قرص سایمتیدین، موارد، نحوه مصرف و عوارض آن
سایمتیدین (cimetidine) جزو دسته‌ای از داروهاست که مسدودکننده‌های H2 یا H2 blockers نامیده می‌شوند. این دارو موجب کاهش اسید معده می‌شود؛ بنابراین از آن برای درمان مشکلات ناشی از افزایش اسید معده استفاده می‌شود. سایمتیدین به‌شکل‌های مختلفی مانند قرص سایمتیدین ۲۰۰ میلی‌گرم و آمپول سایمتیدین ۲۰ میلی‌گرم عرضه می‌شود و بدون نیاز به نسخه و تجویز پزشک نیز در دسترس است. در ادامه با موارد و نحوه مصرف، عوارض جانبی و تداخلات دارویی و نیز موارد احتیاطی و نکات مهم در مصرف این دارو آشنا می‌شوید.
آنچه در این مقاله خواهید خواند:
موارد مصرف | نحوه مصرف | عوارض جانبی | تداخلات دارویی | موارد احتیاطی | نکات مهم
موارد مصرف | نحوه مصرف | عوارض جانبی | تداخلات دارویی | موارد احتیاطی | نکات مهم
موارد مصرف قرص سایمتیدین
از سایمتیدین برای درمان زخم معده و روده و پیشگیری از بازگشت آنها پس از بهبودی استفاده می‌شود. این دارو برای درمان مشکلات معده و مری ناشی از زیادبودن اسید معده (مانند سندرم زولینگر-الیسون، ازوفاژیت اروزیو (erosive esophagitis)) یا رفلاکس معده (GERD) نیز مصرف می‌شود. کاهش اسید معده اضافی در تسکین علائمی مانند معده درد، سوزش سرِدل، مشکل در بلع غذا، سرفه مداوم و مشکل خواب مؤثر است. کاهش اسید اضافی از آسیب جدی اسید به دستگاه گوارش (مانند زخم‌ها و سرطان مری) نیز جلوگیری می‌کند.
از این دارو برای درمان سوزش سردلِ ناشی از وجود اسید بسیار زیاد در معده (که به آن ترش‌کردگی یا سوزش قلب نیز می‌گویند) استفاده می‌شود. سایمتیدین در جلوگیری از سوزش سردل و ترش‌کردگی ناشی از مصرف بعضی از مواد غذایی و نوشیدنی ها نیز کاربرد دارد. اگر از این دارو به‌صورت خوددرمانی استفاده می‌کنید، حتما دستورات روی بسته آن را به‌دقت بخوانید تا متوجه شوید که چه زمانی باید با پزشک یا داروساز مشورت کنید.
نحوه مصرف قرص سایمتیدین
قرص سایمتیدین را به‌صورت خوراکی و (طبق دستور پزشک) همراه با غذا یا به‌تنهایی مصرف کنید. دُز مصرف و طول دوره درمان به وضعیت پزشکی و واکنش بدن شما به درمان بستگی دارد. باید دستورات پزشک را به‌دقت اجرا کنید. اگر طبق دستور پزشک از داروهای ضداسیدمعده برای درمان درد معده نیز استفاده می‌کنید، باید میان زمان مصرف این داروها و قرص سایمتیدین دست‌کم یک ساعت فاصله در نظر بگیرید.
برای رسیدن به بهترین نتیجه، داروی سایمتیدین را طبق دستور پزشک و به‌طور منظم مصرف کنید. برای مصرف منظم دارو و فراموش‌نکردن آن، هر روز دارو را در ساعت (یا ساعت‌های) مشخصی مصرف کنید. هرگز دُز دارو یا نوبت‌های مصرف دارو در طول روز را افزایش ندهید و همیشه طبق دستور پزشک عمل کنید. حتی اگر حس می‌کنید حالتان بهتر شده است و دیگر به مصرف دارو نیازی ندارید، دوره درمانی‌ای را که پزشک تجویز کرده، کامل کنید؛ زیرا قطع زودهنگام مصرف دارو ممکن است بهبودی را به تأخیر بیندازد.
