عوامل محیطی و ژنتیک، ۲ عامل موثر در بروز بیماری های قلبی مادرزادی
عوامل محیطی و ژنتیک ۲ عامل موثر در بروز بیماری های قلبی مادرزادی است.
به گزارش پایگاه خبری وب دا، پزشک فوق تخصص بیماری های قلب کودکان و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی با اعلام این خبر گفت: افرادی که بیش از دیگران در معرض خطر ابتلا به بیماری های مادرزادی قلب هستند، انجام سونوگرافی سه بعدی و اکوی جنین قبل از ۱۹ هفتگی توصیه می شود و ضرورت دارد.
دکتر محمد شجاع با بیان این که در برخی از مادران باردار ریسک ابتلا به بیماری های سندرومی در جنین بیش از دیگران است، اظهار داشت: افرادی که سابقه دیابت از قبل داشته و یا به دیابت بارداری مبتلا شدند، افراد دارای نقص ایمنی و بیماری متابولیک و همچنین افرادی که سابقه سقط و مصرف داروهای خاص دارند، بیش از دیگر افراد در معرض خطر هستند و باید اقدامات فوق را انجام دهند.
وی به علایم بیماری قلبی در کودکان اشاره و عنوان کرد: تنگی نفس، تپش قلب، سنکوپ، سیانوز و … از علایم و نشانه های بیماری قلبی در کودکان است و برخی اوقات ممکن است بیماری قلبی مادرزادی علایم واضحی نداشته باشد و تشخیص را به تعویق بیندازد .
وی اضافه کرد: صدای اضافه قلب یا سوفل یکی از علایمی است که برای تشخیص قطعی به پزشک فوق تخصص قلب ارجاع داده می شود.
وی به اهمیت بهداشت دوران بارداری، چند ماه قبل از باردار شدن تأکید و خاطرنشان کرد: مصرف نکردن دارو، تغذیه مناسب، مصرف فولیک اسید و آهن قبل از بارداری به منظور حفظ سلامت جنین و پیشگیری از بیماری های عصبی و قلبی لازم و ضروری است.
دکتر شجاع توضیح داد: پس از آگاهی از بارداری به طور جدی باید از مصرف داروهای ضد تشنج، مصرف لیتیوم و آکوتان که به طور شناخته شده زمینه ابتلا به بیماری های قلبی مادرزادی را فراهم می آورد، خودداری کرد.
وی اظهار داشت: قرار گرفتن در معرض اشعه، امواج و… نیز باعث بروز بیماری های قلبی مادرزادی می شود که دوری از آن ها ضروری به نظر می رسد.
درمان بیماری های مادرزادی از نطفه تا تولد
جام جم آنلاین: همان قدر که پدر و مادری با تولد نوزاد سالم خوشحال می‌شوند به همان میزان از تولد نوزاد باناهنجاری‌های مادرزادی متاسف می‌شوند، در حالی که طبق گفته متخصصان می‌توان جلوی بسیاری از این ناهنجاری‌ها را از همان ابتدا گرفت.
دکتر صلاح‌الدین دلشاد، فوق تخصص جراحی کودکان و نوزادان درباره ناهنجاری‌های مادرزادی در گفتگو با «جام‌جم» می‌گوید: نوزاد با این نوع بیماری‌ها به دنیا می‌آید و در حقیقت طی دوران جنینی به علت اشکال‌هایی که پیش می‌آید، نقصی خلقتی در یکی از دستگاه‌های وی حاصل می‌شود که می‌تواند دستگاه‌های قلب، کلیه‌ها، چشم‌ها، ریه‌ها، اندام‌ها یا هر قسمت دیگر را شامل شود که در دوران جنینی ارگان یا عضو، تکامل پیدا نکرده و نوزاد با آن نقص به دنیا می‌آید.
به گفتۀ این عضو هیات علمی دانشگاهی نوزاد با اشکال اضافه بودن (نه نقص) متولد می‌شود، مثلا فرد با ۶ انگشت به دنیا می‌آید. وی اظهار می‌کند: گاهی این ناهنجاری‌ها به صورت نامعلوم است و یکی از غدد درون‌ریز دچار مشکل می‌شود که تولید هورمون با اشکالاتی مواجه شده و بسیاری وجود می‌آید.
این فوق تخصص جراحی کودکان و نوزادان با اشاره به این که علل پیدایش ناهنجاری‌های مادرزادی در چند گروه دسته‌بندی می‌شود، می‌افزاید: ژنتیک، یکی از مهم‌‌ترین عوامل در بروز این ناهنجاری‌هاست که با ژن معیوب منتقل می‌شود و از آنجا که این ژن‌ها برنامه‌ریز شکل‌گیری اعضاء هستند، پدر و مادر می‌توانند از عاملان محسوب شوند.
وی داروها و مواد شیمیایی را از علل دیگر بروز ناهنجاری‌های مادرزادی عنوان می‌کند و می‌گوید: مادرانی که در ۲ ماه اول حاملگی در معرض برخی داروها یا موادشیمیایی قرار بگیرند، احتمال بروز اشکال در جنین و نوزادشان بالا می‌رود. برخی داروهای خواب‌آور، مواد آرایشی و موادشیمیایی از این دسته به شمار می‌روند که باعث ایجاد ناهنجاری‌هایی همچون لب‌شکری و شکاف کام (شکاف سقف دهان) می‌شوند.
