مهم‌ترین مفاهیم بورس که هر سرمایه‌گذاری باید بداند

با مفاهیم بورس چقدر آشنایی دارید؟ هر صنعت اصطلاحات ویژۀ خودش را دارد. بازار بورس هم از این قاعده مستثنا نیست. حتی می‌توان گفت بورس و بازار سهام پیچیده‌ترین مفاهیم و اصطلاحات را دارند. به‌همین‌دلیل در این مطلب تلاش کرده‌ایم پرکاربردترین مفاهیم بورس و اوراق بهادار را که هر معامله‌گری باید بداند، بررسی کنیم. این اطلاعات برای معامله‌گران به‌ویژه تازه‌واردان به این حوزه بسیار سودمند خواهد بود. اگر می‌خواهید معامله‌گر موفقی باشید، همه اصطلاحات زیر را با توضیحشان بخوانید و یاد بگیرید. قبل از شروع بیایید با تعدادی از مفاهیم بنیادی این صنعت آشنا شویم.

بورس چیست؟

اگر تازه به دنیای معامله وارد شده باشید، احتمالا اولین پرسشی که برایتان پیش می‌آید این است که بورس چیست؟

بورس یا بازار سهام به مجموعه‌ای متشکل و خودانتظام گفته می‌شود که امکان خریدوفروش سهام را برای افراد و امکان انتشار سهام را برای شرکت‌ها فراهم می‌کند. اما خود سهام چیست؟

هر سهم (share) بخشی از سرمایهٔ یک شرکت است. جمع این سهم‌ها را سهام می‌نامند. به‌طورکلی اگر سرمایهٔ هر شرکت (خواه شرکت سهامی خواه شرکتی که بعدها، بسته به شرایط، به شرکت سهامی تبدیل شود) را به بخش‌هایی تقسیم کنیم، هریک از این بخش‌ها یک سهم نامیده می‌شود. خریداران این سهم‌ها سهام‌دار نام دارند و مالک شرکت محسوب نمی‌شوند؛ بلکه هریک به‌اندازهٔ سهام‌شان مسئولیت‌های محدود دارند. بیایید با یک مثال این موضوع را روشن کنیم:

فرض کنیم شرکتی را به‌تنهایی یا با تعدادی شریک راه‌اندازی کرده‌اید (راه اندازی کسب و کار). بسته به اهداف کسب و کار خود، این شرکت می‌تواند سهامی یا غیرسهامی باشد.

درصورتی‌که شرکت سهامی باشد، سرمایهٔ آن به بخش‌های مختلفی تقسیم می‌شود. هریک از این بخش‌ها یک «سهم» و خریداران آن سهم‌ها «سهام‌دار» نامیده می‌شوند.

اما اگر شرکت غیرسهامی باشد، می‌توانید آن را تحت قوانینی مشخص به شرکت سهامی تبدیل کنید؛ مثلا اگر به این نتیجه رسیده‌اید که تغییر شکل شرکت به‌نفع کسب‌وکارتان است یا اینکه بدهی دارید و به پول نیاز پیدا کرده‌اید، می‌توانید با تبدیل شرکت به شرکت سهامی، سرمایهٔ شرکت را به سهم‌های کوچک تقسیم کنید و به افراد دیگری بفروشید.

سهام با اوراق سهام چه تفاوتی دارد؟

فراموش نکنید که سهام (share) با اوراق سهام (stock) متفاوت است. البته براساس سایت اینوستوپدیا، به‌طورکلی تفاوت آشکاری بین این دو مفهوم وجود ندارد و در زبان عمومی هر دو به‌معنای سهام هستند. اما در زبان اقتصاد، این دو مفهوم تفاوتی جزئی با هم دارند. گفتیم هر بخش از سرمایهٔ تقسیم‌شدهٔ شرکت یک سهم نامیده می‌شود. نامی که برای این بخش‌ها درنظرگرفته می‌شود به اوراق سهام معروف است. در واقع، اوراق سهام نماد سهام شرکت‌ها هستند.

