تعریف زورگیری و ۱۳ روش مقابله با آن
آموزش دفاع شخصی و مقابله با افراد زورگیر فقط برای کسانی که قربانی زورگیری یا تجاوز شده‌اند ضروری نیست. این مسئله ممکن است برای هر کسی اتفاق بیفتد. اینکه فکر می‌کنیم «هرگز چنین اتفاقی برای من نمی‌افتد» یکی از ایرادات ماست که باید برای رفع آن تلاش کنیم. احساس شکست‌ناپذیری نهفته در این فکر در نهایت باعث آسیب‌دیدن ما و عزیزانمان می‌شود. هر کسی که می‌خواهد در آینده از این نوع جرایم در امان بماند، باید نحوه برخورد با افراد زورگیر و محافظت از خود و عزیزانش را بلد باشد. بنابراین در این مقاله تعریف قانونی زورگیری و مجازات آن را می‌گوییم و سپس روش برخورد با این پدیده شوم را توضیح می‌دهیم. پس تا پایان مقاله با ما همراه باشید.
تعریف زورگیری در قوانین ایران
زورگیری در ایران زیرمجموعه جرمی به‌نام اخاذی است. در واقع زورگیری و هر نوع باج‌خواهی که با توسل به زور و اجبار از قربانی چیزی خواسته می‌شود، با نام اخاذی قابل پیگرد قانونی است، اما معنی قانونی اخاذی چیست؟
طبق ماده ۶۱۷ قانون مجازات اسلامی، هرکس به‌وسیله چاقو یا هر نوع اسلحه دیگری یکی از کارهای زیر را انجام بدهد، به‌جرم اخاذی مجازات می‌شود:
تظاهر یا قدرت‌نمایی کند؛
مزاحم بقیه شود یا با آنها درگیر شود؛
از مردم اخاذی کند؛
آنها را تهدید کند.
عبارت «هر نوع اسحله دیگر» در تعریف اخاذی نشان می‌دهد که:
چاقو تنها سلاحی نیست که برای اخاذی به کار می‌رود و استفاده از انواع دیگر اسلحه هم اخاذی محسوب می‌شود و مجازات دارد.
این جرم فقط به صورت فیزیکی انجام نمی‌شود و ممکن است در فضای مجازی یا شبکه‌های اجتماعی هم تصاویر یا اطلاعات دیگران وسیله زورگیری قرار بگیرند که این جرم قلدری سایبری نامیده می‌شود و مجازات دارد.
حکم زورگیری چیست؟
زورگیری بر اساس مواد ۶۱۷، ۶۵۲ و ۶۶۹ قانون مجازات اسلامی قابل مجازات است.
بر اساس ماده ۶۱۷:
هرکس به‌وسیله چاقو و یا هر نوع اسلحه دیگر، تظاهر یا قدرت‌نمایی کند یا آن را وسیله مزاحمت اشخاص یا اخاذی یا تهدید قرار دهد یا با کسی گلاویز شود، در صورتی که از مصادیق محارب نباشد به حبس از ۶ ماه تا ۲ سال و تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم خواهد شد.
در ماده ۶۵۲ هم برای کسی که با استفاده از زورگیری از دیگران سرقت می‌کند، این مجازات پیش‌بینی شده است:
هرگاه سرقت مقرون به آزار باشد و یا سارق مسلح باشد به حبس از ۳ ماه تا ۱۰ سال و شلاق تا ۷۴ ضربه محکوم می‌شود و اگر جرحی نیز واقع شده باشد، علاوه بر مجازات جرح به حداکثر مجازات مذکور در این ماده محکوم می‌گردد.
ماده ۶۶۹ هم تکلیف کسانی را مشخص کرده است که مرتکب باج‌خواهی یا قلدری سایبری می‌شوند:
هرگاه کسی دیگری را به هر نحو تهدیدیا به قتل یا ضررهای نفسی یا شرفی یا مالی و یا به افشای سری نسبت به خود یا بستگان او نماید، اعم از این که به این و‌اسطه تقاضای و‌جه یا مال یا تقاضای انجام امر یا ترک فعلی را نموده یا ننموده باشد، به مجازات شلاق تا ۷۴ ضربه یا زندان از ۱ ماه تا ۱ سال محکوم خواهد شد.
زورگیری و محاربه چه تفاوتی دارند؟
در مواد قانونی که به آنها اشاره کردیم، تصریح شده است که «اگر اخاذی یا زورگیری مصداق محاربه نباشد، به روش‌های مذکور قابل مجازات است، اما از کجا بفهمیم که جرمی محاربه است یا زورگیری؟
پاسخ این سؤال در ماده ۲۷۹ قانون مجازات اسلامی آمده است. بر اساس این ماده قانونی، اگر استفاده از اسلحه ۲ پیامد داشته باشد، جرم محاربه اتفاق افتاده است:
تهدید جان، مال یا ناموس مردم یا ارعاب آنها؛
ایجاد ناامنی در محیط.
