن ها پیش نشانگر های آبشناختی، لرزه شناختی، تغییرات مقاومت الکتریکی زمین، الگوی اتساع پذیری پوسته زمین، ابرهای یونی، پیش نشانگرهای نوری ، الکترومغناطیسی و بالاخره پیش نشانگرهای زیست شناختی می باشند.

یکی از پیش نشانگرهای آب شناختی، اندازه گیری گاز رادون در آب های زیرزمینی هست که منشا این گاز، تخریب عنصر اورانیوم موجود در لایه های در دسترس گسلش زمین هست که به حالت بلوری در زمین محبوس شده ودر اثر نفوذ آب و بازشدن منافذی در میان لایه ها به آب های زیر زمینی وارد می شوند.

یکیدیگر از پیش نشانگرهای آبشناختی زمین لرزه، تغییر سطح آب های زیر زمینی هست که مقدور هست در اثر فشار لایه های زمین در آستانه زلزله ایجاد شود اگرچه مهم ترین پیش نشانگر لرزه ای زلزله پیش لرزه هایی میباشند که گاهی اوقات پیش از زمین لرزه های بزرگ به وقوع می پیوندند و تغییر تعداد و بزرگی آن ها می‌توانند نشانه ای برای رخداد زمین لرزه ای در آینده نزدیک باشد.

این نشانگرها نیز همانند سایر پیش نشانگرها قطعی نبوده ودر موارد بسیار زمین لرزه های متعددی دریک منطقه و دوره زمانی ناب روی داده اند که پیش لرزه زمین لرزه بزرگتری نبوده اند و از طرف دیگر زلزله های شدید بیشماری بدون هیچ گونه پیش لرزه قابل دقت به وقوع مستمر اند.

زلزله حلبچه از نگاه آمار و ارقام

زلزله ۲۱ و ۴۸ روز یکشنبه ۲۱ آبان در ۳۰ کیلومتری شمال غرب سرپل ذهاب و ۳۲ کیلومتری جنوب غرب حلبچه در ناحیه مرزی ایران و عراق رخ داده و کانون این زلزله در مرز ایران و عراق ودر داخل خاک عراق واقع بوده هست که هنوز گسل مسبب این رخداد مشخص نیست ولی گسل فعال خمیدگی جبهه کوهستان زاگرس و گسلهای پهنه گسله ذهاب «یا سرپل ذهاب» در همین منطقه قرار دارد همینطور گسل پی سنگی ذهاب از گسل‌های سامانه گسله خمیدگی جبهه کوهستان زاگرس استکه سازوکار این زلزله فشاری و صفحه گسله نزدیک به قائم بوده هست.

در شهر سر پل ذهاب ۶۰ هزار نفر ودر قصر شیرین حدود ۳۰ هزار نفر زندگی می کنند و زلزله‌های حلوان و سر پل ذهاب از جمله زلزله‌های تاریخی این منطقه بوده اما زلزله کم عمق بوده وهنوز ژرفای آن هنوز دقیق مشخص نشده هست.

زلزله‌های تاریخی این منطقه، زلزله های تاریخی ۹۵۸ میلادی و ۱۱۵۰ میلادی سرپل_ذهاب ودر سده بیستم، زلزله‌ های ۱۹۶۷ میلادی با بزرگی ۵.۷ و سال ۱۹۸۳ میلادی با بزرگای ۵.۱ در همین منطقه رخ داده اند.

این زلزله را حدود ۱۵۰ میلیون نفر در ایران و عراق ودر هردو پایتخت حس کرده اند ولی طبیعتا رخداد آن به تحریک گسلهای دور از منطقه رومرکزی «مثلا گسلهای تهران، تبریز، قم یا … » ربطی ندارد.

مرادی، رییس بنگاه لرزه نگاری کشور درمورد جزئیات زمین لرزه کرمانشاه گفت: در ایران این زمین لرزه ۷/۳ریشتر اعلام شد و بقیه موسسات لرزه نگاری بین المللی هم اصلاح کردند، این زلزله در مرز استان کرمانشاه و عراق رخ داده، با دقت به این که شدت داشته، صدماتی دارد.

وی با تاکید بر این که، این زمین لرزه جزو زلزله های کم عمق به حساب می‌آید گفت: این زلزله شدید، پس لرزه های زیادی دارد و مقدور هست ماه ها هم ادامه داشته باشد؛ این زلزله اصلی بوده و از این به بعد شاهد پس لرزه ها با قدرت کمتر اما تعداد بالاتر هستیم.