هنگامی‌که دربارهٔ خریدوفروش سهام صحبت می‌کنیم، درواقع منظورمان خرید یا فروش یک یا چند بخش از سهام خاصی است. این بخش‌ها هریک کسر کوچکی از مالکیت شرکت هستند. هدف هر معامله‌گر کسب درآمد با خریدوفروش سهام یا اوراق بهادار است.

برای مثال، اگر ۲۰۰۰ سهم از سهام شرکت «الف» را به‌مبلغ ۱۰۰ تومان بخریم و ۶ ماه بعد آن را به‌ازای هر سهم ۱۲۰ تومان بفروشیم، سود کرده‌ایم. اگر این شرکت دچار ورشکستگی شود، ممکن است همهٔ پول‌مان را از دست بدهیم؛ دراین‌صورت، بهتر است هرچه سریع‌تر برای به‌حداقل‌رساندن ضررهایمان آن را بفروشیم.

تحلیل تکنیکال و تحلیل بنیادی

معامله‌کردن فقط به‌معنای خریدوفروش سهام نیست و برای به‌سودرسیدن در این کار باید مطالعه و تحقیقات کافی انجام شود. برای انجام تحقیقات کافی باید معنای تحلیل تکنیکال و تحلیل بنیادی را بدانید:

تحلیل تکنیکال چیست؟

تحلیل تکنیکال بازارهای سهام و روند بازار به‌معنای مطالعه تاریخچه داده‌های بازار ازجمله قیمت و حجم معاملات است. درواقع، تحلیلگران برای پیش‌بینی رفتار آیندهٔ بازار از عملکرد گذشتهٔ بازار استفاده می‌کنند.

تحلیل بنیادی چیست؟

تحلیل بنیادی یا فاندامنتال روشی برای اندازه‌گیری ارزش ذاتی اوراق بهادار با بررسی عوامل اقتصادی و مالی مرتبط با آن است. تحلیلگران بنیادی همهٔ عوامل تأثیرگذار بر ارزش این اوراق را از وضعیت اقتصاد و شرایط صنعت (عوامل مربوط به اقتصاد کلان) گرفته تا مؤثربودن مدیریت شرکت (عوامل مربوط به اقتصاد خرد) مطالعه می‌کنند.

مفاهیم بورس و ۳۷ اصطلاح کلیدی بازار سهام

اصطلاحات بازار سهام، اصطلاحات خاص مربوط به صنعت اوراق بهادار هستند. هنگامی‌که کارشناسان و علاقه‌مندان به این صنعت درباره معامله سهام صحبت می‌کنند، از همین اصطلاحات برای بحث‌های تخصصی درباره راهبردها، نمودارها، الگوها، شاخص‌ها و سایر عناصر این صنعت استفاده می‌کنند.

یادگرفتن اصطلاحات بازار سهام به شما کمک می‌کند که روش انجام معاملهٔ سهام را سریع‌تر یاد بگیرید. افراد تازه‌وارد به این حوزه قبل از هر چیز باید تحقیقات کاملی را انجام دهند. اگر با دانش کافی وارد بازار سهام شوید، سود بیشتری نصیب‌تان خواهد شد تا اینکه فقط براساس غریزه یا حدس‌وگمان عمل کنید.

برخی از این اصطلاحات دربارهٔ سایر سرمایه گذاری ها ازجمله مسکن هم صادق است.

توجه: ارقامی که در مطلب به‌کاررفته‌اند فقط برای درک بهتر موضوع است و واقعی نیستند.