رئیس بخش جراحی اطفال بیمارستان حضرت علی‌اصغر همچنین می‌گوید: سیگار، تشعشعات اشعۀ ایکس و موادغذایی نیز می‌توانند باعث ایجاد بیماریهای مادرزادی شوند، ولی در بسیاری از ناهنجاری‌ها هنوز عامل ناهنجاری کشف نشده است.
دکتر دلشاد با بیان این که گاهی نوزاد با ناهنجاری‌های بسیار شدید متولد می‌شود و در طول مدت کوتاهی از دنیا می‌رود، می‌افزاید: عدۀ دیگری از این نوزادان پس از به دنیا آمدن تا آخر عمر با معلولیت باقی می‌مانند و گاهی دسته‌ای از این بیماری‌ها (لب شکری، شکاف کام، انسداد روده‌ها، ناهنجاری‌های قلبی، کلیوی، دستگاه تناسلی و…) در طول عمر فرد قابل درمان خواهند بود؛ ولی از آنجا که درمان در بعضی مواقع خطر بالایی دارد و به همین دلیل انجام سونوگرافی در دوران جنینی بسیار کمک‌کننده است.
وی با ابراز اینکه ناهنجاری‌های مادرزادی در دوران جنینی قابل تشخیص هستند، می‌افزاید: بسیاری از ناهنجاری‌ها در ماه‌های آخر با سونوگرافی و ام آر آی (MRI) شناخته می‌شوند. فایده آن در این است که اگر ناهنجاری احتیاج به مراقبت قبل از تولد داشته باشد، پیگیری و آمادگی انجام می‌شود. بنابراین توصیه می‌شود تمام مادران باردار در هفته‌های ۲۸ و ۳۲ حاملگی برای تشخیص ناهنجاری‌های احتمالی، سونوگرافی داشته باشند و در خانواده‌های مستعد (ژنتیک) در ۳ ماهۀ اول بارداری مایع آمینیوتیک (کیسه آب) نمونه‌برداری و آزمایش شود.
به گفتۀ دکتر دلشاد، گاهی نوزاد نابهنجار باابهام جنسیتی به دنیا می‌آید؛ به عنوان مثال ظاهر دستگاه تناسلی وی نشان از فرزند پسر دارد و از نظر باطنی (داخلی) دارای رحم و تخمدان است که با عمل جراحی قابل اصلاح می‌شود، ولی اگر این اشکال در دوران جنینی تشخیص داده شود، می‌توان با تجویز دارو به مادر مشکل جنین را پیش از تولدش اصلاح کرد. این پزشک فوق تخصص جراحی کودکان اذعان می‌کند: البته هم‌اکنون جراحی برخی بیماریهای مادرزادی همچون کلیه‌ها، فتق دیافراگم، برخی بیماریهای قلبی و لب شکری پیش از تولد نوزاد در رحم مادر انجام می‌شود که کودک پس از تولد، مشکلی دیگر نخواهد داشت.
کودکانی با چند ناهنجاری
گاهی مشاهده می‌شود نوزاد به دنیا آمده دارای چندین ناهنجاری است که باید به وسیله تیم‌های مختلف مورد درمان قرار بگیرد که طبیعتاً برای خانواده‌ها هزینه‌بر خواهد بود. به همین دلیل موسسه «محکم» (حمایت از کودکان با ناهنجاری‌های مادرزادی) توسط تعدادی از استادان دانشگاه‌ها و خیرین راه‌اندازی شده است تا این کودکان را از سراسر کشور پذیرش کند.
دکتر دلشاد با اشاره به اینکه ناهنجاری لب شکری در پسران و شکاف کام در دختران بیشتر مشهود است، خاطر نشان می‌کند: بهتر است مادران بالاتر از ۳۵ سال و پدران بالای ۴۰ سال برای جلوگیری از این عوارض بچه‌دار نشوند؛ چرا که با بالا رفتن سن، شیوع ناهنجاری‌ها نیز بیشتر می‌شود. به عنوان مثال ناهنجاری نقص نخاع یکی از بیماری‌هایی است که به این دلیل سن بالای والدین در جنین بروز می‌کند. بنابراین بهتر است مادر ۳ ماه پیش از حاملگی مصرف روزی یک میلی‌گرم قرص اسیدفولیک را فراموش نکند و افرادی که مستعد این بیماری هستند (ژنتیک) روزی ۴ میلی‌گرم اسیدفولیک مصرف کنند.
چند توصیه
دکتر دلشاد می‌گوید: وضیت کشور ما درخصوص بیماریهای ناهنجاری مطلوب نیست و هنوز شاهد مرگ ومیر نوزادان فراوانی در کشور هستیم، در شرایطی که نابهنجاری نخاعی در بسیاری از کشورها ریشه‌کن شده است. بنابراین بهترین توصیه پیشگیری، آموزش همگانی، تشخیص به موقع، تأمین امکانات زایمان مناسب و درمان آنهاست.
