مالیات بر مهریه چیست و کی به تصویب میرسد؟

در حال حاضر، مالیاتی تحت عنوان مالیات مهریه در نظام حقوقی کشور ما وجود نداشته؛ اما در صورت تصویب و اجرایی شدن قانون مالیات مهریه ۱۴۰۱، از مهریه ۱۵ تا ۱۰۰ سکه، یک و یک دهم درصد، از مهریه ۱۰۱ تا ۲۰۰ سکه، ۲ درصد و از مهریه ۲۰۱ سکه به بالا، ۱۵ درصد، به عنوان مالیات ثبت مهریه، مالیات اخذ می گردد. همچنین، در صورتی که میزان مهریه، تا ۱۴ سکه تعیین گردد، مهر تعیین شده، معاف از مالیات خواهد بود.

مهریه های سنگین و زندانی شدن بسیاری از مردان، به دلیل عدم توانایی پرداخت این مهریه ها، از جمله مشکلاتی است که قوه قضاییه، در سال های اخیر، با آن مواجه بوده و راه حل های متعددی نیز برای حل این مشکل ارائه کرده که برقراری مالیات بر مهریه، از آخرین و جدیدترین این راه حل های نوآورانه می باشد.

مطابق این طرح که برای اولین مرتبه، در قانون جدید مالیات مهریه ۱۴۰۱ مطرح گردیده، در صورتی که میزان مهریه تعیین شده، از حد مشخص شده در قانون، بیشتر باشد، زوجین، موظف هستند تا درصدی از مهریه توافق شده را به عنوان مالیات، به دولت پرداخت کرده که این درصد، گاه، میزان بسیار سنگینی بوده که پرداخت آن، از عهده بسیاری از زوجین خارج می باشد.

لذا، با توجه به اهمیت بحث مالیات در تعیین مهر و توافق بر میزان آن، در این مقاله، ابتدا به این سوال پاسخ خواهیم داد که آیا در حال حاضر، به مهر مالیات تعلق می‌ گیرد یا خیر؛ سپس، به بررسی قانون مالیات مهریه ۱۴۰۱ پرداخته و در پایان، میزان و نحوه محاسبه مالیات ثبت مهریه را توضیح خواهیم داد.

آیا به مهریه مالیات تعلق می‌ گیردآیا به مهریه مالیات تعلق می‌ گیرد

پس از ازدواج، یکی از مهم ترین حقوق مالی که برای زن برقرار می شود، حق مالکیت مهریه بوده که به موجب قانون مدنی، به مجرد عقد، زن مالک آن شده و می تواند هر تصرفی را که مایل باشد، در این حق مالی خود داشته باشد.

اما، از آنجا که در بیشتر مواقع، مهریه ها به صورت سکه تعیین گردیده و یکی از انواع مالیات در نظام مالیاتی کشور ما، مالیات سکه است، ممکن است این سوال مطرح گردد که آیا به مهریه مالیات تعلق می‌ گیرد؟ البته، در فرضی که مهریه، وجه نقد نبوده و اموالی مانند خانه، ملک و یا خودرو می باشد نیز بحث مالیات مهریه در سال ۱۴۰۱ قابل طرح می باشد.

برای پاسخ به این سوال که آیا به مهریه مالیات تعلق می‌ گیرد، باید میان دو فرض، تمایز قائل شد: تا پیش از تصویب و اجرایی شدن قانون جدید مالیات مهریه و پس از تصویب و اجرایی شدن قانون جدید مالیات مهریه. در ادامه، به توضیح این دو فرض خواهیم پرداخت.

مالیات مهریه تا پیش از تصویب و اجرایی شدن قانون مالیات مهریه
در حال حاضر، تا زمانی که قانون مالیات مهریه، که در قسمت بعد در مورد آن صحبت خواهیم کرد، در مجلس، تصویب و اجرایی نشده است، هیچ گونه مالیاتی به مهریه تعلق نمی گیرد. البته، این حکم، تا زمانی جاری است که زن، برای گرفتن مهریه و خرید و فروش سکه های مهریه اقدام نکرده یا زوجین، سند نقل و انتقال مهریه غیر پولی، مانند ملک و خودرو را امضا نکرده باشند. چرا که معاملات سکه و نقل و انتقال ملک و خودرو، به ترتیب، مشمول مالیات سکه و مالیات نقل و انتقال ملک و خودرو می گردند.

