جایگزین های آمریکا برای برجام چیست ؟
برجام، یک توافق بین المللی بود که در سال ۲۰۱۵ توسط آمریکا، ایران و دیگر قدرت های جهانی بهمنظور محدودسازی برنامه هستهای ایران به توافق رسید. پس از خروج آمریکا از برجام در سال ۲۰۱۸، ایران نیز اقدام به تحریم و تحقیقات هستهای بیشتر کرد. در حال حاضر، جایگزین مناسب برای برجام به نظر میرسد پیوستن آمریکا به توافق برجام با شرایطی است که از دیدگاه آمریکا قابل قبول باشد. در غیر این صورت، میتوان به مذاکرات دیپلماتیک با ایران در مورد مسائل دیگری از جمله برنامههای موشکی و نفوذ ایران در منطقه ادامه داد. به هر حال، برجام به عنوان یک مثال موفق از توافقاتی که میتوان در دنیای امروز برای حل بحرانهای بین المللی به آن روی آورد، مطرح است.
آیا آمریکا در حال حاضر در مذاکرات با ایران هست؟
در حال حاضر، آمریکا و ایران در حال مذاکره نیستند. پس از خروج آمریکا از برجام در سال ۲۰۱۸، روابط دوجانبه ایران و آمریکا تنشآمیز شد و تحریمهای آمریکا علیه ایران تشدید شد. با انتخاب جو بایدن به عنوان رئیس جمهور آمریکا در سال ۲۰۲۰، او اعلام کرد که آمریکا تمایل دارد به توافق برگردد، اما قبل از اینکه آمریکا به توافق برگردد، ایران باید اقدامات خود در حوزه هستهای را محدود کند. ایران نیز اعلام کرده است که آماده است به شرایط قبلی برگردد، اما تحریمها باید قبل از آن برداشته شود. با این حال، هنوز هیچ مذاکره رسمی بین دو کشور برای بازگشت به توافق برجام صورت نگرفته است.
آیا ایران تحریمهای آمریکا را برای شروع مذاکرات میخواهد؟
بله، ایران از طریق مقامات خود بارها اعلام کرده است که برای شروع مذاکرات با آمریکا، تحریمهای آمریکا باید به صورت کامل و بدون قید و شرط برداشته شوند. ایران معتقد است که تحریمهای آمریکا برای کشورشان یک مانع اساسی برای توسعه اقتصادی و حتی مقابله با ویروس کرونا شده است، بنابراین قبل از هرگونه مذاکره با آمریکا، برداشتن تحریمها برای ایران امر حیاتی است. اما آمریکا نیز درخصوص برگشت به توافق برجام بیان کرده که ایران باید به تعهدات هستهای خود عمل کند و سپس آمریکا نیز به عنوان پاسخی تحریمها را بردارد. بنابراین تعامل و مذاکره بین دو کشور به نقطه تعادل در این زمینه نیاز دارد.
آیا آمریکا همچنان به توافق برجام علاقه دارد؟
بله، به نظر میرسد که آمریکا همچنان به توافق برجام علاقه دارد. پس از انتخاب جو بایدن به عنوان رئیس جمهور آمریکا در سال ۲۰۲۰، وی اعلام کرد که آمریکا تمایل دارد به توافق برگردد. او گفت که آمریکا میخواهد به توافقی با ایران برسد که تضمین کننده محدودیت برنامه هستهای ایران باشد، در حالی که به ایران کمک کند تا از تحریمهای اقتصادی رهایی پیدا کند. این نشان میدهد که آمریکا به دنبال پایبندی به تعهدات بینالمللی خود در قبال ایران است و میخواهد برای حل بحران هستهای با ایران مذاکره کند. با این حال، باید توجه داشت که هنوز هیچ توافقی بین دو طرف به دست نیامده است و مذاکرات بین دو کشور برای بازگشت به توافق برجام همچنان در دستور کار قرار دارند.
