چهار تعریف اساسی در بورس که هر سرمایه‌گذار بورسی باید بداند

دنیای بورس دنیای اصطلاحات و مفاهیم تخصصی و گاهاً پیچیده است. درک مفهوم این اصطلاحات و استفادهٔ بجا از آن‌ها برای سرمایه‌گذاران و فعالان بورس مفید و ضروری است. برای درک آنچه در دنیای بورس جریان دارد و موفقیت در بورس، باید با زبان رایح در بورس آشنا شوید. در این مقاله ۴ تعریف اساسی و رایج در بورس را خواهید خواند.

۱. بازار سهام چیست؟

بازار سهام یا بورس مجموعه‌ای از بازارها و مبادلات است که در آن فعالیت‌های معین خرید، فروش و انتشار سهام شرکت‌های سهامی عام انجام می‌شود. این فعالیت‌ها ازطریق مبادلات رسمی سازمان‌یافته یا ازطریق بازارهای فرابورس (OTC) هدایت می‌شوند. بازارهای فرابورس تحت مجموعه مشخصی از قوانین عمل می‌کنند. در کشورهایی که معاملات سهام و سایر اوراق بهادار مجاز است، ممکن است مکان‌های دیگری نیز برای معاملات سهام وجود داشته باشد.

دو اصطلاح بازار سهام و معاملهٔ سهام گاهی به‌جای هم استفاده می‌شوند؛ اما باید گفت که معامله و تبادل سهام، زیرمجموعه‌ای از بازار بورس است. وقتی کسی در بازار سهام معامله می‌کند، در واقع سهام یک یا چند معامله سهام ـ که بخشی از بازار سهام کلی هستند ـ را می‌خرد و می‌فروشد.

انواع بازار بورس در ایران عبارت‌اند از: بورس اوراق بهادار، فرابورس، بورس کالا و بورس انرژی. بازار سهام یا بازار سرمایه عمدتا محل معاملات سهام و سرمایه‌های تجاری است. صندوق قابل‌معامله (ETF)، اوراق قرضه شرکتی و اوراق بهادار مشتقه مبتنی بر سهام، کالا، ارز و اوراق قرضه ازجمله اوراق بهادار مالی هستند که در بازار سهام مبادله می‌شوند.

مثالی برای درک بهتر مفهوم بورس یا بازار سهام

امروزه می‌توانید هر چیزی را به‌صورت اینترنتی بخرید؛ اما برای خرید هر کالای مشخص، بازار مشخصی وجود دارد. مثلا برای خرید مبلمان، اولین جایی که به ذهن می‌رسد بورس مبلمان شهر محل سکونت‌تان است، برای خرید میوه به بازار میوه و سبزی یا تره‌بار مراجعه می‌کنید و یا مواد غذایی را از فروشگاه‌های مشخصی می‌خرید. این بازارهای مشخص جایی هستند که خریدار و فروشنده همدیگر را ملاقات می‌کنند. بازارها محل تعاملات تجاری و دادوستد هستند. باتوجه‌به اینکه تعداد فروشندگان در این بازارها زیاد است، قیمت‌ها هم منصفانه هستند. فرض کنید که در منطقه سکونت‌تان فقط یک مبل‌فروشی وجود داشته باشد. این مبل‌فروشی اجناس خود را به هر قیمتی که بخواهد، می‌فروشد؛ چراکه مشتریان برای خرید مبلمان گزینهٔ دیگری غیر از این مبل‌فروشی ندارند. اما وقتی تعداد زیادی از فروشنگان مبل در بازار مشترکی فعالیت می‌کنند، برای جذب مشتری با یکدیگر رقابت می‌کنند. در چنین بازاری قیمت‌ها شفاف و مشخص است و فروشندگان اجناس خود را با نازل‌ترین قیمت به مشتریان عرضه می‌کنند. در معاملات آنلاین نیز خریدار، قبل از خرید، قیمت‌های پیشنهادی فروشندگان مختلف را مقایسه می‌کند و مناسب‌ترین گزینه را برای خرید ترجیح می‌دهد. چنین رویکردی فروشندگان اینترنتی را ملزم می‌کند که در قیمت‌گذاری منصفانه عمل کنند.

همانند سایر بازارها، بورس یا بازار سهام نیز بازاری است که برای خریدوفروش اوراق قرضه در محیطی امن، کنترل‌شده و مدیریت‌شده تعیین شده است. ازآنجاکه در بازار سهام صدها هزار خریدار و فروشنده گرد هم می‌آیند، قیمت‌گذاری عادلانه و شفافیت در معاملات تضمین می‌شود. در بازارهای سهام قدیمی، گواهی سهام به‌صورت فیزیکی و روی کاغذ صادر و معامله می‌شد؛ اما امروزه با پیشرفت فناوری، صدور گواهی و معاملات در بازارهای سهام مدرن به‌صورت الکترونیکی انجام می‌شود.

۲. سهام چیست؟

سهام سندی است که نشان‌دهند‌‌ه سهم و میزان مالکیت در شرکت صادرکننده سهام است. به‌واسطهٔ سهام، برای صاحب سهام درمورد سرمایه‌ها و درآمدهای شرکت، حق ایجاد می‌شود. خریدوفروش سهام غالبا در بازار بورس انجام می‌شود؛ البته ممکن است این معاملات به‌صورت خصوصی نیز انجام شوند. خریدوفروش سهام اساس هر سبد سهامی است. برای محافظت از سرمایۀ سرمایه‌گذاران در برابر کلاهبرداری‌ها، معاملات سهام باید مطابق با مقررات دولتی انجام شود. تجربه نشان می‌دهد که در طولانی‌مدت، معاملات سهام برتر از سایر روش‌های سرمایه‌گذاری بوده‌اند. سهام را می‌توان از واسطه‌های اینترنتیِ سهام خرید. سرمایه‌گذاری در سهام تفاوت زیادی با سرمایه‌گذاری در املاک و مستقلات دارد.