مالیات مهریه پس از تصویب و اجرایی شدن قانون مالیات مهریه
طرح اصلاح قانون نحوه اجرای محکومیت‌ های مالی و مهریه، موسوم به قانون جدید مالیات مهریه، که در حال حاضر، در مجلس، در دست بررسی و مذاکره می باشد، تغییرات و تحولات گسترده ای را در رابطه با مهریه، در بر دارد.

یکی از این تغییرات، وضع مالیات بر مهریه های سنگین است که در هنگام ثبت مهریه، از زوجین دریافت می گردد. به این ترتیب، مطابق قانون مالیات مهریه ۱۴۰۱، زن و شوهری که اقدام به توافق بر میزان مشخصی از مهریه و درج آن در سند ازدواج می کنند، تنها در صورتی، قادر به دریافت سند ازدواج خود خواهند بود که درصد مشخصی از میزان مهریه تعیین شده را به عنوان مالیات ثبت مهریه، به حساب دولت واریز نمایند؛

در غیر این صورت، امکان دریافت سند ازدواج یا رونوشت آن را نداشته و البته، تبعات منفی این امر، مانند عدم امکان دریافت مهریه و عدم امکان طرح دعاوی در دادگاه خانواده، مانند دعاوی طلاق، مهریه، نفقه و … متوجه زوجین خواهد بود.

البته، مالیات ثبت مهریه، صرفا راه حلی برای کاهش مهریه های سنگین بوده و همانطور که در بخش های بعد خواهیم دید، به مهریه های با تعداد سکه پایین، یا مالیاتی تعلق نگرفته یا میزان مالیات تعلق گرفته، درصد کمی می باشد.

قانون مالیات مهریه ی ۱۴۰۱

با توجه به اینکه دعاوی مهریه در سال های اخیر، موجب زندانی شدن بسیاری از مردان شده و هزینه هایی سنگین را نیز بابت این گروه از زندانیان، به قوه قضاییه وارد کرده و همچنین، مشکلاتی که بر سر راه زنان، برای وصول مهریه، در نتیجه طولانی بودن روند دادرسی وجود داشته، در کنار قوانینی مانند قانون جدید به اجرا گذاشتن مهریه، از سال نود و نه و با مطرح شدن طرح اصلاح قانون نحوه اجرای محکومیت‌ های مالی و مهریه، یا قانون جدید مالیات مهریه نیز نمایندگان مجلس، در صدد برآمدند تا با تصویب این قانون، به مشکلات مزبور پایان دهند.

به همین دلیل، در قانون مالیات مهریه سکه ۱۴۰۱، شاهد آن هستیم که از یک سو، روند دادرسی مهریه، بسیار کوتاه شده و زنان می توانند با مراجعه مستقیم به اجرای احکام دادگستری، مهریه خود را مطالبه و دریافت نمایند. بدین ترتیب، دیگر نیازی به طرح دعوا در مرحله بدوی و پیگیری آن در مراحل تجدیدنظر و گاه، فرجام نبوده و در نتیجه، روند دادرسی مهریه، بسیار کوتاه می گردد.

از سوی دیگر، به موجب این طرح، تعیین مهریه تا میزان مشخصی، از پرداخت مالیات معاف بوده، اما در صورتی که میزان مهریه، از سقف معینی بیشتر شده و به ویژه در مورد مهریه های سنگین، درصد مشخصی از مهریه توافق شده، تحت عنوان مالیات ثبت مهریه، از زن و شوهر دریافت می گردد.