آیا ایران همچنان به توافق برجام پایبند است؟
بله، به نظر میرسد که ایران همچنان به توافق برجام پایبند است. ایران در مدت اجرای توافق برجام برای مدت یک سال به تعهدات خود در این توافق پایبند بود و تحت نظارت سازمان بینالمللی انرژی اتمی (آیآئیآ) قرار داشت. پس از خروج آمریکا از توافق و تشدید تحریمها علیه ایران، ایران نیز به تحریک برخی قطعات داخلی، تعهدات خود در توافق را کاهش داد و به برخی فعالیتهای هستهای و پرتاب موشکها پرداخت. با این حال، ایران همچنان اعلام کرده است که آماده است به شرایط قبلی برگردد و تعهدات خود در قبال برنامه هستهای خود را اجرا کند، در صورتی که تحریمها برای آنها برداشته شود. بنابراین، به نظر میرسد که ایران همچنان به توافق برجام پایبند است و میخواهد از طریق مذاکرات با طرفین دیگر توافقی برای حفظ منافع خود بدست آورد.
آیا تحریمها برای ایران قابل قبول هستند؟
تحریمها برای ایران قطعاً قابل قبول نیستند. تحریمهای اقتصادی شدید آمریکا علیه ایران، تاثیرات نامطلوبی بر روی اقتصاد و زندگی مردم ایران داشته است، از جمله اینکه باعث کاهش قیمت ارز و افزایش نرخ تورم شده است. همچنین، تحریمها بر روی بخشهای مختلف اقتصادی ایران تاثیر گذاشته و مانع از تجارت بین المللی، صادرات نفت و گاز، واردات مواد اولیه و تجهیزات صنعتی، تامین دارو و مواد غذایی و غیره شده است.
بنابراین، ایران از برداشتن تحریمها و پاسخ به تعهدات هستهای خود به عنوان شرایطی برای شروع مذاکرات با آمریکا تاکید میکند. ایران معتقد است که باید ابتدا تحریمها برای آنها برداشته شود تا بتوانند به نحو احسن از امکانات خود برای توسعه اقتصادی استفاده کنند و سپس در مذاکرات با آمریکا به دنبال رسیدن به توافقی قابل قبول برای خود باشند.
آیا تحریمها برای ایران تنها تاثیرات منفی داشتهاند؟
تحریمهای اقتصادی علیه ایران بدون شک تاثیرات منفی زیادی روی اقتصاد و زندگی مردم ایران داشتهاند؛ اما باید توجه داشت که برخی از این تحریمها به نحوی تاثیرات مثبتی را نیز برای ایران به همراه داشتهاند.
یکی از تاثیرات مثبت تحریمها برای ایران، افزایش تولید داخلی و توسعه صنایع محلی است. برای مثال، به دلیل تحریمهای نفتی، ایران مجبور شد به توسعه صنایع دیگری مانند کشاورزی، دامپروری، صنایع دفاعی و فناوری اطلاعاتی تمرکز کند. این امر به طور کلی باعث افزایش تولید داخلی و کاهش وابستگی به صادرات نفت شده است.
همچنین، تحریمها به برخی بخشهای اقتصادی ایران، مانند بخش خودروسازی و فولاد، کمک کردهاند تا بیشتر به تکنولوژیهای پیشرفته دست یابند و تولیدات خود را بهبود بخشند.
به همین ترتیب، تحریمها به گونهای تاثیر داشتهاند که ایران مجبور شده است به میزان بیشتری به جستجوی راههای دیگر برای توسعه اقتصادی و کاهش وابستگی به دیگر کشورها بپردازد
آیا تحریمها به کاهش وابستگی ایران به نفت کمک کردهاند؟
بله، تحریمهای اقتصادی علیه ایران به کاهش وابستگی این کشور به صادرات نفت کمک کردهاند. ایران به دلیل برجستگی وابستگی خود به صادرات نفت، در دوران تحریمها، مجبور شد به دنبال راههای دیگری برای تامین درآمد وارداتی خود باشد.
برای مثال، ایران با توجه به تحریمهای اقتصادی علیه خود، برای تامین نیازهای خود در بخش کشاورزی و دامپروری، تلاش کرد تا تولیدات داخلی خود را افزایش دهد و از واردات کمتری بهره ببرد. همچنین، با توجه به تحریمهای بر علیه بخش نفت، ایران مجبور شد به دنبال منابع درآمد دیگری بگردد و به فعالیتهای دیگری مانند تولید خودرو، تولید فولاد، توسعه صنایع دفاعی و فناوری اطلاعاتی تمرکز کند.
بنابراین، به طور کلی میتوان گفت که تحریمها به کاهش وابستگی ایران به نفت و افزایش تنوع در منابع درآمدی این کشور کمک کردهاند