کارآموزی چیست؟
چرایی و چیستی کارآموزی؟
چرا کارآموزی تنها راه‌حل کارجویان بدون سابقه کار، برای یافتن شغل مناسب است؟
امروزه کنار هر دانشجوی در حال تحصیل یا هر فارغ‌التحصیل دانشگاهی که می‌نشینیم، شروع میکند و از بیکاری گله میکند. از اینکه هیچ جایی نیست که من در آن شاغل شوم. می‌گوید من که اینهمه سال درس خوانده‌ام و وقت گذاشته‌ام، چرا هیچ کس نیست که از دانش و توانمندی‌های من استفاده کند. خیلی از این افراد مستعد منتظرند تا کسی بیاید و برایشان فرصت شغلی تعریف کند.
آن طرف تر که می‌رویم و پای صحبت کارفرمایان و صاحبان صنایع می‌نشینیم. آنها هم فریادشان بلند است که ما دنبال نیروی کار توانمند و با پشتکار هستیم، اما کسانی که پیش ما می‌آیند، نه تنها مهارت کافی ندارند بلکه توقعشان هم بالاست. هم از سمت مدل کاری که می‌خواهند انجام دهند و هم دستمزدی که باید بگیرند. بیشترشان انتظار دارند پشت میز بنشینند و آخر ماه حقوقی بالاتر از تصور ما به حسابشان واریز کنیم. این گفته‌ها که معمولا از سمت صاحبان شرکت‌های خصوصی است، می‌گویند ما اگر مطمئن باشیم، کسی که سراغ ما می‌آید، فرد توانمندی است، حتما او را جذب می‌کنیم؛ چون بهره‌وری و نتیجه برای ما اهمیت دارد.
دقیق تر که نگاه می‌کنیم، به مشکل نظام آموزشی می‌رسیم که از مهارت آموزی فاصله گرفته است. مشکلاتی که همه، کم و بیش از آن شنیده‌اند و درک کرده‌اند. مشکلاتی از جنس بنیان سیستمی که هر تحصیل کرده‌ای در ایران،زمانی که به دنبال شغل میرود، متوجه آنها می‌شود.مشکلی که به این سادگی و به سرعت قابل حل نیست. چون موارد زیادی در این مشکل دخیل هستند و جلوی تغییرات را می‌گیرند. با این وجود راه حلی که می‌تواند سریع تر اما به صورت مقطعی عاملی برای کمرنگ کردن این مشکلات باشد، احیا و باز تعریف برخی روش‌هایی است که اساسا با ذهنیت درستی ایجاد شده‌اند ولی در‌حال حاضر با دگرگونی‌هایی که در آنها به وجود آمده است، عملا کارایی و هدف اولیه خود را از دست داده اند. یکی از این موارد دوره کارآموزی است. دوره کارآموزی فرصتی طلایی برای حضور در محیط های صنعتی، تجاری و خدماتی فراهم میکند که در آن کارآموز می تواند بدون دغدغه مسئولیت خاص و تبعات شغلی مختلفی که وجود دارد، به کسب تجاربی ارزشمند بپردازد.
کارآموز به شخصی گفته می‌شود که به صورت آموزشی، در موقعیت شغلی قرار می‌گیرد. یک کارآموزی در مرحله اول باید به دنبال کسب توانمندی‌ها و افزایش تجارب خود باشد ودر کنار آن گوشه چشمی برای اثبات خود و استخدام بعد از کارآموزی داشته باشد.الته فراموش نکنید که هیچ کارفرمایی، تعهدی نسبت به استخدام کارآموز خود ندارد اما در کنار آن هیچ کارفرمایی هم کارآموز مستعد و توانمند خود را از دست نمی دهد. کارآموز به منظور یادگیری روشهای عملی در دنیای واقعی، به دوره کارآموزی میرود که معمولا بدون حقوق و مزایا می‌باشد.
به‌طورکلی، دوره کارآموزی مزایای زیر را برای کارآموز به همراه دارد:
- سنجش توانایی‌های دانشجو و آشنایی وی با محیط کار واقعی
- ایجاد فرصتی جهت تبادل اطلاعات با دیگران در یک فضای کاری
- محک زدن علایق کاری خود
- به کارگیری خلاقیت و بروز توانمندی‌های دیگر کارجو در محیط کاری
- امکان پیاده سازی روش ها و تکنیک های فراگرفته شده در دانشگاه در محیط های واقعی
- امکان ایجاد فرصت برای ادامه همکاری با کارفرما
- آشنا شدن با بسیاری از موضوعات کاری به صورت جنبی (مانند قوانین کار، بیمه، مالیات و قوانین و مقررات داخلی سازمان ها)
- افزایش خودباوری دانشجو به واسطه ی بارور شدن توانایی حل مساله و آمادگی هرچه بیشتر برای فرصت های کاری آتی
اما باید دید واقعا صنایع، دانشگاه‌ها و در نتیجه دانشجو چه نگاهی به کارآموزی دارند. با توجه به همین نگاه، میزان اثر بخشی کارآموزی بر مهارت افزایی کارجو و برای صنایع تعیین می‌گردد. وقتی نگاه دانشجو از سر بازکردن واحد کارآموزی دانشگاهی با حضور صوری در شرکت‌ها یا گرفتن امضای کارفرما باشد؛ عملا هیچ انگیزه ای در او به وجود نمی‌آید. وقتی دوره کارآموزی که می‌تواند آینده یک دانشجو را متحول و محل کارش را تضمین کند، از دید دانشجو تبدیل به یک واحد اجباری و بی‌فایده دانشگاهی گردد و نهایت تلاشش برای یافتن شرکت متناسب با رشته و علاقه‌اش، رجوع به سایتی است که سالهاست به روز نشده یا پرسش از آشنایان به منظور شناسایی کارفرمایی جهت پر کردن فرمهای کارآموزی به‌منظور گرفتن نمره، در اینصورت مشخص است که کارآموزی از اهداف مهم خود دور می‌شود.