بنابراین انگیزه‌های شخصی یا عدم سلب امنیت در جامعه به‌عنوان محاربه قابل مجازات نیستند و یکی از مجازات‌های زورگیری درباره این افراد قابل‌اجراست.
روش‌های مقابله با افراد زورگیر
تعاریف قانونی جرم زورگیری و مجازات‌های مربوط به آن را توضیح دادیم، اما اگر با افراد زورگیر روبه‌رو شدیم چه کنیم؟ برای مقابله با زورگیری روش‌های مختلفی وجود دارد. در این بخش، مهم‌ترین اقدامات برای مقابله با این پدیده شوم را توضیح می‌دهیم.
۱. مراقب اطراف خود باشید
نگاه‌کردن به اطراف و آگاهی به آنچه در نزدیکی شما اتفاق می‌افتد، به شما کمک می‌کند متوجه حرکات ناگهانی یا مشکوک بشوید. مهم‌ترین و اصلی‌ترین نکته در دفاع مشروع از خود در هر موقعیتی همین است.
از دویدن یا پیاده‌روی با هدفون در گوش خودداری کنید، چون باید صداهای اطرافتان را به‌خوبی بشنوید. استفاده از تلفن همراه در فضاهای عمومی مانند خیابان را هم به حداقل ممکن برسانید. این‌طوری هم از شر سارقان در امان می‌مانید و هم غافل‌گیرکردنتان برای زورگیران سخت‌تر خواهد بود.
اگر هم در شرایطی هستید که در آن احساس امنیت نمی‌کنید، بهتر است به مکانی برگردید که از آن خارج شده‌اید و از یک نفر بخواهید شما را همراهی کند.
۲. با اعتمادبه‌نفس قدم بردارید
سعی کنید همیشه هنگام راه‌رفتن سرتان را بالا بگیرید و با اطمینان گام بردارید. چهره‌ای با اعتمادبه‌نفس و هشیار شما را کمتر در معرض خطر زورگیری قرار می‌دهد.
۳. به غرایز خود اطمینان کنید
اگر هنگام پیاده‌روی در کوچه یا خیابان احساس می‌کنید که یک جای کار می‌لنگد، احتمال اینکه درست فکر کنید کم نیست. اگر در چنین شرایطی قرار گرفته‌اید، بهتر است هرچه سریع‌تر از محل ناامن دور شوید. به ندای درونتان گوش بدهید و طبق آن عمل کنید. در این شرایط، نیازی به توجیه منطقی ندارید.
۴. گروهی حرکت کنید
اگر تعدادتان زیاد باشد، امنیت بیشتری دارید. این توصیه را اصلا دست‌کم نگیرید. هنگام پیاده‌روی در شب یا در مناطق خلوت‌تر، حرکت گروهی اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. اگر تنهایید، در مناطق شلوغ و پرنور بمانید. در صورتی که سمت تاریک خیابان قرار گرفته‌اید، به‌سمت پرنور بروید و داخل کوچه‌ای نشوید که در آن احتمال زورگیری وجود دارد.
۵. به جهت ترافیک دقت کنید
همیشه هنگام حرکت در خیابان رو به ترافیک راه بروید نه هم‌سو با خودروها. اگر هم‌سو با ترافیک قدم بزنید، سرقت یا زورگیری از شما ساده‌تر است و افراد زورگیر راحت‌تر شما را می‌گیرند و به‌زور وارد خودرو می‌کنند.
۶. از اشیای قیمتی خود محافظت کنید
هنگام پیاده‌روی در خیابان شلوغ یا محله‌های خلوت‌تر، جواهرات ارزشمند، ساعت یا تلفن همراهتان را در معرض دید قرار ندهید و روی آنها را بپوشانید. کیف پول یا کیف‌دستی را محکم زیر بازو نگه‌دارید یا مخفی کنید. کلید خانه را هم در جیب خود بگذارید.
اگر کسی کیفتان را به‌زور از شما گرفت، آن را رها کنید تا کمتر آسیب ببینید. حفظ امنیت از هر چیزی مهم‌تر است.
۷. فریاد بزنید و کمک بخواهید
اگر حس می‌کنید کسی بیش از حد به شما نزدیک شده است یا خطری شما را تهدید می‌کند، واکنش نشان بدهید. در این مواقع نباید از چیزی خجالت بکشید. سروصدا کنید، فریاد بکشید و توجه بقیه را جلب کنید.
۸. وسیله‌ای دفاعی همراه داشته باشید
اگر تنهایی قدم می‌زنید، بهتر است وسیله‌ای برای دفاع از خود داشته باشید. این مسئله برای مقابله با زورگیری از زنان اهمیت بیشتری دارد. بهتر است وسیله دفاعی را طوری حمل کنید که بتوانید بلافاصله از آن برای ترساندن فرد زورگیر و مهاجم یا دورکردن او استفاده کنید.
