آیا بعد از جدایی باید با یکدیگر دوست بمانیم؟ آنچه متخصصان می‌گویند

روابط عاطفی میان زوج‌ها همیشه چالش‌های خاص خودش را دارد. پایان رابطه عاطفی سختی‌های خودش را دارد. اما شاید برای خیلی‌ها پس از پایان رابطه، این سؤال پیش بیاید که آیا می‌توان با شریک عاطفی سابق همچنان در ارتباط بود یا خیر. برخی افراد می‌توانند با تمرکز بر قسمت‌های خوبی‌ که در رابطه‌شان تجربه کرده‌اند، مسائل ناخوشایند را فراموش کنند و با شریک عاطفی‌شان بعد از جدایی هم دوست بمانند. عده‌ای هم تمایل دارند که همه‌چیز را درباره رابطه قبلی فراموش کنند و به‌دنبال تجربه‌های تازه باشند. تحقیقاتی وجود دارد که از هر دو موضع حمایت می‌کند. در این مقاله، دوستی بعد از جدایی را از نگاه متخصصان بررسی می‌کنیم.

ریچل سوسمن (Rachel Sussman)، روان‌شناس و نویسنده کتاب The Breakup Bible مقیم نیویورک، توصیه می‌کند که بعد از جدایی، با رعایت جوانب احتیاط، با طرف مقابل دوست بمانید. او معتقد است که حفظ دوستی برای همه زوج‌ها مناسب نیست و درنهایت، این «تصمیمی فردی» است. بااین‌حال، سوسمن می‌گوید زوج‌هایی که بعد از جدایی قصد دارند رابطه دوستی را حفظ کنند، بهتر است نکاتی را رعایت کنند تا کمتر دچار مشکل شوند.

چه زمانی وابستگی‌هایمان با شریک عاطفی سابق را قطع کنیم؟

سوسمن می‌گوید تحت هیچ شرایطی، رابطه‌ای که توهین‌آمیز، فریبنده یا سمی بوده، نباید به رابطه دوستی تبدیل شود؛ اما اگر رابطه پیشین شما تا حد زیادی سالم بوده ولی نمی‌توانستید آن را ادامه دهید، بهتر است پیش از تصمیم به ادامه دوستی، دوباره فکر کنید. برای مثال، در تحقیقی که در سال ۲۰۰۰ انجام شد، مشخص گردید که رابطه دوستی بین دو شریک عاطفی بعد از جدایی معمولا به‌جای داشتن نتایج مثبت، اثر منفی روی زوج‌ها می‌گذارد و درنهایت، کمتر پیش آمده است که به دوستی افلاطونی تبدیل شود.

سوسمن می‌گوید اگر پیش از شروع رابطه عاطفی، یکدیگر را نمی‌شناختید و درواقع باهم دوست نبودید، اهمیت این موضوع پررنگ‌تر خواهد شد. او در ادامه، این سؤال را مطرح می‌کند: «اگر عاشق طرف مقابل بوده‌اید و رابطه بسیار خوب و پرحرارتی داشته‌اید، چگونه می‌توانید با او دوست بمانید؟ حس‌وحال میان انسان‌ها دراین‌زمینه معمولا تغییرناپذیر است.»

این روان‌شناس معتقد است گاهی دوست‌ماندن با شریک عاطفی سابق ممکن است مشکلاتی هم با خود داشته باشد. سوسمن هشدار می‌دهد: «گاهی حفظ رابطه بعد از جدایی ممکن است مانع شکل دادن روابط جدید شود. تصور کنید وارد رابطه جدیدی شده‌اید و به شریک عاطفی جدیدتان می‌گویید: “شریک عاطفی سابق من یکی از نزدیک‌ترین دوستانم است.” این موضوع کمی پیچیده است. آیا واقعا به رابطه جدیدتان فرصت شکوفاشدن خواهید داد؟»

محققی روان‌شناس که او را با نام مستعار اشلی برت (Ashley Brett) می‌شناسیم، در اواخر دهه بیست‌سالگی‌اش این موضوع را به‌خوبی درک کرد. او بعد از پایان رابطه‌ای حدودا یک‌ونیم‌ساله، با شریک عاطفی قبلی‌اش دوست ماند و وارد رابطه معلق پنج‌ساله‌ای شد که مدام جوش می‌خورد و دوباره قطع می‌شد. برت می‌گوید: «رابطه دوستی ما واقعا هرگز از رابطه عاطفی‌ای که قبل از آن داشتیم، جدا نبود. این رابطه هر بار به مرحله احساسی جدیدی می‌رسید و پس از مدتی به دوستی ساده‌ای تبدیل می‌شد و این سیر همچنان ادامه داشت.»