اگر از قرص سایمتیدین بدون تجویز پزشک و به‌صورت خوددرمانی سوزش سردل یا ترش‌کردگی استفاده می‌کنید، یک عدد قرص را همراه با یک لیوان آب میل کنید. برای جلوگیری از سوزش سردل، درست قبل از مصرف غذاها یا نوشیدنی‌هایی که موجب سوزش معده شما می‌شوند یا حداکثر ۳۰ دقیقه پیش از خوردن یا نوشیدن آنها، یک عدد قرص را همراه با یک لیوان آب مصرف کنید. هرگز بدون تجویز پزشک، بیش از دو عدد قرص را در طول ۲۴ ساعت مصرف نکنید و بدون مشورت با پزشک، دوره درمان را بیش از چهارده روز پیاپی ادامه ندهید. اگر علائم بیماری بهبود پیدا نکرد یا بدتر شد، حتما به پزشک خود اطلاع دهید.
مصرف بیش‌ازحد یا اُوردُز دارو
اگر فردی قرص سایمتیدین را بیش‌ازحد مصرف کرده است و علائمی جدی مانند ازهوش‌رفتن یا مشکل در تنفس دارد، با ۱۱۵ یا مرکز اطلاع‌رسانی داروها و سموم با شماره ۱۴۹۰ تماس بگیرید. علائم اُوردُز شامل تغییرات ذهنی یا خلقی، تکلم نامفهوم (slurred speech) و مشکل در بیدار شدن از خواب است.
فراموش‌کردن دُز دارو
اگر یک نوبت دارو را فراموش کردید، به‌محض اینکه به یاد آوردید، آن را مصرف کنید. اگر زمان مصرف نوبت بعدی دارو نزدیک است، نوبت فراموش‌شده را مصرف نکنید. دُز بعدی دارو را در زمان تعیین‌شده و به‌طور منظم مصرف کنید. برای جبران دُز فراموش‌شده، دُز بعدی دارو را دوبرابر نکنید.
عوارض جانبی قرص سایمتیدین
ممکن است مصرف این دارو موجب سردرد، سرگیجه، خواب‌آلودگی یا اسهال شود. درصورت ادامه یا بدترشدن هریک از این عوارض، فورا به پزشک یا داروساز اطلاع دهید.
اگر پزشک مصرف این دارو را برای شما تجویز کرده است، به این معنی است که به‌عقیده او فواید این دارو برای شما بیشتر از خطرات و عوارض جانبی آن است. البته برای بسیاری از افرادی که این دارو را مصرف می‌کنند، عوارض جانبی جدی‌ای ندارد.
درصورت بروز هریک از عوارض جانبی زیر که بسیار بعید اما جدی هستند، فورا به پزشک خود اطلاع دهید:
- تغییرات ذهنی یا خلقی (مانند پریشانی، گیجی، افسردگی و توهم)؛
- مشکل در ادرار‌کردن؛
- درد عضلانی یا مفصلی؛
- تورم یا درد پستان در مردان؛
- کاهش توانایی جنسی (با دُزهای بسیار زیاد این دارو).
درصورت بروز هریک از عوارض جانبی نادر ولی بسیار جدی زیر نیز فورا به پزشک خود اطلاع دهید:
- کبودی یا خون‌ریزی آسان؛
- نشانه‌های عفونت (مانند تب، گلودرد مداوم، سرفه و مشکل در تنفس)؛
- ضربان قلب سریع، آهسته یا نامنظم؛
- خستگی غیرمعمول؛
- حالت تهوع یا استفراغ مداوم؛
- درد معده یا شکم شدید؛
- تیرگی ادرار؛
- زردی چشم‌ها یا پوست؛
- علائم مشکلات کلیوی (مانند تغییر در میزان ادرار).
واکنش‌های آلرژیک جدی به این دارو به‌ندرت بروز می‌کنند؛ ولی درصورت بروز چنین واکنش‌هایی فورا به مراکز درمانی مراجعه کنید. نشانه‌های واکنش آلرژیک جدی عبارت‌اند از: جوش و کهیر، خارش یا تورم (به‌ویژه در صورت، زبان یا گلو)، سرگیجه شدید و مشکل در تنفس.
البته فهرست عوارض جانبی بالا کامل نیست و تمام موارد را شامل نمی‌شود. اگر متوجه بروز عوارض دیگری شدید که در فهرست بالا نگفته‌ایم، با پزشک یا داروساز تماس بگیرید.
برای مشاوره پزشکی درباره عوارض جانبی داروی سایمتیدین با پزشک خود صحبت کنید. البته می‌توانید با مرکز اطلاع‌رسانی داروها و سموم با شماره ۱۴۹۰ نیز تماس بگیرید.
