داروی ضدتهوع اندانسترون؛ نحوه مصرف، عوارض و نکات مهم برای کودکان و بزرگسالان

اندانسترون نوعی داروی ضدتهوع است که فعالیت مواد شیمیایی ایجادکننده حالت تهوع و استفراغ در بدن را مهار می‌کند. به‌ همین‌ دلیل، برای جلوگیری از تهوع و استفراغ ناشی ‌از جراحی، شیمی درمانی و پرتو‌ درمانی استفاده می‌شود. برای آشنایی بیشتر با اندانسترون، نحوه مصرف و عوارض آن با این مقاله همراه باشید.

نحوه مصرف اندانسترون

دارو را دقیقا بر اساس نسخه پزشک مصرف کنید. تمام دستورالعمل‌های روی نسخه را رعایت کنید. داروی اندانسترون را بیشتر یا کمتر از مقدار تجویزشده یا برای مدت طولانی‌تر استفاده نکنید. شربت یا قرص اندانسترون می‌تواند همراه غذا یا بدون آن مصرف شود. اولین دز اندانسترون معمولا قبل از جراحی، شیمی‌درمانی یا پرتو درمانی استفاده می‌شود.

روش استفاده از قرص اندانسترون یا زوفران (Zofran)

• قرص اندانسترون را با یک لیوان پر از آب مصرف کنید.
• تا زمانی ‌که آمادگی خوردن قرص را ندارید، بسته آن را باز نکنید. در زمان مصرف، کپسول را از بسته‌بندی خارج کنید؛ طوری ‌که به قرص آسیبی نرسد.
• با دست خشک قرص را بردارید و در دهانتان بگذارید.
• قرص کامل را قورت ندهید؛ اجازه دهید تا قرص بدون اینکه آن را بجوید، کمی در دهانتان حل شود.
• همان‌ طور ‌که قرص حل می‌شود، بخش حل‌شده را چند بار قورت دهید.

روش استفاده از قرص نواری اندانسترون یا زوپلنز (Zuplenz)

• تا زمانی ‌که آمادگی خوردن قرص را ندارید، بسته آن را باز نکنید.
• با دست خشک قرص نواری را بردارید و روی زبانتان قرار دهید. این نوار بلافاصله حل می‌شود.
• نوار کامل را قورت ندهید؛ اجازه دهید تا نوار بدون اینکه آن را بجوید، در دهانتان آب شود.
• بعد از حل‌شدن نوار، چندبار آن‌ را قورت دهید. درصورت تمایل، می‌توانید با مقداری آب، نوار حل‌شده را قورت دهید.
• قبل از مصرف زولپنز دست‌هایتان را ‌بشویید.

روش استفاده از شربت اندانسترون

• شربت اندانسترون را با سرنگ مخصوص، قاشق اندازه‌گیری یا فنجان دارو آماده کنید. اگر وسایل لازم را برای اندازه‌گیری دارو ندارید، از داروخانه تهیه کنید.
• دارو را در دمای اتاق، دور از رطوبت، حرارت و نور قرار دهید. ظرف شربت اندانسترون را به‌صورت کج نگذارید و آن را به‌صورت عمودی نگهداری کنید.

دز اندانسترون برای بزرگ‌سالان

اندانسترون و جلوگیری از تهوع و استفراغ ناشی ‌از شیمی‌درمانی در بزرگ‌سالان

داروی خوراکی

برای شیمی‌درمانی سرطان با میزان تهوع‌آوری بالا (HEC):

• دز توصیه‌شده: ۲۴ میلی‌گرم، ۳۰ دقیقه قبل از شروع شیمی‌درمانی (HEC) یک‌روزه.

برای شیمی‌درمانی سرطان با میزان تهوع‌آوری متوسط (MEC):

• دز توصیه‌شده: ۸ میلی‌گرم، روزی دو بار؛ دز اول ۳۰ دقیقه قبل از شروع شیمی‌درمانی و دز بعدی ۸ ساعت بعد از شیمی‌درمانی توصیه می‌شود. سپس ۸ میلی‌گرم از داروی خوراکی دو بار در روز (هر ۱۲ ساعت یک‌ بار) و به‌مدت ۱ تا ۲ روز بعد از اتمام شیمی‌درمانی استفاده می‌شود.