اگرچه برت معتقد است که این رابطه جنبه‌های مثبت زیادی هم داشت (که شاید باعث می‌شد «یک اشتباه را تکرار کند»)، احتمالا هرگز به دوستان یا مراجعه‌کنندگانش توصیه نمی‌کند که بعد از جدایی، با شریک عاطفی سابقشان دوست بمانند. او می‌گوید: «یکی از بزرگ‌ترین معایب این نوع رابطه این است که شما را از داشتن روابط و تجربه‌های جدید بازمی‌دارد. من خودم را از دیگران دور کردم و واقعا نمی‌خواستم دوباره فرد جدیدی را به زندگی‌ام وارد کنم. ازنظر روانی، چنین جهت‌گیری‌ای زیاد سالم و سازنده نیست.»

او اضافه می‌کند که حفظ رابطه دوستی بعد از جدایی برای او مزیت‌هایی هم داشته است. دوست‌بودن با شریک عاطفی سابق به او در کاهش درد و غم از دست دادن که پس از هر جدایی تجربه کرده بود، کم می‌کرد. ممکن است این روش راه‌حل خوبی به ‌نظر برسد؛ اما درواقع مانع رشد می‌شود. در تحقیقی که در سال ۲۰۱۳ در مجله علمی پلاس وان (PLOS One) منتشر شد، مشخص گردید که «غم جدایی می‌تواند برای رشد فردی مثل کاتالیزور عمل کند و درواقع به نفع فرد باشد»؛ درحالی‌که فرار از این غم ممکن است مانع فرایند رشد و توسعه فردی شود.

چه زمانی با شریک عاطفی سابق دوست بمانیم؟

سوسمن می‌گوید شریک‌های عاطفی‌ای که فرزند دارند و از یکدیگر جدا شده‌اند، باید تلاش کنند تا جایی که امکان دارد، رابطه خوبی با یکدیگر داشته باشند؛ زیرا قرار است مدت زیادی در زندگی یکدیگر باقی بمانند. این مرزبندی برای زوج‌های بدون فرزند کمی مبهم‌تر است؛ اما سوسمن می‌گوید آنهایی که در سن کم رابطه را شروع کرده‌اند، کسانی که ابتدا دوست بوده‌اند و آنهایی که رابطه جدی یا طولانی‌مدت نداشته‌اند، گزینه‌های مناسبی برای حفظ دوستی بعد از جدایی هستند.

یک تجربه واقعی و متفاوت از دوستی بعد از جدایی

رابین زابیگالسکی (Robin Zabiegalski) نویسنده ۳۱ساله‌ای که در ایالت ورمانت آمریکا زندگی می‌کند، یک مثال نقض در این موضوع است که حتی در فرهنگ آمریکایی نیز کمی عجیب به‌ نظر می‌رسد. او ازدواج کرده و زندگی خوبی کنار همسرش دارد؛ اما هنوز روابطش را با چند تن از شریک‌های عاطفی سابقش حفظ کرده و چند سال بعد از جدایی، با آنها دوست مانده است.

رابین می‌گوید که همیشه این‌طور نبوده: «من بعد از جدایی، تمام چیزهایی را که مربوط به رابطه‌هایم بود، نابود می‌کردم و با هیچ‌کدام از شریک‌های عاطفی سابقم دوست نبودم.» اما سرانجام، زمانی که رابین به‌دنبال رشد فردی بود، به شریک‌های عاطفی سابقش مراجعه کرد. او در ابتدا بابت اتفاقات بد گذشته از آنها عذرخواهی کرد و بعد در تلاش بود تا روابطی را که چندین سال طول کشیده بود، «اصلاح» کند. او می‌گوید: «روابط عاطفی‌ام بخش بزرگی از زندگی‌ام بود که به‌نوعی با هر فرد شریک شده بودم. حس می‌کردم این بخش‌ها را گم کرده‌ام و تنها راه اصلاح و بازپس‌گیری این بخش‌های وجودی‌ام این بود که از آنها بپرسم “آیا می‌توانیم رابطه‌مان را ترمیم کنیم؟”»

