۱۰ چیزی که باید درباره پول الکترونیکی و بیت‌کوین بدانید

پول الکترونیکی بیت‌کوین موضوع بسیاری از بحث‌ها درباره‌ی آینده‌ی تکنولوژی، اقتصاد و اینترنت است. بیت کوین و سایر پول‌های الکترونیکی در ایران بحث تازه‌ای به‌حساب می‌آیند و در دنیا نیز نظم سیستم مالی را تغییر داده‌اند. اما ترس، سرقت و فعالیت‌های غیرقانونی هنوز به‌عنوان تهدیدی برای پول الکترونیکی محسوب می‌شوند. آینده‌ی ارزهای دیجیتال بحث داغی است که همچنان دهان‌به‌دهان می‌گردد. در این نوشته همراه ما باشید تا شما هم با جزئیات پول الکترونیکی بیشتر آشنا شوید.

۱. تفاوت واحد پول مجازی، دیجیتال و رمزنگاری‌شده

واحد پول‌های مجازی به‌دلیل مشکلات اعتماد به مؤسسات مالی و تبادلات دیجیتالی شکل گرفت. با اینکه خیلی‌ها حتی این واحد پولی را به‌عنوان «پول» قبول ندارند، واحد پولی مجازی مستقل از بانک‌های سنتی هستند و ممکن است در نهایت روزی به‌عنوان رقیب آنها پذیرفته شوند.

اول از همه توضیح دهیم که سه عبارت در این حوزه وجود دارد که گاهی به اشتباه به‌جای هم استفاده می‌شوند. این سه عبارت شامل واحد پول مجازی، دیجیتال و رمزنگاری شده هستند.

الف) واحد پول مجازی (Virtual Currency)

برای اولین‌بار در سال ۲۰۱۲، بانک مرکزی اروپا، پول مجازی را به‌عنوان نوعی پول غیرمجاز و دیجیتالی معرفی کرد که معمولا توسط توسعه‌دهندگان آن تولید و کنترل می‌شود و در بین اعضای یک جامعه مجازی خاص مورداستفاده و پذیرش است.

سال گذشته، وزارت خزانه‌داری ایالات متحده گفت «واحد پول الکترونیکی مثل واحد پول سنتی عمل می‌کند، اما تمام خصوصیات آن را ندارد و همان‌طور که گفته شد قانونی نیست».

ب) واحد پول دیجیتال (Digital Currency)

نوعی واحد پول مجازی است که به‌طور الکترونیکی ساخته و ذخیره می‌شود. برخی از این پول‌های دیجیتال رمزنگاری شده‌اند، اما همه‌ی آنها این‌گونه نیستند.

ج) واحد پول رمزنگاری‌شده (Cryptocurrency Currency)

از تعاریف بالا، به پول رمزنگاری‌شده می‌رسیم. پول رمزنگاری‌شده زیرمجموعه‌ای از واحد پول الکترونیکی است که برای امنیت، رمزنگاری شده است؛ به‌طوری‌که تقلب کردن در این نوع پول بسیار دشوار است. یکی از ویژگی‌های شاخص این واحد پولی این است که توسط یک مقام مرکزی صادر نمی‌شود.

۲. پول الکترونیکی بیت‌کوین از کجا آمد؟

بیت‌کوین (Bitcoin) یک واحد پول رمزنگاری‌شده است. در سال ۲۰۰۸ گروهی از برنامه‌نویسان به نام مستعار «ساتوشی ناکوموتو» بیانیه‌ای در توصیف واحد پول الکترونیکی صادر کردند. بعد در سال ۲۰۰۹ نرم‌افزاری روانه‌ی بازار کردند که اولین شبکه‌ی بیت‌کوین و پول رمزنگاری‌شده بود. بیت‌کوین تولید شد تا قدرت دولت‌ها و بانک‌های مرکزی را بگیرد و قدرت را به دستان مردم بازگرداند.

