حسابرسی چیست و چه تفاوتی با حسابداری دارد؟

حسابرسی، بررسی گزارش مالی شرکت (به‌صورتی‌که در گزارش سالانه ارائه شده) توسط فردی مستقل از شرکت است. گزارش مالی شامل ترازنامه، صورت درآمد، صورت تغییرات در حقوق صاحبان سهام (statement of changes in equity)، صورت گردش نقدی (cash flow statement) و یادداشت‌هایی شامل خلاصه‌ای از سیاست‌های مهم حسابداری و سایر یادداشت‌های توضیحی است. در ادامه به توضیح بیشتر حسابرسی، شرح وظایف حسابداران و نیز تفاوت‌های میان حسابرسی و حسابداری می‌پردازیم.

در این مقاله با خدمات حسابرسی بیشتر آشنا خواهید شد و پس از آن بهتر می‌توانید از شرکت‌های مرتبط در همین رابطه کمک بخواهید یا نظارت بهتری بر کار حسابرسان داشته باشید.

هدف از حسابرسی مشخص کردن این مسئله است که آیا اطلاعات مندرج در گزارش مالی، به‌طورکلی، وضعیت مالی شرکت را در تاریخ مشخصی نشان می‌دهد یا خیر. برای نمونه:

• آیا جزئیات دارایی‌ها و بدهی‌های شرکت به‌درستی در ترازنامه ثبت شده است؟
• آیا سودها و زیان‌های شرکت به‌درستی ارزیابی شده است؟

حسابرسان هنگام بررسی گزارش مالی، باید از استانداردهای حسابرسی‌ که توسط یک نهاد دولتی تعیین شده است، پیروی کنند. حسابرسان پس از به پایان رساندن کار خود، گزارش حسابرسی می‌نویسند و در آن توضیح می‌دهند که چه کارهایی انجام داده‌اند و براساس آنها نظر خود را بیان می‌کنند. به‌طورکلی، تمام شرکت‌های ثبت‌شده در بورس اوراق بهادار (listed companies) و شرکت‌های دارای مسئولیت محدود، باید هر سال حسابرسی شوند. سایر شرکت‌ها نیز بسته‌ به ساختار و مالکیت‌شان ممکن است نیازمند حسابرسی باشند یا درخواست حسابرسی کنند.

حسابرس‌ها چه کارهایی را انجام نمی‌دهند؟

• حسابرسی سایر اطلاعات ارائه‌شده به اعضای شرکت، برای نمونه گزارش ارائه‌شده به مدیران؛
• بررسی تک‌تک ارقام در گزارش مالی. حسابرسی فقط براساس بررسی گزیده‌ای از اقلام انجام می‌شود؛:
• قضاوت درباره‌ی مناسب بودن فعالیت‌ها یا استراتژی‌های تجاری شرکت یا تصمیم‌های گرفته‌شده توسط مدیران؛
• بررسی هریک از معامله‌های انجام‌شده توسط شرکت؛
• بررسی کفایت نظارت‌های داخلی شرکت؛
• نظرسنجی از سهامداران درخصوص کیفیت کار مدیران و مدیریت، کیفیت اداره‌ی شرکت یا کیفیت فرایندها و کنترل‌های مدیریت ریسک سازمان.

حسابرس‌ها چه کارهایی را نمی‌توانند انجام بدهند؟

• پیش‌بینی آینده: حسابرسی به دوره‌ی حسابداری مشخصی در گذشته مربوط است. حسابرس‌ها نباید قضاوت کنند که در آینده چه اتفاقی رخ می‌دهد و نمی‌توانند تضمین کنند که شرکت موردنظر همچنان به فعالیت خود در آن تجارت ادامه خواهد داد.
• حضور همیشگی در شرکت: حسابرسی در چارچوب زمانی معینی انجام می‌شود و حسابرسان همیشه در شرکت حضور ندارند. هدف اصلی حسابرسی، دستیابی‌ به نظری کلی درمورد اطلاعات موجود در گزارش مالی است، نه شناسایی تمام تخلف‌های احتمالی. درست است که حسابرسان همیشه باید مراقب نشانه‌های تقلب‌های احتمالی باشند، ولی هرگز نمی‌توان مطمئن بود که همه‌ی تقلب‌ها را شناسایی می‌کنند.