داروی تزریقی

• دز توصیه‌شده: ۰٫۱۵ میلی‌گرم بر کیلوگرم به‌صورت درون‌وریدی (IV)؛ دز اول ۳۰ دقیقه قبل از شیمی‌درمانی تهوع‌آور شروع می‌شود (تزریق طی ۱۵ دقیقه). دزهای بعدی ۴ یا ۸ ساعت بعد از دز اول تزریق می‌شود.
• مقدار حداکثری: ۱۶ میلی‌گرم در هر دز.

نکات مهم

• تجویز چند‌روزه استفاده از دز منفرد ۲۴میلی‌گرمی هنوز بررسی نشده است (به‌طورکلی این دز فقط در یک روز استفاده می‌شود)؛
• شکل تزریقی اندانسترون قبل از استفاده باید رقیق شود.

اندانسترون و جلوگیری از تهوع و استفراغ بعد از جراحی در بزرگ‌سالان

داروی خوراکی

• دز توصیه‌شده: ۱۶ میلی‌گرم خوراکی، ۱ ساعت قبل از بیهوشی.

داروی تزریقی

• دز توصیه‌شده: ۴ میلی‌گرم به‌صورت درون وریدی (رقیق‌نشده)، بلافاصله قبل از بیهوشی یا بعد از جراحی (تهوع یا استفراغ طی ۲ ساعت بعد از جراحی اتفاق می‌افتد)؛
• دز جایگزین: ۴ میلی‌گرم به‌صورت درون وریدی.

نکته

• تجویز دز دوم، کنترل بیشتری روی تهوع و استفراغ ایجاد نمی‌کند.

اندانسترون و جلوگیری از تهوع و استفراغ ناشی ‌از پرتودرمانی در بزرگ‌سالان

• دز توصیه‌شده: ۸ میلی‌گرم خوراکی، ۳ بار در روز.
• پرتودرمانی کل بدن: ۸ میلی‌گرم از داروی خوراکی، ۱ تا ۲ ساعت قبل از هر بار پرتودرمانی در روز استفاده می‌شود.
• پرتودرمانی تکی با دز بالا در ناحیه شکمی: ۸ میلی‌گرم از داروی خوراکی، ۱ تا ۲ ساعت قبل از پرتودرمانی تجویز می‌شود. دزهای بعدی هر ۸ ساعت یک‌ بار بعد از دز اول و به‌مدت ۱ تا ۲ روز بعد از اتمام پرتودرمانی استفاده می‌شود.
• پرتودرمانی روزانه در ناحیه شکمی: ۸ میلی‌گرم از داروی خوراکی، ۱ تا ۲ ساعت قبل از پرتودرمانی استفاده می‌شود. دزهای بعدی هر ۸ ساعت یک ‌بار بعد از دز اول و برای هر روز پرتودرمانی داده می‌شود.

دز اندانسترون برای کودکان

اندانسترون و جلوگیری از تهوع و استفراغ بعد از جراحی در کودکان

داروی تزریقی: برای کودکان ۱ ماه تا ۱۲ سال

با وزن کمتر از ۴۰ کیلوگرم:

• دز توصیه‌شده: ۰٫۱ میلی‌گرم بر کیلوگرم به‌صورت درون‌وریدی، طی ۲ تا ۵ دقیقه قبل ‌از بیهوشی یا بلافاصله بعد ‌از جراحی (تهوع یا استفراغ مدت کوتاهی بعد از جراحی اتفاق می‌افتد).

با وزن ۴۰ کیلوگرم یا بیشتر:

• دز توصیه‌شده: ۴ میلی‌گرم به‌صورت درون‌وریدی، طی ۲ تا ۵ دقیقه قبل‌ از بیهوشی یا بلافاصله بعد ‌از جراحی (تهوع یا استفراغ مدت کوتاهی بعد ‌از جراحی اتفاق می‌افتد).

اندانسترون و جلوگیری از تهوع و استفراغ ناشی از شیمی‌درمانی در کودکان

داروی خوراکی

برای کودکان ۴ تا ۱۱ سال:

• دز توصیه‌شده: ۴ میلی‌گرم از داروی خوراکی، ۳ بار در روز. دز اول ۳۰ دقیقه قبل ‌از شروع شیمی‌درمانی و دزهای بعدی ۴ تا ۸ ساعت بعد از شیمی‌درمانی داده می‌شود. بعد از اتمام شیمی‌درمانی، هر ۸ ساعت یک ‌بار (۳ بار در روز)، مقدار ۴ میلی‌گرم داروی خوراکی به کودک داده می‌شود.