تداخل دارویی قرص سایمتیدین
تداخل دارویی موجب تغییر عملکرد داروها یا افزایش خطر بروز عوارض جانبی جدی می‌شوند. در اینجا تمام تداخلات دارویی ممکن را بیان نمی‌کنیم؛ بنابراین بهتر است فهرستی از همه داروهای مصرفی خود (شامل داروهای تجویزی یا بدون نسخه و داروی گیاهی) تهیه کنید و به پزشک و داروساز نشان دهید. بدون تأیید پزشک، مصرف هیچ دارویی را شروع یا متوقف نکنید یا دُز آن را تغییر ندهید.
بعضی از داروهایی که ممکن است با این دارو تداخل پیدا کنند، عبارت‌اند از:
- سیزاپراید (cisapride)؛
- دوفتیلید (dofetilide)؛
- اپی‌روبیسین (epirubicin)؛
- تیکلوپیدین (ticlopidine)؛
- آرتمتر (artemether)؛
- کلوپیدوگرل (clopidogrel)؛
- لومفانترین (lumefantrine)؛
- متفورمین (metformin)؛
- موکلوبماید (moclobemide)؛
- موریسیزین (moricizine)؛
- کینیدین (quinidine)؛
- سیلور سولفادیازین (silver sulfadiazine).
ممکن است که سایمتیدین حذف سایر داروها از بدن را کندتر کند و این مسئله بر عملکرد آن داروها اثر بگذارد. نمونه‌هایی از داروهایی که تحت‌تأثیر سایمتیدین قرار می‌گیرند، عبارت‌اند از:
- متوپرولول (metoprolol)؛
- پروپرانولول (propranolol)؛
- تاکرین (tacrine)؛
- وارفارین (warfarin)؛
- زالپلون (zaleplon)؛
- مسدودکننده‌های کانال کلسیم (calcium channel blockers) مانند دیلتیازم (diltiazem)؛
- ضدافسردگی‌های سه‌حلقه‌ای (tricyclic antidepressants) مانند آمی‌تریپتیلین (amitriptyline)؛
- تئوفیلین (theophylline).
ازآنجاکه سایمتیدین میزان اسید معده را کاهش می‌دهد، می‌تواند جذب بعضی از داروها را تغییر دهد و بر نحوه عملکردشان تأثیر بگذارد. نمونه‌هایی از این داروها عبارت‌اند از:
- آتازاناویر (atazanavir)؛
- داساتینیب (dasatinib)؛
- دلاویردین (delavirdine)؛
- بعضی ضدقارچ‌های آزول مانند ایتراکونازول (itraconazole) و کتوکونازول (ketoconazole)؛
- پازوپانیب (pazopanib).
از پزشک یا داروساز بپرسید که آیا هیچ‌یک از داروهایی که مصرف می‌کنید، تحت‌تأثیر سایمتیدین قرار می‌گیرند و چگونه می‌توانید این تداخل دارویی را کنترل کنید.
برچسب تمام داروهای خود را بررسی کنید؛ زیرا ممکن است دارای داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs مانند آسپرین، ایبوپروفن و ناپروکسن) باشند و موجب سوزش یا زخم معده شوند. درباره مصرف بی‌خطر این داروها با داروساز خود صحبت کنید. اگر پزشک آسپرین با دُز کم (معمولا ۸۱ تا ۳۲۵ میلی‌گرم در روز) را به‌دلایل خاص پزشکی، مانند جلوگیری از حمله قلبی یا سکته مغزی، تجویز کرده است، باید مصرف آن را ادامه دهید. برای اطلاعات بیشتر با پزشک یا داروساز مشورت کنید.
این دارو و مسدودکننده‌های H2 مشابه (مانند فاموتیدین، نیزاتیدین و رانیتیدین) هم به‌صورت تجویزی و هم بدون نسخه در دسترس‌اند. هرگز نباید این داروها را باهم مصرف کنید.
موارد احتیاط و استفاده از قرص سایمتیدین در موارد خاص
درصورت آلرژی به سایمتیدین یا سایر مسدودکننده‌های H2 (مانند فاموتیدین، نیزاتیدین و رانیتیدین) یا هرگونه حساسیت دیگری، پیش از مصرف داروی سایمتیدین به پزشک یا داروساز اطلاع دهید. این دارو ممکن است مواد غیرفعالی داشته باشد که موجب بروز واکنش‌های آلرژیک یا مشکلات دیگری شوند. برای اطلاعات بیشتر با داروساز صحبت کنید.