این نویسنده جوان اعتراف کرد حفظ رابطه دوستی بعد از جدایی به این دلیل برای او موفقیت‌آمیز بود که همسر فعلی‌اش «ذاتا حسود نیست» و خود او هم درباره روابط گذشته و ارتباط‌های فعلی‌اش بعد از جدایی، صادق بوده است. او معتقد است اگر کسی می‌خواهد بعد از جدایی، با شریک عاطفی سابقش دوست بماند، نباید هیچ رابطه عاشقانه ای بین آنها وجود داشته باشد. او می‌گوید: «اگر بعد از جدایی دوست مانده‌اید و هدفتان این است که دوباره با طرف مقابل وارد رابطه عاطفی شوید، این کار تنها باعث ایجاد تنش و جنجال‌های غیرضروری خواهد شد.»

نتایج برخی تحقیقات نیز صحت این موضوع را تأیید می‌کند. زوج‌هایی که بعد از جدایی، با دلایل مشابه دوست می‌مانند (فرقی نمی‌کند که دلایل آنها ناشی از احساسات یا تفکری واقع‌گرایانه باشد)، رابطه دوستی موفقی خواهند داشت؛ اما اگر حفظ این رابطه به‌دلیل تمایلات حل‌نشده عاشقانه و احساسی باشد، خیلی زود نتایج منفی این نوع رابطه برایشان هویدا خواهد شد.

چطور با شریک عاطفی سابق روابط دوستانه داشته باشیم؟

پیشنهاد سوسمن برای کسانی که قصد دارند رابطه دوستی بعد از جدایی داشته باشند، این است که قبل از هر تصمیمی، صبر کنید و از یکدیگر فاصله بگیرید. او می‌گوید: «من به زوج‌هایی که بلافاصله بعد از جدایی ادعا می‌کنند که بهترین دوست‌های یکدیگرند، کمی مشکوکم. گذر زمان به کم‌شدن دردها و احساسات منفی کمک می‌کند. مدتی بعد از جدایی، فهم و بینش اکثر انسان‌ها بیشتر می‌شود.»

این موضوع درباره روابط فردی و شبکه های اجتماعی هم به همین شکل است. سوسمن می‌گوید: «من از زوج‌ها می‌خواهم که بعد از جدایی، چند ماه یکدیگر را از لیست شبکه‌های اجتماعی‌شان هم حذف کنند. درغیراین‌صورت، پیش از اینکه متوجه شوید، زمانی که مشغول گشت‌زدن در صفحه اینستاگرام تان هستید، چشمتان به صفحه شریک عاطفی سابقتان می‌افتد و هزاران فکر و احساس به شما هجوم می‌آورد. این کار باعث غلیان افکار و احساساتی می‌شود که ممکن است حس کنید با آن فرد دوباره ارتباط عاطفی گرفته‌اید یا به انجام‌دادن این کار تمایل دارید.»

سوسمن معتقد است برای زوج‌هایی که بعد از جدایی، رابطه دوستی برقرار می‌کنند، حدومرزهایی هم وجود دارد؛ هرچند ممکن است هر زوج وضعیت متفاوتی داشته باشد. او می‌گوید: «مرزبندی سالم می‌تواند مثل این باشد: “بیا هر روز باهم صحبت نکنیم یا به یکدیگر پیغام ندهیم. هر چند ماه یک بار قرار شام بگذاریم یا باهم سینما برویم.” اما روابط روزانه و منظمی شکل ندهید.»

از همه مهم‌تر، به‌طور مرتب رابطه دوستی‌ و احساسی‌تان را ارزیابی کنید و با خودتان صادق باشید. سوسمن می‌گوید: «بیشتر اوقات، کسی که بعد از جدایی با شریک عاطفی سابقش دوست می‌ماند، به‌نوعی به چیزی چسبیده است. این کار مثل سوپاپ اطمینان عمل می‌کند.»

اگر شما به این دلیل به حفظ دوستی بعد از جدایی تمایل دارید، احتمالا روش عاقلانه‌تر این است که خود را از بند این دوستی رها کنید. حتی اگر در حال حاضر این کار دردناک و سخت به نظر می‌رسد، تمام تلاشتان را به کار بگیرید.