معروف ترین فرش های ایرانی

فرش دستباف از دیرباز با ایران و ایرانی به جهانیان شناسانده شده است، به عنوان مثال از قالی پازیریک که قدیمی ترین نمونه قالی ایرانی در تمام جهان است و اکنون در موزه آرمیتاژ روسیه نگهداری می شود می توان یاد کرد. فرش بافی یکی از مهم ترین و قدیمی ترین آثار هنری و صنایع دستی در ایران به شمار می آید که به دست هنرمندان زحمتکش ایرانی بافته شده است تا در نهایت محصولی با کیفیت و زیبا به علاقمندان برسد. ما در فاینداتور بر آن شدیم تا بهترین فرش های ایران را که می توان از آن برای سوغات استفاده کرد به شما معرفی کنیم. با ما همراه باشید.

فرش کاشان

شهر کاشان از سال ۱۳۹۳ به عنوان پایتخت فرش جهان شناخته شد و توسط یونسکو (سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی سازمان ملل متحد) در فهرست میراث فرهنگی یونسکو با شناسه ۰۰۳۸۳ به ثبت جهانی رسید. از چهره های ماندگار این شهر می توان به حسین تفضلی یا حاجی ارباب که به پدر نساجی ایران معروف بود و یکی از مهم ترین بنیانگذاران صنعت نساجی در شهر کاشان بود، اشاره کرد. در فرش های کاشان از نخ پنبه در تار و پود استفاده می شود و در دسته بندی طرح های اصلی لچک ترنج، خشتی و افشان را می توان گنجاند.
از مشخصه های اصلی در طرح فرش کاشان در طرح پرطرفدار لچک ترنج (با الهام از معماری و گچ بری در دوره اشکانیان) ترنج یا محراب (طرحی بیضی یا دایره ای شکل که نماد حوضچه در حیاط خانه های قدیم بود) در مرکز فرش و لچک ( نماد باغچه های سر سبز در حیاط خانه های قدیمی) در حاشیه های پهن در ۴ گوشه فرش اشاره کرد. در طرح خشتی (با الهام از خشت های به کار رفته در بناهای قدیمی) با تقسیم به خشت و تکه تشکیل شده است. طرح به کار رفته درون هر خشت از نظر ظاهری و محتوا با خشت دیگر متفاوت است. تنوع بالا در هر خشت و تکرار نشدن از نشانه های مرغوبیت در فرش است. ویژگی بارز طرح افشان حذف ترنج و لچک از طرح نقشه و حفظ آن در گوشه های فرش و به تصویر در آوردن تجمعی شلوغ و تو در تو از گل های پر برگ با ساقه های بلندی که در انتهای آن شاخه های دیگر به صورت منشعب قرار گرفته است. طرح شکارگاه که در زمان صفویان با اشکال مناظر شکارگاه و طرح محراب که با الهام از محراب مساجد بافته می شد از دیگر طرح های فرش کاشان هستند.
از نظر اندازه، ابعاد سجاده ای جزو معروف ترین و رنگ لاکی در زمینه اصلی و حاشیه سرمه ای جزو رنگ های غالب در فرش های این شهر به حساب می آیند. پرز (نخ خاب) فرش روستا بافت بلندتر از پرز فرش هایی است که در شهر بافته می شود.

فرش دستباف قم

فرش ابریشم قم که به طور کامل در تار و پود آن از ابریشم ظریف و خالص استفاده می شود و با تراکم گره بالا، پرز کوتاه و تنوع رنگی زیاد بافته می شود از جمله فرش های دستباف معروف و نفیس در شهر قم و سراسر ایران به شمار می آید. به جز فرش های ابریشمی فرش هایی از نخ پشم هم با پرز بلندتر در این شهر بافته می شود. به طور کلی قم طرح و نقشه های فرش خود را نقاط مختلف در ایران وام گرفته است بنابراین این شهر طرح مستقلی ندارد.
طرح های متداول در فرش گل فرنگ (گل های طبیعی مانند رز در رنگ های مختلف مانند سرخ، آبی و زرد)، لچک ترنج (زیرمجموعه طرح گل فرنگ)، شاه عباسی (گل شاه عباسی یا گلجام)، بته یا بته جقه (تجرید یافته درخت سرو)، هندسی (اشکال هندسی زاویه دار)، محرمات (تکرار یک قطعه از فرش در طول آن و تقسیم متن به چند ردیف با رنگ و طرحی مشخص از ابتدا تا انتها و به صورت راه راه در عرض فرش)، درختی (شاخه و برگ، از ویژگی های اصلی آن تشابه زیاد طرح ها با طبیعت است)، شکارگاه، ظل السلطان یا گل و بلبل (۱ گلدان با ۱۲ شاخه گل به همراه ۲ پرنده و پروانه بر روی شاخه گل ها، زیرمجموعه طرح گلدانی)، موزاییکی بختیاری یا بندی خشتی و محرابی (با الهام از محراب مساجد) است. با توجه به مذهبی بودن شهر قم و توسعه گردشگری مذهبی در آن شاید خرید سوغاتی مانند فرش را بتوان جزو صنایع دستی سودآور در زمینه رشد اقتصادی منطقه دانست.