حسابرسی چگونه انجام می‌شود؟

• مدیریت شرکت موردنظر، گزارش مالی شرکت را تهیه می‌کند. گزارش مالی باید براساس الزامات قانونی و استانداردهای گزارشگری مالی تهیه شود؛
• مدیران شرکت گزارش مالی را تأیید می‌کنند؛
• حسابرسان با شناخت و درکی که (با‌توجه‌ به مسائل اقتصادی و صنعتی‌ای که ممکن است درطول دوره‌ی گزارشگری بر آن کسب‌وکار اثر گذاشته باشد) از فعالیت‌های شرکت به‌دست آورده‌اند، بررسی خود را شروع می‌کنند.
• حسابرسان درباره‌ی هریک از فعالیت‌های اصلی فهرست‌شده در گزارش مالی، هرگونه ریسکی را که می‌تواند اثر قابل‌توجهی بر وضعیت مالی یا عملکرد مالی شرکت بگذارد و همچنین بعضی از اقداماتی را (که کنترل‌های داخلی نامیده می‌شوند) که شرکت برای کاهش آن ریسک‌ها در پیش گرفته است، شناسایی و ارزیابی می‌کنند.
• حسابرسان براساس ریسک‌ها و کنترل‌های شناسایی‌شده، به این مسئله توجه می‌کنند که مدیران برای اطمینان از دقیق بودن گزارش مالی چه کاری انجام داده‌اند و شواهد حمایتی را بررسی می‌کنند.
• سپس حسابرسان درباره‌ی اینکه آیا گزارش مالی، به‌طورکلی چهره‌ای واقعی و منصفانه از نتایج مالی و وضعیت مالی شرکت و گردش نقدی آن را نشان می‌دهد و آیا مطابق با استانداردهای گزارشگری مالی و درصورت لزوم، قانون شرکت‌ها (Corporations Act) است یا خیر، قضاوت می‌کنند.
• درنهایت، حسابرسان گزارش حسابرسی را برای سهامداران یا اعضای شرکت تهیه و در آن نظر خود را بیان می‌کنند.

حسابرسان به‌طور خاص چه کارهایی انجام می‌دهند؟

حسابرسان می‌توانند درمورد دامنه‌ی کارهای حسابرسی خود با شرکت مربوطه بحث کنند. گاهی مدیران شرکت از آنها می‌خواهند برای حصول نتیجه‌‌‌آی معین فرآیندهای بیشتری انجام بدهند. حسابرسان باید استقلال خود را حفظ کنند تا بررسی‌ها و قضاوت‌های آنها عینی و بی‌طرفانه باشد. حسابرسان بسته‌ به ریسک‌ها و پایش‌هایی که شناسایی کرده‌اند، نوع و گستردگی فرایندهای حسابرسی را تعیین می‌کنند. این فرایندها می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• پرسیدن طیف وسیعی از سؤالات (از سؤالات رسمی کتبی گرفته تا سؤالات غیررسمی شفاهی) از افراد مختلف در شرکت؛
• بررسی سوابق مالی و حسابداری و سایر اسناد و اقلام ملموس مانند کارخانه و تجهیزات؛
• قضاوت درمورد فرض‌ها یا برآوردهای مهمی که مدیریت در زمان تهیه‌ی گزارش مالی انجام داده است؛
• دریافت تأییدیه‌های کتبی درمورد مسائل خاص؛ برای نمونه از بدهکار می‌خواهد مبلغی را که به شرکت موردنظر بدهکار است، تأیید کند.
• سنجش برخی از پایش‌های درونی سازمان؛
• نظارت بر نحوه‌ی اجرای بعضی از فرایندها.

چه ارتباطی میان حسابداری و حسابرسی وجود دارد؟

در بیشتر موارد، یکی از نخستین سؤالاتی که توسط افراد علاقه‌مند به کار در رشته‌های حسابداری پرسیده می‌شود این است که چه تفاوتی میان حسابداری و حسابرسی وجود دارد. گرچه این دو حرفه شبیه هم هستند و اغلب با هم اشتباه گرفته می‌شوند، ولی تفاوت‌های قابل‌توجهی میان حسابداری و حسابرسی وجود دارد.

حسابرسان گاهی بسیاری از کارهای حسابداران را انجام می‌دهند و گاهی مسئولیت‌های بسیار متفاوتی دارند. گرچه حسابرسان و حسابداران شباهت‌ها و تفاوت‌هایی دارند، ولی بسیاری از شرکت‌ها از این افراد به‌جای یکدیگر استفاده می‌کنند. پس دقیقا چه تفاوتی میان حسابدار و حسابرس وجود دارد؟ بهترین پاسخ این است که گرچه هر دو حرفه مسئول فرایندهای حسابداری شرکت هستند، ولی به‌طورکلی حسابرس، مسئول بررسی کارهای حسابدار است.