نکات کلیدی

• سهام سندی است که نشان می‌دهد صاحب سهام در شرکت صادرکننده سهام حق مالکیت دارد.
• شرکت‌ها به‌منظور افزایش سرمایهٔ لازم برای فعالیت، سهام خود را می‌فروشند. دو نوع اصلی سهام عبارت‌اند از: سهام عادی و سهام ممتاز.
• خریدوفروش سهام به‌طور عمده در بورس سهام صورت می‌گیرد، هرچند که فروش خصوصی سهام نیز ممکن است. این معاملات اساس هر سبد سهامی هستند.
• به‌مرورزمان، معاملات سهام در طولانی‌مدت از سایر روش‌های سرمایه‌گذاری پیشی گرفته‌اند.

۳. تحلیل تکنیکال چیست؟

تحلیل تکنیکال سهام و روندها به‌معنای مطالعه اطلاعات مربوط به بازار سهام از گذشته تا به امروز است. «قیمت‌» و «حجم» ازجمله اطلاعات مربوط به بازار سهام هستند.

تحلیلگران تکنیکال به‌کمک اقتصاد رفتاری و تحلیل کمّی، رفتار بازار در آینده را با استفاده از عملکرد گذشتهٔ بازار پیش‌بینی می‌کنند. الگوهای نموداری و شاخص‌های فنی (آماری) دو مورد از انواع رایج تحلیل تکنیکال هستند.

• تحلیل تکنیکال سهام و روند پیش‌بینی تغییرات قیمت، اطلاعات لازم برای کسب سود را در اختیار تاجران قرار می‌دهد.
• تاجران با اعمال تحلیل تکنیکال بر نمودارها، نقاط ورودی و خروجی را برای معاملات احتمالی شناسایی می‌کنند.
• فرض بنیادی تحلیل تکنیکال سهام و روند پیش‌بینی تغییرات این است که بازار تمام اطلاعات موجود را پردازش می‌کند و اطلاعات در نمودار قیمت‌گذاری نمود پیدا می‌کنند.

تحلیل تکنیکال سهام و روندها چه مواردی را بیان می‌کند؟

تحلیل تکنیکال یک اصطلاح کلی است. این اصطلاح انواع استراتژی‌های مربوط به تفسیر رفتار قیمت سهام را در بر می‌گیرد. بیشتر تحلیل‌های تکنیکال مشخص می‌کنند که روند جاری بورس ادامه خواهد یافت یا خیر و در صورت ادامه‌نیافتن روند جاری، بازگشت از روند جاری چه زمانی اتفاق خواهد افتاد. برخی از تحلیلگران تکنیکال از نمودارهای خطی استفاده می‌کنند. برخی دیگر نمودارهای شمعدانی یا کندل‌استیک را ترجیح می‌دهند و عده‌ای از تحلیلگران نمودارهای میله‌ای حاصل از تصویرسازی ریاضی را به کار می‌گیرند. اکثر تحلیلگران تکنیکال ترکیبی از این ابزارها را برای تشخیص نقاط خروجی و ورودی بالقوهٔ روند استفاده می‌کنند.

به‌عنوان‌مثال، با استفاده از نمودارهای میله‌ای می‌توان برای یک فروشندهٔ استقراضی نقطه ورود را مشخص کرد؛ اما برای تشخیص احتمال سقوط، تاجر باید به نمودار سیر میانگین‌ها در دوره‌های زمانی مختلف نیز توجه کند.

۴. تحلیل بنیادی چیست؟

تحلیل بنیادی (FA) روشی برای سنجش ارزش واقعی اوراق بهادار ازطریق بررسی عوامل مالی و اقتصادی مرتبط است. فاکتورهای کلان اقتصادی مثل وضعیت اقتصاد و شرایط صنعت و عوامل خُرد اقتصادی مثل اثربخشی و مدیریت شرکت از عواملی هستند که بر ارزش واقعی اوراق بهادار تأثیر می‌گذارند. تحلیلگران بنیادی تمام این عوامل را بررسی می‌کنند. هدف اصلی از این بررسی‌ها، رسیدن به قیمت واقعی اوراق بهادار است. با دانستن ارزش واقعی اوراق بهادار و مقایسه آن با قیمت فعلی، سرمایه‌دار متوجه گران‌تر یا ارزان‌تر بودن اوراق بهادار می‌شود.

تحلیل بنیادی در مقابل تحلیل تکنیکال قرار دارد. همان‌طور که اشاره شد، در تحلیل تکنیکال، سیر قیمت‌ها با تحلیل اطلاعات گذشتهٔ بازار، از قبیل قیمت و حجم، پیش‌بینی می‌شوند.

نکات کلیدی

• تحلیل بنیادی روشی است که قیمت واقعی یا عادلانه سهام را مشخص می‌کند.
• تحلیگران بنیادی به‌دنبال سهام‌هایی هستند که گران‌تر یا ارزان‌تر از قیمت واقعی خود مبادله می‌شوند.
• اگر قیمت واقعی از قیمت بازار بالاتر باشد، سهام ارزان تلقی می‌شود و خرید سهام پیشنهاد می‌شود.
• تحلیلگران تکنیکال برخلاف تحلیلگران بنیادی، از بررسی ارزش واقعی سهام صرف‌نظر می‌کنند و روند تغییرات قیمت سهام در طول زمان را بررسی می‌کنند.