با این وجود اگر دانشجویان از مزیت‌هایی که یک کارآموزی خوب می‌تواند برای آنها داشته باشد، اطلاع یابند، قطعا نگاه ویژه‌ای به کارآموزی پیدا خواهند کرد. اما چگونه می‌توان با تعریف یک مدل جدید از کارآموزی (کارورزی)، هم انگیزه دانشجو و کارجو را بالا برد وهم کارفرمایان و صاحبان صنایع را پای کار آورد و در عین حال عدم مهارت افزایی تخصصی را به عنوان نقیصه‌ی مهم دانشگاه، مرتفع کرد؟
کارآموزی چه زمانی می‌تواند بازدهی خود را داشته باشد؟
انگیزه یک دانشجو یا فارغ‌التحصیل جویای کار، زمانی برای گذراندن دوره کارآموزی یا کارورزی برانگیخته می‌شود که این دوره، او را برای رساندن به یک شغل متناسب با استعداد و علایقش کمک کند.
یا کارجو با شرکتی آشنا می‌شود که متناسب با رشته و علاقه اوست و می‌تواند با عنوان کارآموزی، وارد آن مجموعه شود و با ارائه مهارت‌ها وتوانمندی‌ها نظر کارفرما را برای ادامه همکاری جلب نماید.
علاوه بر این،کارجو در این دوره می‌تواند با توجه به انجام پروژه‌هایی که کارفرما، با توجه به نیاز واقعی خود تعریف کرده است، تجارب خوبی را متناسب با زمینه ی کاری مطلوبش بدست آورد، که در صورت عدم همکاری، می‌تواند آورده‌های خود در دوره کارآموزی را در رزومه خود بیاورد تا در فرصت‌های شغلی بعدی، راه‌گشای مسیر شغلیش گردد
حتی ممکن است کارجو به این درک برسد که زمینه شغلی خود را از ابتدا اشتباه تشخیص داده است و این را بپذیرد و مسیر را تغییر دهد.
می توان گفت کارفرمایان بهترین افراد برای آموزش آنچه خود به آن نیاز دارند، به کارجویان هستند.
بنابراین با توجه به گره خوردن کارآموزی با شغل آینده، می‌توان گفت که نه‌تنها دانشجویان کارشناسی که واحد رسمی کارآموزی دارند، بلکه هر فرد جویای کاری نیاز به گذراندن یک دوره تحت عنوان کارآموزی، کارورزی، مهارت‌افزایی و یا استخدام آزمایشی دارد.
بررسی آماری جالب درباره‌ی کارآموزی؟
با توجه به آمار موسسه بین المللی NACE نکات جالبی را درباره ی کارآموزی بیان میکند:
- ۶۵ درصد استخدام در شرکت‌های دنیا از بین کارآموزان، انجام می‌گیرد.
- از بین فارغ‌التحصیلان رشته‌های دانشگاهی، تعداد استخدام کسانی که دوره ی کارآموزی را گذرانده اند، ۳۲درصد بیشتر از فارغ‌التحصیلانی است که به دوره کارآموزی نرفته اند.
- در سال ۲۰۰۹ از میان کسانی که کارآموز بوده اند، به ۶۷ درصد آنها پیشنهاد ادامه همکاری داده شده است. ۸۳ درصد این کارآموزان این پیشنهاد را پذیرفته و به صورت رسمی استخدام شده‌اند.(البته در ایران،طبق آماری که بصورت تجربی به آن رسیده ایم،درصد کارجویانی که پیشنهاد استخدام را می‌پذیرند به مراتب کمتر از این مقدار است و این خود می‌تواند دلیلی بر اهمیت کارآموزی و توسعه فردی در این دوره باشد.)
- از دید کارفرمایان نیز کسانی که از کارآموزی استخدام شده‌اند، نسبت به سایر کارکنان، چسبندگی و وفاداری بیشتری به شرکت دارند. بدین صورت که ۴۰ درصد این افراد بیش از ۵ سال در همان شرکت باقی می‌مانند.