تاکنون حدود ۱۲ میلیون بیت‌کوین در جریان است. هرچند زمانی که بیت‌کوین خلق شد، برنامه‌نویسان توضیح دادند که تعداد بیت‌کوین تا عدد ۲۱ میلیون محدود می‌شود. در این لحظه براساس چارت بیت‌کوین، قیمت هر یک بیت‌کوین ۱۴.۹ هزار دلار است. قیمت این واحد پولی در ماه مِی ۲۰۱۴، معادل ۴۶۰ دلار بوده است!

۳. پول الکترونیکی دوج‌کوین از کجا آمد؟

دوج‌کوین (Dogecoin) نوعی واحد پولی رمزنگاری‌شده است که در دسامبر ۲۰۱۳ خلق شد. لوگوی این واحد پولی، سگ «شیبا اینو» است. خالق دوج‌کوین شخصی به‌نام بیلی مارکوس از اورگن در پورتلند است. او قصد داشت در مقایسه با بیت‌کوین جامعه‌ی بزرگ‌تر با ویژگی‌های جمعیت‌شناختی گسترده‌تری را هدف قرار دهد. تا ماه مارچ ۲۰۱۴، بیش‌از ۶۵ بیلیون دوج‌کوین تولید شد. سرعت تولید این پول الکترونیکی از رقبای خود بیشتر است.

اوایل سال ۲۰۱۴ انجمن دوج‌کوین به تیم جاماییکی برای شرکت در المپیک زمستانی ۲۰۱۴ کمک کرد تا بتواند در این المپیک شرکت کند. این انجمن همچنین اسپانسر راننده‌ای به نام «جاش وایز» شد تا با ماشینی با لوگوی دوج‌کوین در مسابقات ظاهر شود. این تبلیغات ۶۷.۸ میلیون کوین (حدود ۵۵ هزار دلار) هزینه داشت.

هر دوج‌کوین تنها ۰.۴۶ دلار ارزش دارد. (لازم به ذکر است، اعداد و ارقام ایتالیک در متن، مربوط به سال ۲۰۱۴ است.)

۴. انواع پول الکترونیکی

انواع دیگری از پول الکترونیکی هم وجود دارد، اما عموم مردم درباره‌ی آنها چیز زیادی نشنیده‌اند. واحد پول الکترونیکی محبوب بعدی را می‌توان لایت‌کوین (Litecoin) درنظر گرفت که برخی خرده فروشی های آنلاین آن را قبول کردند و مورد استقبال‌شان واقع شد. لایت‌کوین از بیت‌کوین الهام گرفته و تقریبا مشابه بیت‌کوین است. اما هدف از خلق لایت‌کوین، ارتقای بیت‌کوین توسط طراحی منبع ‌باز (Open Source) است.

مدل‌های خیلی متنوعی از پول الکترونیکی وجود دارد، مثل پیرکوین (Peercoin)، ریپل (Ripple)، مَسترکوین (Mastercoin) و نِیم‌کوین (Namecoin). خیلی از انواع این واحد پولی رمزنگاری‌شده، بی‌هیچ بهبودی از روی مدل قبلی ساخته شده‌اند.

۵. قوانین پول الکترونیکی بیت‌کوین

چه کسی مسئول بیت‌کوین است؟ نکته این‌جاست که این پول الکترونیکی غیرمتمرکز است، اما قوانین آن در کشورهای مختلف متفاوت است. مجریان قانون و مقامات مالیاتی درباره‌ی استفاده از واحد پولی رمزنگاری‌شده نگرانند. چون مبدأ و مقصد آن ناشناس است و پول‌شویی و سایر فعالیت‌های غیرقانونی توسط این پول به‌سهولت رخ می‌دهد. برای مثال بیت‌کوین نخستین واحد پولی «راه ابریشمی» بود؛ جایی که محل فروش کالاهای غیرقانونی مثل مواد مخدر است. این فعالیت در سال ۲۰۱۳ توسط اف‌بی‌آی متوقف شد.

