تکنیک الفبا؛ چطور از الفبای فارسی برای تقویت حافظه کمک بگیریم؟
اکثر ما در به خاطر سپردن اعداد طولانی، به خاطر سپردن اسم افراد یا حفظ کردن فهرست‌ها مشکل داریم. فرقی هم نمی‌کند چه فهرستی باشد، فهرستی از نام‌ها و تاریخ‌ها یا فهرست ویژگی‌های یک محصول، درهرصورت به خاطر سپردن همه‌ی آیتم‌های یک فهرست دشوار است.
اینجاست که ابزاری مانند تکنیک الفبا به‌کار می‌آید.
تکنیک الفبا، یک ابزار تقویت حافظه است و برای به خاطر سپردن آیتم‌های زیاد با ترتیب مشخص، بسیار مفید است. با استفاده از این تکنیک متوجه می‌شوید که چه زمانی، کدام آیتم غایب است. این تکنیک شبیه سیستم‌های عدد و قافیه و عدد و شکل است.
در این تکنیک تصویری را به هر حرف الفبا نسبت می‌دهیم. مثلا «برگ» را به حرف «ب» نسبت می‌دهیم. سپس این تصاویر را به آیتم‌هایی که می‌خواهیم به خاطر بسپاریم، ارتباط می‌دهیم.
تکنیک الفبا بر مبنای عملکرد ذهن کار می‌کند چون ذهن ما تصاویر ذهنی خاص را آسان‌تر از حقایق تار و مبهم به یاد می‌آورد. در این تکنیک هم آیتم‌های تار و مبهم را به تصاویر ذهنی خاص ارتباط می‌دهیم و به‌این‌ترتیب می‌توانیم به‌خوبی آن آیتم‌ها را به خاطر بسپاریم.
چگونه از تکنیک الفبا استفاده کنیم؟
مرحله‌ی ۱: برای هر یک از حروف الفبا تصویری خلق کنید
برای شروع استفاده از تکنیک الفبا باید تصاویری به‌وجود بیاورید که تداعی‌کننده‌ی هر حرف در ذهن شما باشند. بهتر است رابطه‌ای بین تصاویری که انتخاب می‌کنید و حرف مربوطه، وجود داشته باشد. مثلا ما برای حرف «ک»، «کیک» را انتخاب کرده‌ایم چون حرف اول آن «ک» است.
توالی تصویری پیشنهادی ما:
ا: اره؛
ب: برگ؛
پ: پرنده؛
ت: توت؛
ث: ثریا؛
ج: جارو؛
چ: چمن؛
ح: حوله؛
خ: خودکار؛
د: دندان؛
ذ: ذهن؛
ر: رود؛
ز: زرشک؛
ژ: ژله؛
س: سوسک؛
ش: شیر؛
ص: صابون؛
ض: ضعیف؛
ط: طاووس؛
ظ: ظرف؛
ع: عصا؛
غ: غبار؛
ف: فرش؛
ق: قوری؛
ک: کیک؛
گ: گل؛
ل: لوله؛
م: مروارید؛
ن: نان؛
و: وانت؛
ه: هلو؛
ی: یاقوت؛
اگر این تصاویر برای‌تان معنی ندارند یا در ذهن‌تان نمی‌مانند، از واژه‌های دیگری استفاده کنید.
سعی کنید واژه‌هایی انتخاب کنید که حس مثبتی القا می‌کنند، چون واژه‌های مثبت را آسان‌تر از واژه‌های منفی به خاطر خواهید آورد.
توصیه
تونی بوزان (Tony Buzan) در کتاب خود با عنوان «Use Your Perfect Memory» توصیه می‌کند برای ایجاد تصاویر شفاف، از یک سیستم منظم استفاده کنید تا درصورتی‌که تصاویر را فراموش کردید، بتوانید دوباره آنها را بازسازی کنید. بوزان می‌گوید: «حرف مورد نظر را انتخاب کنید و سپس برای بقیه‌ی حروف کلمه، به‌ترتیب الفبا از اولین حرفی استفاده کنید که واژه‌ای فراموش‌نشدنی را می‌سازد.»
مثالا برای حرف ب به این صورت عمل کنید: «با»، «بب»، «بپ»، «بت»، «بث» و… به اولین واژه‌ی معنادار که رسیدید، آن را به‌عنوان تصویر حرف ب انتخاب کنید.
مزیت رویکرد بوزان در این است که تصویری به‌وجود می‌آورد که در صورت فراموش شدن، آسان‌تر می‌توانید آن را به خاطر بیاورید. بااین‌حال، ممکن است فکر کنید این امر به‌طور غیرضروری، سیستم را پیچیده می‌کند. درهرصورت، بهتر است قوی‌ترین تصویری را که می‌توانید تجسم کنید، انتخاب کنید.