۱. گزارش سالانه

گزارش سالانه یکی از مفاهیم بورس و گزارشی است که شرکت‌ها برای ارائه به سهام‌داران و مطلع‌کردن آنها از چندوچون فعالیت‌های شرکت تهیه می‌کنند. این گزارش از جریان نقدینگی گرفته تا راهبرد مدیریت شرکت، اطلاعات بسیار زیادی به سهام‌داران ارائه می‌دهد. با مطالعهٔ گزارش سالانه می‌توانیم درباره وضعیت مالی و قدرت پرداخت بدهی شرکت قضاوت کنیم.

۲. آربیتراژ

آربیتراژ به‌معنای کسب سود از اختلاف قیمت اوراق بهادار در بازارهای مختلف است. برای مثال، قیمت سهام در بازار «الف» ۱۰۰ تومان است و در بازار «ب» با قیمت ۱۱۰ تومان معامله می‌شود. معامله‌گر می‌تواند در بازار «الف» تعدادی سهم با قیمت ۱۰۰ تومان بخرد و در بازار ۱۱۰تومانی بفروشد. با این کار، ۱۰ تومان سود کسب می‌کند.

۳. کاهش میانگین خرید

فرض کنیم قیمت سهام یک شرکت روند نزولی در پیش گرفته است و درحال کاهش است. در این شرایط، در اصل، سرمایه‌گذار باید از خرید دست نگه دارد. اما برخی سرمایه‌گذاران که باور دارند دیدگاه‌های عمومی درباره آن سهام اشتباه است و قیمتش دوباره بالا خواهد رفت، به‌جای دست‌نگه‌داشتن یا فروختن آن سهام، مقدار بیشتری از آن را می‌خرند و با این کار، میانگین خریدشان را کاهش می‌دهند. این راهبرد کمی مخاطره‌آمیز است زیرا احتمال دارد شما دربارهٔ آن شرکت اشتباه کرده باشید و قیمت همچنان کاهش یابد.

۴. بازار نزولی (خرسی)

به دوره‌ای که در آن قیمت سهام سقوط می‌کند یا بازار روند نزولی در پیش می‌گیرد، به‌اصطلاح، «بازار خرسی» یا «نزولی» می‌گویند. این درست نقطهٔ مقابل بازار گاوی یا بازار صعودی است. تصویر فوق به‌شکل نمادین به‌خوبی مفهوم صعودی و نزولی‌بودن بازار را منتقل می‌کنند.

۵. بتا

بتا یا ضریب بتا یکی از مفاهیم بورس و معیاری است که رابطهٔ بین قیمت یک سهم و حرکت کل بازار را نشان می‌دهد. به‌عنوان‌مثال، اگر بتای سهام «الف» ۱٫۵ است، یعنی به‌ازای هر ۱ واحد حرکت بازار، سهام «الف» به اندازه ۱٫۵ واحد حرکت می‌کند و بالعکس.

۶. سهام بلوچیپ

به سهام شرکت‌های بزرگی که در صنعت مربوط به خودشان پیشرو هستند سهام بلوچیپ می‌گویند. این شرکت‌ها سودهای سهام قابل‌توجهی پرداخت می‌کنند و به‌خاطر مدیریت مالی سالمی که دارند به شهرت زیادی رسیده‌اند.

۷. بورس

به‌لحاظ فنی، بورس نام دیگری برای بازار سهام است و البته تاحدودی ابهام دارد. در اصل، بورس به‌معنای خانه‌ای بوده است که در آن ثروتمندان برای مبادلهٔ سهام دور هم جمع می‌شدند. امروزه بورس به‌معنای بازاری رسمی، منسجم و خودانتظام است که از قوانین مشخصی پیروی می‌کند. بورس اوراق بهادار بازاری است که در آن معامله‌گر یا کارگزار طبق مقررات مشخص‌شده، اوراق بهادار را خریدوفروش می‌کنند.

اما بازار خارج از بورس (OTC)، بازاری غیررسمی است که در آن سهام (به‌ویژه سهام شرکت‌های خصوصی) بین خریدار و فروشنده به‌شکل مستقیم معامله می‌شود.