کمیسیون بورس و اوراق بهادار امریکا (SEC) هنوز آیین‌نامه‌ی خاصی برای استفاده از پول الکترونیکی وضع نکرده است، اما همیشه درباره‌ی کلاهبرداری و ریسک های سرمایه گذاری در این زمینه هشدار داده است. شبکه‌ی برخورد با جرایم مالی (FinCEN) که دپارتمانی در زیرمجموعه‌ی خزانه‌داری است، ابتکار عمل به‌خرج داد و راهنمای پول مجازی را در سال ۲۰۱۳ چاپ کرد. خیلی از کشورها هنوز به‌طور کامل تصمیم نگرفته‌اند که چگونه از پول الکترونیکی مالیات بگیرند. برخی کشورها درباره‌ی خطر استفاده از پول مجازی برای درآمدهای گزارش‌نشده نگرانند.

۶. بِن بِرنیک چطور قواعد بازی بیت‌کوین را تغییر داد؟!

اواخر ۲۰۱۳، اولین جلسه‌ی دادرسی کنگره در مورد پول الکترونیکی برگزار شد تا مزایا و معایب بیت‌کوین را مشخص کند. جلسه دادرسی به جمع‌بندی برای تقویت مالی این واحد پولی رسید! چراکه مقامات آمریکایی آن را منبعی مشروع تلقی کردند؛ یعنی برعکس همیشه که فقط در مورد نقش غیرقانونی آن بحث می‌شد.

رئیس فدرال رزرو، بن برنیک (Ben Bernake)، در نامه‌ای به سناتورهای امریکا توضیح داد که پول الکترونیکی ممکن است مزیت بلندمدت داشته باشد؛ به‌خصوص اگر نوآوری آن سبب ایجاد سیستم پرداختی سریع‌تر، امن‌تر و کارآمدتر شود. بعد از این بیانیه قیمت بیت‌کوین صعود زیادی پیدا کرد.

۷. چطور بیت‌کوین تهیه کنید؟

در دنیا سه راه برای تهیه‌ی بیت‌کوین وجود دارد:

1. از یک صرافی آن را تهیه کنید؛
2. در مقابل محصولات و خدمات خود، آن را از مشتری قبول کنید؛
3. استخراج کنید. (این مورد را بعدا توضیح خواهیم داد.)

برای شروع، یک کیف پول بیت‌کوینی خریداری کنید. سایت‌های زیادی هستند که امکان آپلود اپلیکیشنی را به شما می‌دهند که بتوانید بیت‌کوین‌ها را در آن ذخیره کنید. برای ذخیره‌ی بیت‌کوین‌ها سه راه دارید:

1. کیف‌پول نسخه‌ی دسکتاپ: در این حالت مسئولیت حفاظت از پول الکترونیکی و بک‌آپ‌گیری با خودتان است.
2. کیف‌پول نسخه‌ی موبایل: به شما اجازه‌ی سفر با بیت‌کوین‌هایتان را به هرجا می‌دهد. مسئول این بیت‌کوین‌ها خودتان هستید. اپلیکیشن‌های موبایل برای پرداخت به شما کد کیوآر یا گزینه‌ی پرداخت آنلاین را می‌دهند.
3. کیف‌پول نسخه‌ی وب: این سرویس از طریق ارائه‌دهنده‌ی خدمات شخص ثالث به‌صورت قراردادی انجام می‌شود. اگر هر اتفاقی از سمت آنها رخ دهد یا وب‌سایت هک شود، ریسک از دست دادن سرمایه‌تان با خودتان است. پس پسورد امن و بک‌آپ‌گیری به‌عهده‌ی شماست.

مشکل این‌جاست که همانند پول فیزیکی، احتمال دزدی پول الکترونیکی در حجم زیاد وجود دارد. در نتیجه، وقتی هیچ بانک مرکزی‌ای روی این فرایند نظارت نداشته باشد، امکان دریافت خسارت وجود نخواهد داشت. در دنیا، اِی‌تی‌اِم‌هایی وجود دارند که بیت‌کوین را به پول فیزیکی تبدیل می‌کنند. این دستگاه‌ها محدود و گران‌قیمت هستند. قیمت آن‌ها بین ۲هزار تا ۵هزار دلار است.