پیش از مصرف این دارو، درباره سابقه پزشکی‌تان با پزشک یا داروساز صحبت کنید؛ به‌ویژه اگر به بیماری‌ها یا مشکلاتی مانند بیماری‌های مربوط به سیستم ایمنی بدن، مشکلات کلیوی یا کبدی، بیماری های ریوی خاص (بیماری مزمن انسدادی ریه)، دیابت یا سایر بیماری‌های مربوط به معده (مانند تومورها) مبتلا هستید.
بعضی از علائم درواقع نشانه‌های وجود مشکل جدی‌تری هستند. درصورت بروز علائم زیر فورا به پزشک مراجعه کنید:
- سوزش سردل همراه با گیجی سر یا سبکی سر (lightheadedness)، عرق‌کردن یا سرگیجه؛
- درد قفسه سینه، فک، بازو یا شانه (به‌ویژه همراه با تنگی نفس و تعریق غیرمعمول)؛
- کاهش وزن بدون دلیل.
پیش از خوددرمانی با این دارو نیز اگر هریک از این علائم وجود مشکل و بیماری جدی را دارید، فورا به پزشک مراجعه کنید:
- مشکل یا درد در بلع غذا؛
- استفراغ خونین؛
- استفراغ شبیه تفاله قهوه؛
- مدفوع خونین یا سیاه؛
- سوزش سردل به‌مدت بیش از سه ماه؛
- درد مکرر در قفسه سینه؛
- خِس‌خِس مکرر (به‌ویژه همراه با سوزش سردل)؛
- حالت تهوع یا استفراغ؛
- درد معده.
مصرف این دارو ممکن است موجب سرگیجه یا خواب‌آلودگی شود. مصرف الکل یا ماری‌جوانا (حشیش) این سرگیجه یا خواب‌آلودگی را افزایش می‌دهد. درصورت مصرف این دارو، از رانندگی، کار با ماشین‌آلات یا هر کار دیگری که به هوشیاری نیاز دارد، پرهیز کنید. در طول دوره درمان با این دارو، مصرف نوشیدنی‌های الکلی را محدود کنید و اگر ماری‌جوانا (حشیش) مصرف می‌کنید، به پزشک خود اطلاع دهید.
در استفاده از این دارو باید موارد زیر را نیز در نظر داشته باشید:
- بدون تجویز پزشک، از این دارو برای درمان کودکان کمتر از ۱۲ساله استفاده نکنید.
- ممکن است که افراد مسن به عوارض جانبی این دارو، به‌ویژه گیجی و عفونت ریه (سینه‌پهلو)، حساس‌تر باشند. به یاد داشته باشید که گیجی خطر سقوط از بلندی را افزایش می‌دهد.
- در دوران بارداری، قرص سایمتیدین فقط باید درصورتی مصرف شود که واقعا ضروری باشد. اگر باردار هستید، درباره خطرات و مزیت‌های قرص سایمتیدین با پزشک خود مشورت کنید.
- سایمتیدین وارد شیر مادر می‌شود؛ بنابراین پیش از شیردهی باید با پزشک خود مشورت کنید.
- سیگار ممکن است روی این دارو اثر بگذارد؛ بنابراین اگر سیگاری هستید یا در طول دوره مصرف این دارو سیگارکشیدن را ترک یا شروع کرده‌اید، به پزشک خود اطلاع دهید.
نکات مهم
هرگز مصرف این دارو را به دیگران توصیه نکنید.
تغییرات سبک زندگی مانند برنامه‌های کاهش استرس، ترک سیگار، کاهش مصرف الکل و تغییر رژیم غذایی (مانند پرهیز از مصرف کافئین و غذاهای پرادویه) ممکن است اثربخشی این دارو را افزایش دهد. درباره تغییراتی در سبک زندگی که ممکن است برای شما مفید باشد، با پزشک یا داروساز مشورت کنید.
ممکن است که به‌منظور سنجش میزان پیشرفت در درمان یا بررسی عوارض جانبی دارو، آزمایش‌هایی برای شما تجویز شود. برای کسب اطلاعات بیشتر دراین‌باره با پزشک خود صحبت کنید.
داروی سایمتیدین را داخل ظرفی دربسته در دمای بین ۱۵ تا ۳۰ درجه سانتی‌گراد و دور از نور و رطوبت نگهداری کنید. هرگز این دارو را در مکان‌های مرطوبی مانند حمام قرار ندهید. تمام داروها را از دسترس کودکان و حیوانات خانگی دور نگه دارید.