هرگز همراه فرد زورگیر به جایی که می‌گوید نروید. در این صورت شانس شما برای سالم و زنده‌ماندن کمتر می‌شود.
۹. سعی کنید درگیر نشوید
درگیری کمتر با مهاجم یا زورگیر به قصد او بستگی دارد، اما به‌هرحال هر کاری که می‌توانید انجام بدهید تا به ایمن‌ترین روش ممکن از موقعیت دور شوید. اگر مهاجم از شما پول می‌خواهد به او بدهید، اگر کسی قصد درگیری دارد، با او درگیر نشوید و در صورت لزوم از دیگران کمک بخواهید.
۱۰. از فرد زورگیر یا مهاجم فاصله بگیرید
اگر در حال رفتن به‌سمت خانه هستید و فکر می‌کنید شخصی شما را تعقیب می‌کند، طوری راه بروید که میان شما و او فاصله بیفتد. در صورت امکان، به محلی برگردید که از آنجا آمده‌اید و ماجرا را برای دیگران تعریف کنید تا به شما کمک کنند.
اگر نمی‌توانید به مبدأ برگردید، تا حد امکان از فرد مشکوک فاصله بگیرید. بعد از آن به‌سمت فرد مشکوک بچرخید و به او نگاه کنید. این کار ممکن است دقیقا برخلاف کاری باشد که قصدش را داشته‌اید، اما برخی از مهاجمان زمانی که متوجه آگاهی شما بشوند، عقب‌نشینی می‌کنند.
وجود اشیایی مانند خودرو یا نیمکت میان شما و مهاجم هم به حفظ امنیت‌تان کمک می‌کند. اگر در موقعیتی قرار گرفته‌اید که باید برای دفاع از خود بجنگید، تمام تلاشتان را به کار بگیرید تا دیواری پشت‌سرتان نباشد.
۱۱. برای فرار برنامه‌ریزی کنید
هنگام خطر به کفش‌های پاشنه‌بلند، جواهرات یا هر وسیله دیگری که مانع حرکت‌تان می‌شود نیازی ندارید. در این شرایط باید بتوانید به منطقه‌ای امن فرار کنید.
اگر در نزدیکی خودرو هستید، سوئیچ آن را محکم در دست بگیرید و دزدگیر خودرو را روشن کنید تا سروصدا ایجاد شود. دردست‌داشتن سوئیچ به شما کمک می‌کند که زودتر سوار خودرو شوید. صدای آژیر خودرو هم می‌تواند دیگران را برای کمک به‌سمت شما بکشاند.
۱۲. دفاع شخصی یاد بگیرید
مرکز آموزشی معتبری برای آموزش این مهارت‌ها پیدا کنید. گذراندن یک دوره آموزشی دفاع شخصی بهترین روش برای کسب آمادگی برای شرایطی مثل زورگیری است.
در صورت برخورد با افراد زورگیر خونسرد باشید و آموخته‌هایتان را اجرا کنید. در این شرایط، به خودتان ایمان داشته باشید. باور کنید یا نه، بدنتان کاری را انجام می‌دهد که در ذهن تصور می‌کنید. پس خودتان را در حال مبارزه و فرار از موقعیت‌های خطرناک تصور کنید تا ایمن بمانید.
۱۳. روش‌های قانونی را فراموش نکنید
هنگام برخورد با افراد زورگیر، مهم‌ترین کار این است که با پلیس تماس بگیرید. اطلاع‌ندادن به مجریان قانون نه‌تنها به شما کمکی نمی‌کند، بلکه باعث می‌شود که محکومیت فرد زورگیر با وقفه روبه‌رو شود و ترس و دلهره همیشه در دل شما و اطرافیانتان باقی بماند. در صورتی که با فردی زورگیر یا متجاوز روبه‌رو شدید، بلافاصله پلیس را در جریان بگذارید تا به شما کمک کند.
زمانی که تهدید فوری برطرف شد هم بهترین و عاقلانه‌ترین کار این است که با وکیل یا مشاور حقوقی مشورت کنید. وکیلی حرفه‌ای و باتجربه به شما کمک می‌کند که شرایط را به بهترین شکل مدیریت کنید.
سخن پایانی
زورگیری طبق قوانین کشور جرم اعلام شده است و فرد زورگیر یا متجاوز مجازات می‌شود. بنابراین اگر با چنین اشخاصی روبه‌رو شدید، اصلا نباید بترسید. مقابله فوری با فرد زورگیر یا مهاجم به شرایطی که در آن قرار گرفته‌اید بستگی دارد، اما به‌طور کلی می‌توانید یکی از راهکارهای گفته‌شده یا تمام آنها را به کار بگیرید. در هر صورت، برخورد با چنین شرایطی به خودتان بستگی دارد. برای مقابله قانونی با افراد زورگیر هم اصلا تردید نکنید. این افراد مجرمانی هستند که ترس شما به آنها کمک می‌کند، پس بهتر است از آنها نترسید و حتما با پلیس تماس بگیرید.
منبع:زورگیری
