تخریب وسیع جنگلهای آمازون در برزیل و تاثیرات نامطلوب حاصل از آن
در خط مقدم جنگ بولسونارو رئیسجمهور برزیل در آمازون، جوامع جنگلی بدون حمایت دولت دربرابر فاجعهی اقلیمی مبارزه میکنند.
حوضهی رودخانه مرکز آمریکای لاتین که آمازون نامیده میشود، تقریبا بهاندازهی استرالیا است. این حوضه که طی شکستن صفحات تکتونیکی زمین ایجاد شده است، مهد دریاهای داخلی و دریاچههای قارهای است. این سرزمین پوشیده از آب و گیاه، یکپنجم ازاکسیژن زمین را تولید میکند، قرنها کربن را در خود ذخیره کرده و مانع از رسیدن گرما به سطح زمین میشود. بیست درصد از آب شیرین جهان در رودخانهها، گیاهان، خاک و هوای این منطقه در گردش است. این منطقه رطوبت چندین سیستم سیارهای را تغذیه و تنظیم میکند. رودخانههای اتمسفری حاصل از این منطقه رطوبت را به سرزمینهای دورتر آمریکای جنوبی برده و آن را بهصورت باران آزاد میکنند. طی نیم قرن گذشته، حدود یکپنجم یا حدود ۷۸ میلیون هکتار از این جنگلها در برزیل تخریب و سوزانده شده است. این جنگلزدایی تاریخی، موجب ایجاد اختلالاتی در اقلیم و الگوی بارش منطقه شده و چنان کربنی را وارد اتمسفر کرده است که مزایای این جنگلها را بهعنوان منبعی برای ذخیرهی کربن، خنثی کرده است.
نمایی از سرزمین بومی Uru-Eu-Wau-Wau در ایالت روندونیا در برزیل که در ۲۴ سپتامبر ۲۰۱۶ در حال سوختن است
دانشمندان هشدار میدهند که از دست دادن یک پنجم دیگر از جنگلهای بارانی برزیل موجب آغاز یک حلقهی بازخورد بهنام «خشکیدگی جنگل» خواهد شد که در آن جنگلها در یک سیستم آبشاری شروع به خشک شدن و از بین رفتن میکنند. این وضعیت دیگر تحت کنترل انسان نخواهد بود و میتواند چنان حجمی از کربن را وارد اتمسفر کند که رطوبت موجود در اتمسفر را تهی کرده و رودخانههای اتمسفری و زمینی را بخشکاند. با سرعت جنگلزدایی فعلی چنین اتفاقی میتواند طی یک نسل رخ دهد.
نماهایی از عواقب جنگلزدایی در آمازون در ۲۴ سپتامبر سال ۲۰۱۶
منطقهی قرمز
یک روز صبح در ماه آوریل، یک قایق موتوری در پیچ بالادست رودخانهی روستای کاماراپا، محل زندگی مردم بومی آپورینا در جنوب غربی آمازون برزیل ظاهر شد. چندین فرد آپورینایی بهطور فشرده در کنار هم درون قایق جای گرفته بودند. قبل از این، تعداد زیادی قایق دیگر نیز رسیده بود. آنها قصد داشتند درمورد وضعیت اضطراری پیش آمده با هم مشورت کنند. در سالهای اخیر، قانونشکنها با ارههای برقی به جان درختان اعماق سرزمینهای بومی و دیگر جنگلهای محافظت شده در برزیل افتادهاند. آنها که از زمان انتخاب بولسونارو بهعنوان رئیس جمهور، جرات زیادی پیدا کردهاند، بیپروا در حال حمله به مناطقی همچون سرزمینهای مردم آپورینا در اعماق ایالت آمازوناس هستند. رئیس مردم آپورینا میگوید:
با حضور بولسونارو، تهاجمات بدتر و بدتر میشود. پروژهی او برای آمازون، کشاورزی تجاری است. او اگر این کار را متوقف نکند، حقوق ما را زیر پا میگذارد و اجازهی حملهی گستردهای را به جنگل میدهد. گرفتن زمین چیز جدیدی نیست ولی درحال تبدیل شدن به مسئلهی مرگ و زندگی است.
مردم آپورینا در یک سالن اجتماعات دارای سقف کاهگلی جمع میشوند تا از ترسهای خود سخن گفته و چارهای برای مشکل خود پیدا کنند. آنها مدتی پیش نیز این کار را انجام دادند. در ماههای ژوئیه و اوت، باران متوقف میشود و رودخانهها فروکش میکنند (مسیرهای سفر مردم). در این وضعیت زمان سفر به روستاها و شهرهای اطراف افزایش پیدا میکند. این وضعیت خبر از وقوع آتشسوزیهای مکرر را نیز میدهد. سال گذشته، طی این آتشسوزیها هزار هکتار از جنگلهای قلمرو مردم آپورینا از بین رفت. در چنین شرایطی زمینگیرها نیز به کار خود مشغولند. آنها برای ایجاد چراگاه درختان زیادی را از بین برده و بقایای آنها را آتش میزنند و سپس با استفاده از هلیکوپتر روی خاکسترهای خاموش بذر علوفه میپاشند.
داسیلوا یکی از اهالی این روستا، میگوید:
ما میدانستیم که منطقهی قرمز درحال حرکت بهسوی ما است ولی انتظار نداشتیم که با این سرعت از هر جهت پیشرفت کند. ما میدانیم وقتی دولت کاری نکند، چه اتفاقی میافتد. ما میدانیم که جنگل با چه سرعتی میتواند ناپدید شود.
بهگزارش ایمازون، یکی از مراکز پژوهشی برزیل، جنگلزدایی در نخستین ماههای سال ۲۰۱۹ درمقایسهبا دورهی مشابه سال گذشته، ۵۰ درصد افزایش پیدا کرده است. نیمی از این جنگلزداییها بهصورت غیرقانونی در مناطق حفاظتشده رخ داده است. در ایالت آمازوناس، سرزمینهای بومی حدود یکسوم از جنگلها را تشکیل میدهند. طی جنگلزدایی افسار گسیختهی دههای ۱۹۷۰، ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰، کمانی از آتش به اعماق جنگلهای آمازون غربی نفوذ کرد. در اواخر دههی ۱۹۸۰، آتشی مواج از شهر شمالی بلم به ایالتهای پارا، ماتو گروسو، روندونیا و اکری رسید. این آتش در روندونیا چنان وسیع بود که دود و خاکستر حاصل از آن با چشم غیرمسلح فضانوردان قابل مشاهده بود.