۸. چطور بیت‌کوین را استخراج کنید؟

این روش مانند استخراج طلاست، ولی در کامپیوتر! شما در وهله‌ی اول به یک کیف‌پول الکترونیکی و یک نرم‌افزار احتیاج دارید که رایگان و متن باز است. محبوب‌ترین آنها نرم‌افزار GUIMiner است که شماره‌های ترکیبی خاصی را جست‌وجو می‌کند تا معامله‌ای را رمزگشایی کند. هرچه کامپیوتر شما قوی‌تر باشد، این فرایند سریع‌تر رخ خواهد داد. در روزهای اول، پیدا کردن بیت‌کوین آسان بود. برخی افراد توانستند با استفاده از کامپیوترشان به مقدار فراوانی پول الکترونیکی رمزنگاری‌شده به ارزش هزاران هزار دلار دست پیدا کنند، اما اکنون به سخت‌افزار قوی‌تری برای یافتن آنها احتیاج است.

هر بلوک‌چین بیت‌کوین شامل ۲۵ آدرس بیت‌کوینی است. بنابراین زمان زیادی لازم است تا خودتان بتوانید آنها را پیدا کنید. زمان لازم برای این‌ کار به قدرت سخت‌افزاری شما مربوط می‌شود. ولی ممکن است یک روز جست‌وجوی کامل، شما را فقط به نتایج بسیار اندکی برساند و رسیدن به حجم قابل‌قبولی از بیت‌کوین‌ها که شما را قادر به خریدوفروش کند، روزها زمان می‌برد.

برای رفع این مشکل، مخزن جست‌وجو خلق شده است. جست‌وجوگران در سراسر دنیا باهم تیم می‌شوند تا قدرت کامپیوترهایشان را باهم ترکیب کنند و بعد سود حاصل را تقسیم کنند. یکی از این منابع، Slush’s Pool است.

۹. کجا می‌توانید از بیت‌کوین استفاده کنید؟

مکان‌های زیادی هستند که می‌توانید با استفاده از پول الکترونیکی خود، محصولات و خدمات خریداری کنید. هیچ الگوی خاصی درباره‌ی بزرگ یا کوچک بودن این مکان‌ها وجود ندارد. از شرکت‌های بزرگ گرفته تا خرده‌فروشان مستقل مثل نانوایی‌ها و رستوران‌ها در سراسر دنیا این معامله را انجام می‌دهند. با این پول می‌توانید از برخی سایت‌ها بلیط هواپیما و قطار بخرید و هتل هم رزرو کنید.

سایتی به نام SpendBitcoins وجود دارد که فهرست مکان‌هایی را که پول الکترونیکی رمزنگاری‌شده قبول می‌کنند، نمایش می‌دهد.

۱۰. آینده‌ی پول الکترونیکی چطور خواهد بود؟

قیمت بیت‌کوین در سال‌های اخیر نوسان زیادی داشته است. با وجود این مسائل امنیتی زیادی وجود دارند که همچنان برطرف نشده‌اند و به‌صورت مشکل باقی خواهند ماند. ازآنجا‌که پول الکترونیکی، جهانی است، می‌تواند در مبادلات بین‌المللی مفید باشد و همچنین برای انجام معامله در کشورهای درحال توسعه هم انتخاب خوبی است.

برخی کارشناسان معتقدند خوب است اگر مقداری بیت‌کوین تهیه کنید و کنار بگذارید تا ببینیم در آینده چه اتفاقی خواهد افتاد؟ چون قاعدتا به‌زودی برای استفاده از آن ضوابطی وضع خواهد شد. کسب‌و‌کارها و سرمایه‌گذاران به این واحد پولی نظر مساعدی دارند، ولی قطعا برای به‌ثبات رسیدن این نوسانات، زمان لازم است.

این جامعه‌ی بین‌المللی و کاربران اینترنت هستند که می‌توانند نسل آتی واحد پولی را مشخص کنند که آیا وارد دنیای دیجیتال بشود یا خیر؟