۸. بازار صعودی (گاوی)

هنگامی‌که بازار سهام به‌مدت طولانی روند صعودی دارد و قیمت سهام افزایشی است، آن را بازار صعودی یا گاوی می‌نامیم. بازار گاوی نقطهٔ مقابل بازار خرسی است. البته واژهٔ خرسی و گاوی فقط مختص کل بازار نیست و می‌توان یک سهم تکی، یک بخش یا سکتور (در ادامه به آن خواهیم رسید) از بازار را هم خرسی یا گاوی نامید.

۹. کارگزار

یک شخص حقوقی است که به‌ازای مبلغی به‌عنوان حق‌العمل (کمیسیون)، به نمایندگی از معامله‌گر و با حساب او، کار خرید‌وفروش سهام یا اوراق بهادار را انجام می‌دهد.

۱۰. نرخ پیشنهادی

نرخ پیشنهادی یکی از مفاهیم بورس و مبلغی است که یک معامله‌گر تمایل دارد برای هر سهم مفروض بپردازد. درمقابل، نرخ پیشنهادی فروشنده را داریم که به مبلغی گفته می‌شود که فروشنده برای همان سهم مفروض مطالبه می‌کند. اختلاف این دو قیمت را مابه‌التفاوت می‌نامند.

۱۱. بسته‌شدن بازار

زمان بسته‌شدن بازار به زمانی می‌گویند که کار خریدوفروش در صرافی‌ها به پایان می‌رسد. بورس تهران در ساعت ۱۲:۳۰ ظهر بسته می‌شود.

همچنین دو بازار سهام معروف در دنیا بازار نزدک (Nasdaq) و بازار بورس نیویورک (NYSE) هستند که رأس ساعت ۴ عصر بسته می‌شوند. پس از تعطیل‌شدن بازار، امکان انجام معامله تا ساعت ۸ بعدازظهر هم وجود دارد.

۱۲. معامله روزانه

به هر خرید یا فروشی که در یک روز تا قبل از تعطیل‌شدن بازارها انجام شود، معاملهٔ روزانه می‌گویند. معمولا بهتر است معاملهٔ روزانه راهبرد اصلی معاملاتی شما باشد و در کنار آن سبد سهام طولانی‌مدت هم داشته باشید. معامله‌گرانی که در معاملهٔ روزانه شرکت می‌کنند، به معامله‌گران روزانه یا معامله‌گران فعال معروف هستند.

۱۳. سود سهام

بخشی از درآمدهای شرکت که به سهام‌داران یا صاحبان سهام آن شرکت به‌صورت سه‌ماهه یا سالیانه پرداخت می‌شود. این‌طور نیست که همهٔ شرکت‌ها سود سهام پرداخت کنند؛ برای نمونه، اگر سهام ارزان معامله می‌کنید، احتمالا مشمول دریافت سود سهام نمی‌شوید.

۱۴. صرافی

جایی است که امکان انجام معامله و خریدوفروش دارایی‌های مختلف از جمله سهام و اوراق بهادار را برای مشتریان فراهم می‌کند. برای نمونه می‌توان به بورس اوراق بهادار تهران در ایران و بازار بورس نیویورک (NYSE) و نزدک در آمریکا اشاره کرد.

۱۵. اجرا

هنگامی‌که کار خرید یا فروش سهام یا اوراق بهادار را تکمیل می‌کنید، یک تراکنش را اجرا کرده‌اید؛ مثلا اگر سفارشی را برای فروش ۱۰۰ سهم ثبت کنید، این بدان معناست که همهٔ آن ۱۰۰ سهم فروخته شده است.