کودکان ۱۲ سال یا بزرگ‌تر:

• دز توصیه‌شده: ۸ میلی‌گرم، ۲ بار در روز. دز اول ۳۰ دقیقه قبل ‌از شروع شیمی‌درمانی و دز بعدی ۸ ساعت بعد داده می‌شود. بعد از اتمام شیمی‌درمانی، هر ۱۲ ساعت یک‌ بار (۲ بار در روز)، مقدار ۸ میلی‌گرم داروی خوراکی به کودک داده می‌شود.

داروی تزریقی

کودکان از ۶ ماه تا ۱۸ سال

• دز توصیه‌شده: ۰٫۱۵ میلی‌گرم بر کیلوگرم به‌صورت درون وریدی؛ دز اول (طی ۱۵ دقیقه) ۳۰ دقیقه قبل ‌از شروع شیمی‌درمانی تهوع‌آور شروع می‌شود. دز بعدی ۴ تا ۸ ساعت بعد از دز اول داده می‌شود.
• دز حداکثری: ۱۶ میلی‌گرم (در هر دز).

نکات

• شکل تزریقی این دارو باید قبل از تزریق درون وریدی، در ۵۰ میلی‌لیتر رقیق شود؛
• این دارو برای جلوگیری از تهوع و استفراغ ناشی از شیمی‌درمانی‌های تهوع‌آور شدید تا متوسط استفاده می‌شود.

فراموش‌کردن دز مصرفی

به‌محض یادآوری، دز فراموش‌شده را مصرف کنید. اگر به زمان مصرف دز بعدی نزدیک هستید، از مقدار فراموش‌شده صرف‌نظر کنید. از مصرف بیش‌ از ‌اندازه دارو برای جبران دز فراموش‌شده خودداری کنید.

مصرف بیش‌ از ‌اندازه

درصورت اوردز کردن، با اورژانس (۱۱۵) تماس بگیری

علائم مصرف بیش از اندازه اندانسترون عبارتند از:

• ازبین‌رفتن ناگهانی بینایی؛
• یبوست شدید؛
• احساس گیجی یا ضعف ناگهانی.

عوارض جانبی اندانسترون

اگر علائم واکنش حساسیتی به اندانسترون را دارید، با اورژانس (۱۱۵) تماس بگیرید. این علائم عبارت‌اند از:

• جوش؛
• کهیر؛
• تب؛
• لرز؛
• مشکل تنفسی؛
• ورم صورت، لب‌ها، زبان یا گلو.

در موراد زیر، حتما به پزشک مراجعه کنید:

• یبوست شدید، معده درد یا نفخ؛
• سردرد همراه با درد قفسه سینه ، سرگیجه شدید و ضعف.
• ضربان قلب سریع یا کوبنده؛
• زردی یا یرقان (زردشدن پوست یا چشم‌ها)؛
• تاری دید یا کوری موقتی (از چند دقیقه تا چند ساعت)؛
• کاهش یا قطع ادرار؛
• میزان زیاد سروتونین در بدن که موجب اضطراب، پریشانی، توهم، تب و لرز، تپش قلب سریع، واکنش‌های بیش‌فعالی، حالت تهوع، استفراغ، اسهال، ازدست‌دادن هماهنگی و ضعف می‌شود.

عوارض جانبی شایع ناشی ‌از مصرف اندانسترون در ادامه آورده شده است:

• اسهال یا یبوست؛
• سردرد؛
• خواب‌ آلودگی؛
• احساس خستگی.

مواردی که گفته شد، فهرست کاملی از عوارض جانبی نیست و ممکن است موارد دیگری هم اتفاق بیفتد.

به ‌یاد داشته باشید که پزشک بر اساس نیاز شما و با درنظرگرفتن تمام عوارض جانبی، داروی اندانسترون را تجویز می‌کند؛ پس حتما فواید این دارو برای شما بیشتر است. با‌این‌حال درصورت بروز علائم، بلافاصله با اورژانس (۱۱۵) یا پزشک تماس بگیرید.

همه افراد عوارض جانبی دارو را تجربه نمی‌کنند.