فرش دستباف تبریز

تیریز در استان آذربایجان شرقی یکی دیگر از مناطقی ست که بافندگان در آن فرش هایی باکیفیت و مرغوب تولید می کنند و از پرطرفدارترین مقاصد ایرانگردی به شمار می رود. پرزهای کوتاه و زبر در فرش، طرح مدالی در مرکز فرش و نقوش اسلیمی و درختانی چون سرو و بیدمجنون در آن به چشم می خورد. بعضی بافندگان در ۴ گوشه فرش تصویری از شاعران برجسته ایرانی مانند فردوسی، حافظ، سعدی و خیام می بافند. نقش ۴ فصل و نقش کاخ ها و آثار به جا مانده از آن ها از دیگر طرح های اصلی در تبریز است. فرش های تبریز ۴۰ رج (بین ۴۰۰ هزار تا ۵۰۰هزار گره در ۷۰ میلی متر)، ۵۰ رج (بین ۵۰۰ هزار تا ۶۰۰ هزار گره در ۱ متر مربع)، ۶۰ رج (بین ۶۰۰ هزار تا ۸۰۰هزار گره) و در نهایت فرش کمیاب ۷۰ رج (بین ۸۰۰ هزار تا ۱ میلیون گره) هستند. اگر به این شهر زیبا سر زدید بازدید از بازار فرش تبریز را فراموش نکنید.

فرش دستباف هریس

شهر هریس در نزدیکی تبریز واقع شده است. این فرش های الگوهای روستایی دارند و طرح آن طرح مدالی در گوشه سمت راست فرش و حاشیه های پهن با کیفیتی بالا از پشم های مرغوب بافته می شوند. خطوط هندسی، افقی و عمودی با رنگ های تیره ای چون لاکی، قرمز روناسی، قهوه ای سیر، سرمه ای تیره و … است. پشم های ریسیده شده در این منطقه از رنگ های گیاهی مانند روناس، پوست پیاز، نیل کلکته، چوب سیاه و سایر رنگ های طبیعی و گیاهی است.

فرش دستباف ترکمن

فرش ترکمن با قدمتی چندصد ساله، یکی از فرش های اصیل ایرانی به شمار می آید. قالی های متنوعی که با نام هر طایفه نامگذاری شده شاید جزو بهترین فرش ها برای سوغات باشد. عوامل گوناگونی از جمله عوامل فرهنگی و جغرافیایی در طرح و نقش اثرگذار هستند. تکرار نقوش و اشکال اساس طرح های ترکمن هاست که به آن گول یا گل گفته می شود. در زمان های قدیم از پشم گوسفند ولی امروزه از پنبه در بافت تار و پود آن به کار می رود. این قالی ها که بر روی زمین و به صورت افقی معمولا در اندازه ای کوچک است. رنگ غالب به کار رفته در آن ها قرمز روشن است و طیف های رنگی آن قرمز از روشن ترین تا تیره ترین، لاکی، آبی، کرم، قهوه ای، دارچینی، زرد، سبز یشمی طوسی است با نقش های مختلف مربوط به هر قوم بافته می شوند. از نظر کیفیت فرش های ایل تکه با نقش ماری گل و پس از آن آتابای بالاترین کیفیت و از نظر تعداد تولیدات قوم یموت با نقش قاپسه گل، درناق گل و آینه گل بیشترین میزان تولید فرش را در میان ترکمن ها به خود اختصاص دادند از دیگر طرح ها و نقش های آن می توان به نقش ساریق گل از قوم ساریق، ماری، طرح گلی گل از طایفه ارسای و سایر نقوش مانند فیلپی گل و آت ایاقی اشاره کرد.

فرش دستباف کرمان

ویژگی اصلی فرش کرمان رنگ زمینه غالب قرمز با حاشیه پهن و گلدار با ۱ طرح مدالی شکل در قسمت مرکزی فرش است.
فرش افشار کرمان: باید به این نکته توجه داشت که فرش ها براساس نام محل تولید آن نامگذاری می شوند. یکی از این فرش های زیبا فرش افشار در استان کرمان است که به نام فرش سیرجان نیز شناخته می شود. قبیله افشار جزو عشایر این منطقه به شمار می آید. رنگ های غالب در این فرش ها آبی و قرمز و طرح آن الگوهای هندسی مانند مربع است. بافندگان این منطقه در طرح خود از یک قسمت اصلی به همراه مدال هایی به شکل مربع است که متناسب با پهنای فرش عرض مدال های مربعی شکل بیشتر می شود.