۱۶. کسر تعدیلی

کسر تعدیلی یکی از مفاهیم بورس است که به‌زبان ساده اختلاف بسیار کوچکی بین نرخ پیشنهادی معامله‌گر و نرخ پیشنهادی کارگزار برای سهام مفروض است. این اصطلاح همچنین می‌تواند به شرایطی اشاره کند که در آن قیمت یک سهم به اندازهٔ درصد مشخصی برای معاملات مارجین (مورد ۲۲ در همین مقاله) یا اهداف دیگر کاهش می‌یابد.

۱۷. قیمت بالا

قیمت بالا به مرحلهٔ مهمی در بازار اشاره دارد که در آن یک سهم یا شاخص به نقطهٔ قیمتی بالاتر از قیمت قبلی‌اش می‌رسد. با ثبت هر قیمت بالا می‌توان دریافت که آیا یک سهم یا شاخص قبلا هرگز به قیمتی که حالا دارد، رسیده بود یا نه. البته گاهی این قیمت بالا را محدود به زمان در نظر می‌گیریم: مثلا قیمت بالا در بازهٔ ۳۰روزه.

۱۸. شاخص

شاخص معیاری‌ است که معامله‌گران و مدیران سبد سهام از آن به‌عنوان نشانگر مرجع استفاده می‌کنند. برای نمونه، اگر در شرایطی ۱۰ درصد سود به دست آورده باشید و فکر می‌کنید خیلی خوب است، آن را با شاخص بازار مقایسه کنید. اگر به‌عنوان‌مثال شاخص بازار ۱۲ درصد را نشان می‌دهد، یعنی خوب عمل نکرده‌اید. به‌جای این کار می‌توانستید در یک صندوق مبتنی بر شاخص (index fund) سرمایه‌گذاری کنید و سبد سهام‌تان را با شاخص تعیین‌شده انطباق دهید. یکی از شاخص‌های مهم بازار سهام، میانگین صنعتی داو جونز (Dow Jones Industrial Average) است که وال‌استریت‌ژورنال آن را منتشر می‌کند و دیگری استاندارد اند پورز ۵۰۰ (Standard & Poor’s 500) است که فهرستی متشکل از ۵۰۰ مورد از برترین سهام‌ها در بازار بورس نیویورک و نزدک است.

۱۹. عرضه اولیه سهام

عرضه اولیه سهام (IPO) یکی از مفاهیم بورس است و به نخستین فروش یا پیشنهاد یک سهم می‌گویند که شرکت به‌شکل عمومی انجام می‌دهد. این زمانی اتفاق می‌افتد که یک شرکت تصمیم می‌گیرد سهامش را به‌جای اینکه صرفا متعلق به سرمایه‌گذاران خصوصی یا داخلی باشد، در معرض عموم بگذارد. معمولا کمیسیون بورس و اوراق بهادار هر کشوری قوانین سفت‌وسختی دارد که شرکت‌ها قبل از انجام عرضه اولیه سهام، باید از آنها پیروی کنند.

۲۰. اهرم

اهرم ابزاری است که با استفاده از آن می‌توانید با سرمایه‌ای اندک معاملات بزرگی را انجام دهید. برای استفاده از اهرم، از کارگزارتان مبلغی را قرض می‌کنید و با آن معاملاتی را انجام می‌دهید که با سرمایهٔ خودتان نمی‌توانید انجام دهید. اهرم برای معاملاتی مناسب است که احتمال کسب سود از آن بسیار زیاد است. درست است که با استفاده از اهرم می‌توانید سود را چندبرابر کنید، اما اگر اشتباه کنید، بسیار خطرناک خواهد بود؛ زیرا ممکن است سرمایه‌تان هم صفر شود.

۲۱. قیمت پایین

نشان‌دهندهٔ قیمت پایین‌تر یک سهم یا شاخص نسبت‌ به قیمت قبلی آن است.