تداخل دارویی اندانسترون

اندانسترون درصورت استفاده هم‌زمان با داروهای خاصی مثل آنتی بیوتیک ها، ضد افسردگی‌ها، داروی ضربان قلب، داروهای مسکن و داروهای درمانی مربوط به سرطان، مالاریا، اچ‌آی‌وی (HIV) یا ایدز، می‌تواند مشکلات و بیماری های قلبی جدی‌ای ایجاد کند. درمورد تمام داروهایی که استفاده می‌کنید یا داروهایی که هم‌زمان با اندانسترون شروع یا متوقف می‌کنید، با پزشک صحبت کنید.

مصرف اندانسترون هم‌زمان با داروهای خاصی، می‌تواند با تولید میزان زیاد سروتونین در بدن، شرایطی را به‌ نام سندرم سروتونین ایجاد کند. این سندرم می‌تواند موجب مرگ شود.

همچنین اگر از داروهای زیر استفاده می‌کنید، حتما پزشک را در جریان بگذارید:

• داروی درمان افسردگی؛
• داروی درمان اختلالات روانی؛
• مواد مخدر (افیون)؛
• داروی جلوگیری از تهوع و استفراغ.

این موارد فهرست کاملی از داروهای مداخله‌کننده با اندانسترون نیست و داروهای دیگری هم می‌توانند با این دارو تداخل داشته باشند؛ شامل داروهای تجویزی، آزاد، ویتامین ها و محصولات گیاهی است. فهرستی از داروهای مصرفی خود را به پزشک بدهید.

نکات مهم

در موارد زیر نباید از قرص اندانسترون استفاده کنید:

• درصورت استفاده از آپومورفین (آپوکین) نباید از اندانسترون استفاده کنید؛
• اگر به اندانسترون یا داروهای مشابه آن مثل دولاسترون (dolasetron)، گرانیسترون (کیتریل) یا پالونوسترون (آلوکسی) حساسیت دارید، نباید از آنها استفاده کنید.

اگر به بیمار‌ی‌های زیر مبتلا هستید، قبل از مصرف اندانسترون، پزشک را در جریان بگذارید:

• بیماری کبدی؛
• سابقه شخصی یا خانوادگی سندروم کیوتی (QT) طولانی (نوعی اختلال در ریتم قلب)؛
• عدم تعادل الکترولیت‌های بدن (به‌عنوان‌مثال، میزان کم پتاسیم و منیزیم در خون)؛
• نارسایی قلبی مادرزادی، ضربان قلب آهسته؛
• انسداد مجرای گوارشی (معده یا روده).

به نظر می‌رسد اندانسترون به جنین آسیبی نمی‌رساند؛ اما درصورت بارداری با پزشک مشورت کنید.

اینکه آیا قرص اندانسترون وارد شیر مادر می‌شود یا به نوزاد شیرخوار آسیب می‌زند یا خیر، هنوز مشخص نیست. اگر به نوزادتان شیر مادر می‌دهید، برای استفاده از داروی اندانسترون با پزشک مشورت کنید. استفاده از اندانسترون برای کودکان زیر ۴ سال تأیید نشده است.

قرص اندانسترون ممکن است حاوی فنیل‌‌آلانین باشد. اگر فنیل‌کتونوریا (PKU) دارید، قبل از مصرف قرص اندانسترون، با پزشک مشورت کنید.

هشدار

• دارو را دور از دسترس کودکان نگه دارید؛
• داروهایتان را با افراد دیگر سهیم نشوید؛
• از اندانسترون برای مورد تجویز‌شده استفاده کنید؛
• حتما درمورد مصرف اندانسترون و موضوعات مطرح‌شده در این مقاله، با پزشک مشورت کنید و از مصرف خودسرانه دارو پرهیز کنید.

نام‌های تجاری دارو در ایران

براساس اطلاعات سایت دارویاب، بعضی از اسامی تجاری داروی اندانسترون در زیر آورده شده است:

• آمپول اندانسترون اکسیر ساخت داروسازی اکسیر در ایران؛
• آمپول نورومون ساخت شرکت نورومون در ایتالیا؛
• قرص اندانسترون راموفارمین ساخت داروسازی راموفارمین در ایران؛
• آمپول اندانسترون البرز ساخت داروسازی البرز در ایران؛
• قرص اندانسترون شفا ساخت داروسازی شفا در ایران.