مرحله‌ی ۲: تصاویر را به اطلاعاتی که می‌خواهید به خاطر بسپارید، ربط بدهید
در این مرحله باید تصاویری را که در مرحله‌ی ۱ خلق کرده‌اید، به فهرستی که می‌خواهید به خاطر بسپارید، ربط بدهید. برای انجام این کار، صحنه‌ای را مجسم کنید که تصویر را با آیتمی که می‌خواهید به خاطر بسپارید مرتبط سازد.
برای مثال تصور کنید می‌خواهید نام تعدادی از شاعران سده‌های ۱۰ و ۱۱ را به خاطر بسپارید.
ابتدا توالی و ترتیبی که می‌خواهید بر آن اساس نام شاعران را به خاطر بسپارید، مشخص کنید. (به یاد داشته باشید که تکنیک الفبا برای به خاطر سپردن فهرست‌های منظم، عالی است.)
سپس نام هر شاعر را با ساخت یک تصویر ذهنی، به یکی از حروف الفبا ارتباط بدهید.
مثال
(ا-اره) بابافغانی شیرازی: اره‌ای که دست بابا رو در شیراز برید.
(ب-برگ) سحابی استرآبادی: برگی که از روی سحاب افتاده.
(پ-پرنده) شرف جهان قزوینی: پرنده‌ای که دور جهان پرواز کرد تا به قزوین رسید.
(ت-توت) ظهوری ترشیزی: توتی که تو ترشی انداختیم.
(ث-ثریا) غزالی مشهدی: امسال با غزاله میریم مشهد پیش ثریا.
(ج-جارو) محتشم کاشانی: محتشم می‌گفت کاشان جاروهای خوبی داره.
(چ-چمن) نظیری نیشابوری: چمن بی‌نظیر نیشابور.
(ح-حوله) وحشی بافقی: حوله‌ای که توی حیات وحش افتاده.
(خ-خودکار) هلالی جغتایی: عکس خودکار روی هلال ماه افتاده.
(د-دندان) صائب تبریزی: همون دندانی که تو راه سفر به تبریز افتاد.
(ذ-ذهن) کلیم کاشانی: واسه اینکه ذهن‌مون باز بشه، رفتیم کاشان کلم خوردیم.
(ر-رود) زلالی خوانساری: آب این رود چقدر زلال است.
(ز-زرشک) نجیب کاشانی: زرشک کاشان چقدر نجیب است!
(ژ-ژله) نظیری نیشابوری: ژله‌ی بی‌نظیر نیشابور.
(س-سوسک) غنی کشمیری: تو سوغاتی‌هایی که از کشمیر آوردم، یه سوسک بود!
(ش-شیر) مسیح کاشانی: زمان حضرت مسیح، شیر تو کاشان سیاه‌رنگ بود.
(ص-صابون) سلیم تهرانی: برای خرید صابون از بازار تهران، باید عقل سلیمت رو به‌کار بندازی!
(ض-ضعیف) قدسی مشهدی: آن‌قدر تو مشهد مقدس قدقد کرد که ضعیف شد.
(ط-طاووس) محمدعلی شیرازی: محمدعلی توی اسم‌ها مثه طاووس بین پرنده‌هاس.
(ظ-ظرف) میرنجات اصفهانی: ظرفی که تو اصفهان نجات دادیم.
(ع-عصا) حیرتی تونی: عصا رو به زمین انداخت و با حیرت تبدیل به اژدها شد.
(غ-غبار) فارغی مشهدی: فارغ از این غبار، بیا بریم مشهد.
(ف-فرش) فضولی بغدادی: تو مگه فضولی که می‌پرسی فرش رو از کجا خریدیم؟
(ق-قوری) میراشکی قمی: قوری که تو قم شکست، اشکم دراومد.
(ک-کیک) طرحی شیرازی: کیکی که طرح شیراز روش داشت.
(گ-گل) عبدی بیگ نویدی: گل آمد و نوید بهار داد.
(ل-لوله) قراری گیلانی: قرار بود سرتاسر گیلان لوله‌کشی شود.
(م-مروارید) حسابی نطنزی: مرواریدی که در نطنز حساب و کتاب کردیم.
(ن-نان) صرفی ساوجی: صرافی که نان می‌پخت.
(و-وانت) قاضی نورالدین: قاضی وانتی رو که نور نداشت، فرستاد پارکینگ.
(ه-هلو) وحشتی جوشقانی: هلو آن‌قدر بزرگ بود که آدم وحشت می‌کرد.
(ی-یاقوت) فسونی یزدی: یاقوت یزد آدم رو افسون می‌کنه.
همان‌طور که در مثال‌ها می‌بینید، موقع تصویرسازی برای هر آیتم، باید حسابی خلاقیت به خرج بدهید!
توجه
شروع استفاده از تکنیک الفبا پیچیده و زمان‌بر است و برای اینکه بتوانید به شکل مؤثری از آن استفاده کنید، باید تمرین کنید.
توصیه
تکنیک الفبا تنها برای فهرست‌هایی که شامل ۳۲ آیتم یا کمتر هستند، مفید است. اگر می‌خواهید موارد بیشتری را به خاطر بسپارید، به تکنیک سفر مراجعه کنید.