۲۲. مارجین

معاملات مارجین معاملاتی هستند که در شرایطی انجام می‌شوند که معامله به روش‌های معمول امکان‌پذیر نیست. در معاملهٔ مارجین می‌توانید مبلغی را از کارگزار قرض بگیرید (در اصل، شبیه وام‌گرفتن است) و با آن سهام یا اوراق بهادار را بخرید؛ سپس با فروش آن سهام یا اوراق بهادار به قیمت بالاتر، سود خودتان را برمی‌دارید و قرض‌تان را به کارگزار پس می‌دهید. اختلاف بین مبلغ قرض‌گرفته‌شده و قیمت اوراق بهادار خریداری‌شده مارجین نامیده می‌شود. دو نوع اصلی معاملات مارجین «فروش استقراضی» و «اهرم» هستند.

یادتان باشد برای معاملات مارجین باید جهت حرکت قیمت سهام (یعنی بالا یا پایین رفتن آن) را درست پیش‌بینی کنید. اگر اشتباه کنید، ممکن است مبلغ قابل‌توجهی ضرر کنید؛ به‌همین‌دلیل، معاملات مارجین می‌توانند خطرناک باشند.

۲۳. میانگین حرکت

به میانگین قیمت سهام به‌ازای هر سهم در طول یک دورهٔ زمانی مشخص، میانگین حرکت یا میانگین متحرک می‌گویند. برخی از چهارچوب‌های زمانی رایج برای مطالعهٔ میانگین حرکت، میانگین حرکت ۵۰ و ۲۰۰روزه هستند.

۲۴. ساعت بازشدن

به زمان آغاز فعالیت در بازار سهام گفته می‌شود. در آمریکا، بازار سهام نزدک و بازار بورس نیویورک در ساعت ۹:۳۰ صبح به‌وقت شرقی (منظور شرق آمریکا و بخش‌هایی از کاناداست) باز می‌شود. معاملاتی که قبل از شروع کار بازار انجام می‌شوند در ساعت ۴:۰۰ بامداد به‌وقت شرقی آغاز می‌شود؛ اما بیشتر معامله‌گران تا ساعت ۸ صبح به بازار توجه خاصی ندارند. اساسا بازشدن به ساعتی اشاره دارد که افراد می‌توانند معامله را در یک صرافی خاص شروع کنند.

در ایران ساعت شروع کار بورس تهران ساعت ۹:۳۰ صبح است. البته امکان ثبت سفارش از ساعت ۸:۳۰ امکان‌پذیر است ولی تا پیش از ساعت ۹:۳۰ صبح، اصولا معامله‌ای انجام نمی‌شود.

۲۵. سفارش

نرخ پیشنهادی‌ای که سرمایه‌گذار برای خرید یا فروش مقدار معینی از سهام یا قراردادهای اختیار معامله به کارگزار ارائه می‌دهد. برای مثال، ثبت خرید یا فروش ۱۰۰ سهم از سهام یک شرکت که در سامانه انجام می‌دهید یک سفارش است.

۲۶. اوراق صورتی

اصطلاح «اوراق صورتی» در آمریکا به سهام ارزان اشاره دارد که با قیمت‌های پایین‌تر از ۵ دلار معامله می‌شوند. ازآنجاکه این سهام دقیقا خارج از بورس انجام می‌شود، آنها را سهام خارج از بورس هم می‌نامند. این سهام را نمی‌توانید در نزدک یا بازار بورس نیویورک یا هیچ صرافی بزرگ دیگری پیدا کنید و معمولا به شرکت‌های کوچک‌تر تعلق دارند.

در ایران این اوراق به‌جای رنگ صورتی، با رنگ‌های زرد، قرمز و نارنجی مشخص می‌شوند.

۲۷. سبد سهام

سبد سهام یکی از مفاهیم بورس است که به معنای مجموعه‌ای متشکل از همهٔ سرمایه‌گذاری‌هایی است که یک سرمایه‌گذار در بخش‌های مختلف می‌خرد. سبد سهام می‌تواند فقط از یک سهم تشکیل شده باشد یا اینکه تعداد زیادی سهام و اوراق بهادار مختلف در آن موجود باشد.