حسابدارها چه کارهایی انجام می‌دهند؟

حسابدارها مسئول رسیدگی به معاملات مالی روزانه‌ی شرکت یا کسب‌وکار هستند. وظایف آنها موارد گوناگونی را پوشش می‌دهد و از درآمدهای ورودی تا پرداخت‌های خروجی را شامل می‌شود. حسابدارها می‌توانند مسئول انجام محاسبات لیست حقوق و کسر مالیات، پرداخت به فروشندگان، انجام پرداخت‌های نقدی، چکی و الکترونیکی، تهیه‌ی صورت‌های مالیاتی و تطبیق دفاتر در پایان سال باشند. البته وظایف حسابدار، بسته‌ به اینکه او چه نوع حسابداری است متفاوت است. برای نمونه، وظایف حسابدار مالیاتی با وظایف حسابدار کل (general accountant) تفاوت بسیار زیادی دارد.

چه تفاوت‌هایی میان حسابداری و حسابرسی وجود دارد؟

این دو حرفه به همان اندازه که شبیه یکدیگرد، تفاوت‌هایی نیز با هم دارند:

• حسابداران معمولا کارمندان شرکتی هستند که برای آن کار می‌کنند، درحالی‌که حسابرسان معمولا توسط شرکت دیگری، برای بررسی درستی کارهای حسابدار استخدام می‌شوند. گرچه همیشه این‌طور نیست، ولی به‌طورکلی حسابرس هیچ ارتباط مالی‌ای با شرکت ندارد.
• حسابدار کارهای خود را به‌صورت روزانه انجام می‌دهد، درحالی‌که حسابرس معمولا کارهای حسابداری سه‌ماهه یا سالانه را انجام می‌دهد. حسابرسان معمولا در شرایط خاص، مثلا مشکوک شدن به تقلب، به شرکت آورده می‌شوند.
• استانداردهای حسابداری بین‌المللی بر کارهای حسابداران حاکم است، ولی کارهای حسابرسان باید براساس استانداردهای حسابرسی انجام شود.
• استخدام حسابدار در شرکت ضروری است ولی استخدام حسابرس، گزینه‌ای اختیاری است.
• حسابداران در پایان سال صورت‌های مالی شرکت را تنظیم می‌کنند. این صورت‌های مالی، تصویری از ثبات مالی شرکت را ارائه می‌دهد. ولی حسابرس صورت‌های مالی را بررسی و درستی آنها را مشخص می‌کند.
• ازآنجاکه حسابداران برای شرکت مشخصی کار می‌کنند، معمولا اتاق یا فضای کاری مختص خود را دارند، درحالی‌که حسابرسان معمولا جای ثابتی ندارند و از شرکتی به شرکت دیگری می‌روند.

ازنظر تحصیلات چه تفاوتی میان حسابداری و حسابرسی وجود دارد؟

الزامات تحصیلی حسابداران و حسابرسان تقریبا یکسان است. براساس اداره‌ی آمار کار (BLS) ایالات متحده، در هر دو حرفه باید تحصیل در دوره‌ی کارشناسی رشته‌ی حسابداری تکمیل شود. گاهی بعضی از شرکت‌ها ترجیح می‌دهند که حسابداران یا حسابرسان آنها مدرک کارشناسی ارشد داشته باشند، برای نمونه کارشناسی ارشد حسابداری یا کارشناسی ارشد مدیریت بازرگانی با تخصص در حسابداری. گواهی‌نامه‌ها و مدارک مختلفی برای فارغ‌التحصیلان این رشته وجود دارد، مانند مدرک حسابدار عمومی گواهی‌شده، حسابدار مدیریت گواهی‌شده (Certified Management Accountant) یا حسابرس داخلی گواهی‌شده (Certified Internal Auditor).

هر دو حرفه‌ی حسابداری و حسابرسی برای کسانی که از کارکردن با ارقام لذت می‌برند، ایده‌آل هستند. گرچه درک تفاوت میان حسابداری و حسابرسی مهم است، ولی اگر قصد دارید مدرک کارشناسی ارشد حسابداری یا مدرک حسابدار عمومی گواهی‌شده (CPA) دریافت کنید، به احتمال زیاد در مقاطع مختلف زندگی حرفه‌ای خود می‌توانید در هر دو حرفه‌ی حسابداری و حسابرسی فعالیت کنید.