فرش دستباف اصفهان

شهر زیبای اصفهان با جاذبه های گردشگری فراوان و معماری باشکوه جزو شهرهای پربازدید گردشگران به شمار می آید. در این شهر که مرکزیت اصلی صنایع دستی در ایران است علاوه بر آثار هنری بسیار می توان فرش هایی بی نظیری به عنوان سوغات در نظر گرفت. طرح های فرش اصفهان عموما الهام گرفته از معماری باشکوه این شهر از کاخ و باغ های شهر گرفته تا کاشی کاری های مساجد. طرح های دیگری مانند طرح های تصویری مانند طرح چهره ای برای انسان و نقوش حیوانات نیز در آثار آن ها به چشم می خورد. تراکم گره بسیار بالا و ضخامت آن کم است از این رو در شمار فرش های مرغوب و نفیس قرار می گیرند.

فرش دستباف نایین

این فرش که برای بافت آن از کرک به جای پشم استفاده می شود با پرزهای کوتاه و رنگ زمینه روشن و مات با طرح های ترنج و لچک شناخته شده است. تراکم گره بالا و ظرافت در بافت را می توان در فرش های این منطقه مشاهده کرد. طرح متداول در شهر نایین طرح مدالی در مرکز فرش در کنار نقش های اسلیمی یا طرح گل است. فرش های این منطقه از لحاظ درجه بندی ۴ لایه (با کیفیت بسیار بالا)، ۶ لایه (با کیفیت خیلی خوب) و ۹ لایه (با کیفیت خوب) هستند.

فرش دستباف بختیاری

عشایر بختیاری که در اطراف شهرکرد در چهارمحال و بختیاری، در غرب اصفهان و دامنه رشته کوه زاگرس زندگی می کنند جزو بافندگان این فرش بختیاری به شمار می آیند. عشایر به سبب دسترسی به حیوانات از پشم های مرغوب زده شده در بافت فرش استفاده می کنند. در این نوع فرش الگوی غالب الگوی خشتی یا موزاییکی ست که در هر خشت آن از نقوش گیاهان و حیوانات استفاده می شود. علاوه بر این نقش مدالی و نقش درختان با الهام از طرح های فرش اصفهان در آثار آنان به چشم می خورد. رنگ و دوام بالای این فرش از دلایل محبوبیت آن نزد خریداران است.

فرش دستباف آباده

از شهر آباده که بین اصفهان و شیراز قرار دارد می توان فرش هایی با کیفیت بالا خریداری کرد. این فرش ها که برای بافت آنها عموما از فرش های ایل قشقایی الهام گرفتند در رنگ های قرمز تا قهوه ای و آبی به چشم می خورند. از طرح های معروف شهر آباده طرح هبات لو (برگرفته از نام بافندگان یکی از ایل های قشقایی) است که در آن از طرح دایره در مرکز فرش و تکرار دایره در ۴ طرف فرش استفاده می کنند. یکی دیگر از طرح ها بافت ۱ شش ضلعی بزرگ در مرکز فرش با ۱ کمان و ۱ طرح مدالی شکل در ۴ گوشه فرش است. نقش های اصلی آن گل ها و درختان، پرندگان و چهارپایان هستند.

فرش دستباف قشقایی

ایل قشقایی که در استان فارس زندگی می کنند صنایع دستی چون فرش، گلیم و گبه دارند. رنگ زمینه غالب در فرش ها عموما قرمز قهوه ای با طرح مدالی در مرکز فرش و تکرار این طرح در ۴ گوشه فرش است، به عنوان مثال می توان از طرح هبات لو یاد کرد. به جز طرح مدالی طرح های تصویری مانند نقوش حیوانات، گل و نقش های از انسان بر دستگاه های افقی (دار قالی به دلیل حمل آسان توسط چهارپایان در کوچ های فصلی روی زمین قرار گرفته و بافندگان بر روی قسمت بافته شده از فرش می نشینند) به چشم می خورد. به طور کلی طرح های ایلی محصول ذهن بافنده است که از طبیعت اطراف و محیط زندگی آن الهام گرفته است. فرش کشکولی از معروف ترین فرش های این قوم به شمار می رود. پشم گوسفند یا بز و موی اسب که به واسطه دامدار بودن آن ها تامین می شود از نخ های به کار رفته در این فرش هاست. فرش های قشقایی در بازار گاهی با نام فرش شیراز به فروش می رسد.

فرش دستباف اردبیل

فرش های اردبیل عموما نازک در کیفیتی بالا با الگوهای هندسی و الگوهای برگرفته از طرح های قفقازیان مثل گنجه (ستاره یا ۳ مدال هندسی در طول فرش با رنگ های غالب آبی تا آبی تیره و قرمز روناسی)، شیروان (بافته شده در اندازه های کوچک و باریک. معروف ترین طرح آن زمینه برگ در یک زمینه آبی است) و قراباغ (به شکل مستطیلی در اندازه بزرگ) بافته و به بازار عرضه می شوند.

منبع:فرش های معروف ایرانی