به‌عنوان‌مثال می‌توانید در سبد سهام‌تان، سهام شرکت‌های صنایع مختلفی را داشته باشید؛ به‌این‌ترتیب، اگر سهام یک شرکت یا یک صنعت سقوط کرد، حداقل از محل دیگری درآمد خواهید داشت.

۲۸. مظنه

به اطلاعاتی که دربارهٔ آخرین قیمت معاملاتی سهام وجود دارد مظنه می‌گویند. برای اطلاع از مظنه باید از پلتفرم معاملاتی کارگزاری استفاده کنید.

۲۹. رالی

به افزایش سریع در سطح عمومی قیمت بازار یا قیمت سهام، رالی یا بالارفتن قیمت می‌گویند. بسته به شرایط کلی بازار، ممکن است رالی صعودی یا رالی نزولی داشته باشیم. در بازار نزولی حتی اگر ۱۰ درصد روندهای صعودی مشاهده کنیم، به آن رالی می‌گوییم.

۳۰. سکتور یا بخش

گروهی از سهام موجود در یک صنعت مشابه، متعلق به یک سکتور یا بخش هستند؛ مثلا بخش یا سکتور فناوری شامل شرکت‌هایی مانند اپل و مایکروسافت است. برخی از معامله‌گران ترجیح می‌دهند در یک بخش خاص فعالیت کنند، زیرا آن صنعت را به‌خوبی می‌شناسند و بهتر می‌توانند نوسانات قیمت سهام را در آن پیش‌بینی کنند.

۳۱. بازار سهام

به هر بازاری که در آن سهام را خریدوفروش می‌کنند (خواه در بازارهای بورس و خواه ازطریق بازارهای خارج از بورس)، بازار سهام می‌گویند.

۳۲. فروش استقراضی

در فروش استقراضی، تعدادی سهام را از فردی دیگر (مثلا کارگزار) قرض می‌گیرید و قول می‌دهید که در انتهای کار آن را برگردانید. سپس بلافاصله آن سهام را می‌فروشید. البته باید مطمئن باشید که قیمت این سهام به‌زودی کاهش خواهد یافت. وقتی قیمت آن پایین آمد، دوباره آن سهام را می‌خرید، قرض‌تان را پس می‌دهید و مابه‌التفاوت را برای خودتان برمی‌دارید.

برای روشن‌شدن مطلب، این مثال را ببینید:

فرض کنیم قیمت سهام یک شرکت ۱۰۰ تومان است. شما یک سهم از کارگزار قرض می‌گیرید و بلافاصله آن را می‌فروشید. حالا ۱۰۰ تومان پول نقد دارید. اطمینان دارید در روزهای آینده قیمت سهام این شرکت افت خواهد کرد. فرض کنیم قیمت سهام به ۸۰ تومان رسید. حالا شما با ۱۰۰ تومانی که دارید، یک سهم ۸۰ تومانی می‌خرید، آن را به کارگزار برمی‌گردانید و ۲۰ تومان در جیب‌تان می‌ماند.

بهتر است از فروش استقراضی به‌شکل منظم استفاده کنید. معمولا این روش، در بازارهای پرنوسان و بی‌ثبات، کاربرد زیادی دارد.

۳۳. اختلاف قیمت یا مابه‌التفاوت

مابه‌التفاوت به تفاوت بین نرخ پیشنهادی معامله‌گر برای خرید و نرخ پیشنهادی کارگزار (یا فروشنده) برای فروش یک سهام گفته می‌شود. برای نمونه، اگر معامله‌گر حاضر باشد برای خرید فلان سهام ۱۰۰ تومان پرداخت کند اما فروشنده برای آن ۱۲۰ تومان مطالبه می‌کند، مابه‌التفاوت ۲۰ تومان است.