هدف اصلی از تصویب قانون مالیات مهریه ۱۴۰۱ و وضع مالیات بر مهریه های سنگین، آنطور که طرفداران این طرح، عنوان داشته اند، جلوگیری از توافق و تعیین مالیات های سنگین، توسط زوجین می باشد. چرا که در صورتی که زوجین، ملزم به پرداخت مالیات مهریه، در هنگام ثبت آن باشند، از آنجا که میزان مالیات ثبت مهریه، یک مبلغ قابل توجه می باشد، زن و شوهر، به دلیل عدم توانایی یا تمایل بر پرداخت مالیات، به صورت خود به خود، از تعیین مهریه سنگین خودداری خواهند کرد.

در مقابل، مخالفان قانون مالیات مهریه ۱۴۰۱، بر این اعتقاد هستند که که تصویب این قانون، مهم ترین ابزار زنان، برای گرفتن حق طلاق، یعنی مهریه را نیز از آنان خواهد گرفت و با محرومیت از این ابزار، در شرایطی که زنان، در کشور ما، اصولا از حق طلاق نیز برخوردار نمی باشند، این امر، مشکلات بسیاری را برای جدایی، از سوی آنها به همراه خواهد داشت.

میزان و نحوه محاسبه مالیات ثبت مهریه

مساله مالیات مهریه و مشخص کردن میزان آن در مهریه های سنگین، برای اولین مرتبه، در قانون مالیات مهریه ۱۴۰۱ مطرح شده است. هرچند، این قانون هنوز به طور قطعی تصویب نشده و به مرحله اجرا نرسیده است، اما، از آنجا که در صورت اجرای طرح اصلاح قانون نحوه اجرای محکومیت‌ های مالی و مهریه، طرح اخذ مالیات مهریه از مهریه های سنگین، به طور رسمی آغاز خواهد شد، در این بخش، به این سوال پاسخ خواهیم داد که میزان و نحوه محاسبه مالیات ثبت مهریه، مطابق قانون مالیات مهریه ۱۴۰۱، به چه صورت می باشد؟

تا سقف ۱۴ سکه مهریه، مهر تعیین شده، از مالیات ثبت مهریه، معاف می باشد.

از ۱۵ تا ۱۰۰ سکه، میزان مالیات مهریه، یک و یک دهم درصد مهر توافق شده است.

میزان مالیات ثبت مهریه مهرهای ۱۰۱ تا ۲۰۰ سکه، ۲ درصد مهر تعیین شده می باشد.

برای مهرهای بیش از ۲۰۰ سکه، نرخ مالیات ۱۵ درصد، در قانون مشخص شده است.

پس از مشخص شدن میزان مالیات ثبت مهریه، مطابق قانون مالیات مهریه ۱۴۰۱، می توان با استفاده از فرمول زیر، میزان مالیات تعلق گرفته به هر مقدار مهر را محاسبه نمود که در ادامه، یک مثال نیز جهت روشن شدن نحوه محاسبه این نوع از مالیات، ارائه شده است:

نرخ مالیات × ارزش کل سکه ها ÷ ۱۰۰ = مالیات مهریه

در جریان مذاکرات پیش از عقد ازدواج، توافق می شود که میزان مهریه تعیین شده برای زوجه، تعداد ۳۰۰ سکه باشد. در این صورت، بر اساس قانون مالیات مهریه ۱۴۰۱، میزان مالیات ثبت این تعداد سکه، ۱۵ درصد ارزش سکه ها می باشد. حال، با توجه به نرخ فعلی سکه در بازار(۱۴ میلیون و ۱۵۵ هزار تومان)، نحوه محاسبه مالیات مهریه برای تعداد ۳۰۰ سکه، به شرح زیر می باشد:

تعداد سکه ها، یعنی عدد ۳۰۰ را در ارزش روز هر سکه، یعنی ۱۴ میلیون و ۱۵۵ هزار تومان، ضرب کرده که عدد ۴ میلیارد و ۲۴۶ میلیون تومان می شود. حال، ۱۵ درصد این مبلغ را محاسبه می کنیم که عدد ۶۳۶ میلیون تومان خواهد شد. در نتیجه، مالیات ثبت مهریه ۳۰۰ سکه، مبلغ ۶۳۶ میلیون تومان می باشد.

منبع:قانون مالیات بر مهریه