۳۴. نماد سهام

نماد سهام نمادی الفبایی است که هر شرکت در ابتدای ورود به بازار سهام با هماهنگی سازمان بورس و اوراق بهادار تعیین می‌کند؛ از آن پس، تا همیشه این نماد نشان‌دهندهٔ سهام عمومی آن شرکت در بازار سهام خواهد بود. در کشورهای انگلیسی‌زبان، این نماد ۱ تا ۴ کاراکتر دارد. به‌عنوان‌مثال نماد سهام شرکت اپل به‌صورت AAPL و نماد سهام والمارت به‌صورت WMT است.

در بازار سهام ایران نماد سهام به‌شیوهٔ متفاوتی نام‌گذاری می‌شود. حرف اول هر سهام حرفی است که بین همهٔ شرکت‌های آن صنعت مشترک است و بقیهٔ حروف با توجه به‌نام شرکت تعیین می‌شوند. به‌عنوان‌مثال شرکت‌های مربوط به‌صنعت خودروسازی با حرف «خ» آغاز می‌شوند. برای نمونه «خساپا» نماد سهام شرکت سایپا است.

۳۵. نوسان

حرکات قیمتی یک سهم یا کل بازار سهام را نوسان می‌نامند. سهام پرنوسان سهامی است که به‌صورت روزانه به‌شدت بالا یا پایین می‌رود و بازهٔ معاملاتی هرروزه‌اش بسیار گسترده است. این امر درباره سهام‌هایی‌ که معاملات کوچکی دارند یا حجم معاملاتی آنها پایین باشد، بسیار متداول است.

معمولا معامله‌گران طرف‌دار سهام پرنوسان هستند، زیرا در فرازوفرودهای بازار آن می‌توان سودهای بزرگی به دست آورد. البته میزان سود به نحوهٔ معامله در یک دورهٔ زمانی کوتاه بستگی دارد. نوسان شدید اغلب معامله را هیجان‌انگیز می‌کند؛ اما اگر بی‌تجربه باشید، مخاطرات زیادی در انتظارتان خواهد بود.

۳۶. حجم

تعداد سهام معامله‌شده در طول دورهٔ زمانی خاص است که به‌طور معمول به‌صورت میانگینِ تعداد معاملات روزانه اندازه‌گیری می‌شود. حجم می‌تواند به‌معنای تعداد سهامی که خریده‌اید هم باشد؛ برای مثال، خرید ۲۰۰۰ سهم از یک شرکت، حجم خرید بالاتری نسبت به خرید ۲۰ سهم است.

۳۷. بازده

این اصطلاح اغلب به مقداری از بازگشت سرمایه اشاره دارد که از محل پرداخت سود سهام دریافت می‌شود. بازده با تقسیم سود سالانه به قیمت پرداختی برای سهام به دست می‌آید. اگر سهام «الف» را به‌مبلغ ۴۰۰ تومان به‌ازای هر سهم خریده‌اید و بابت آن ۱۰ تومان سود سالیانه دریافت کرده‌اید، بازده شما ۲٫۵ درصد است.

۲٫۵٪ = ۱۰۰ × ۰٫۰۲۵ = ۴۰۰ ÷ ۱۰

کلام آخر

دانستن اصطلاحات مخصوص بازار سهام و مفاهیم بورس به شما کمک می‌کند معامله‌گر بهتری باشید. برای درک کامل پیچیدگی‌های معامله سهام و اوراق بهادار به زمان نیاز است؛ اما وقتی انجامش دادید، دیگر به‌شکل روزمره از این اصطلاحات استفاده خواهید کرد.

بهتر است تا زمانی که به‌طور کامل با همهٔ مفاهیم بورس آشنا شوید، خودتان را بارها آزمایش کنید. همچنین هنگامی‌که تحقیقات انجام می‌دهید، اصطلاحات دیگری را هم در بازار سهام کشف خواهید کرد که در حین این تحقیقات، ظاهر می‌شوند.