همکاری اپل و گوگل برای ترسیم و ردیابی ارتباط افراد و اجرای طرح Contact Tracing

در آغاز سال ۲۰۲۰ میلادی تصور اینکه همه باید اپلیکیشن خاصی را نصب کنند تا ملاقات‌های ما با دیگر افراد را ثبت و ضبط کند، اگر مضحک به‌نظر نمی‌آمد، قطعا نگران‌کننده بود. امروز اما، با گسترش چشمگیر ویروس کووید ۱۹ در ایالات‌متحده، احتمال به‌کارگیری چنین نظارتی به‌عنوان تنها راه کلیدی بازگشت جامعه به حالت عادی بیش‌از پیش قوت گرفته است.

طرح پیشنهادی این است که با استفاده از گوشی‌های هوشمند ملاقات افراد را به‌صورت دیجیتال رهگیری کنند. این تکنیک برای اولین‌بار در مقاله‌ی مهمی که توسط محققان دانشگاه آکسفورد در ژورنال معتبر Science (بخوانید ساینس) به‌چاپ رسیده، توصیه شده است. حتی سازمان حفاظت از اطلاعات اروپا (EDPS) نیز از ارائه‌ی یک اپلیکیشن مختص اتحادیه‌ اروپا پشتیبانی کرده است. بعد از موفقیت کشورهای سنگاپور و کره‌جنوبی در مقابله با شیوع کووید ۱۹ که در برنامه‌ی مدبرانه‌ی خود از اپلیکیشن‌های ردیابی ملاقات (Contact Tracing) استفاده کرده بودند، دولت‌های فرانسه و بریتانیا نیز از طریق سرویس سلامت ملی (NHS) درحال توسعه‌ی اپلیکیشن رهگیری اختصاصی خود هستند. رئیس مرکز کنترل و پیشگیری بیماری آمریکا (CDC) گفته است این روش، درست مثل دیگر پروژه‌هایی که در ایالات‌متحده ارائه‌شده، تحت ارزیابی عمیق قرار گرفته است و نتایج آن به‌زودی اعلام خواهد شد.

همکاری بی‌سابقه‌ی شرکت‌های اپل و گوگل در این طرح، روی زیرساخت‌های هم‌کنش‌پذیر یکدیگر از دو هفته پیش آغاز‌شده است و در جمعه‌ی گذشته اخبار این همکاری انتشار یافت. طبق اخبار منتشرشده قرار است یک اپلیکیشن قدرتمند ردیابی و ترسیم ملاقات افراد با پتانسیل پشتیبانی در سراسر جهان تهیه شود.

منظور از ردیابی تماس یا ملاقات افراد چیست؟

طرح کانتکت تریسینگ یا همان ردیابی تماس یا ملاقات افراد واضح است. وقتی فردی بیمار باشد، کادر درمان و سلامت باید بدانند که این شخص اخیرا با کدام افراد در تماس بوده است تا از این طریق آن‌ها را پیدا کنند و با انجام تست تشخیص بیماری کووید ۱۹ از سلامت آن‌ها مطمئن شوند. همچنین، اگر لازم بود این افراد را برای مدتی قرنطینه کنند تا از شیوع بیماری به دیگران جلوگیری شود.

در دهه‌های گذشته جمع‌آوری اطلاعات درباره‌ی رفت‌وآمدهای بیماران نیازمند مصاحبه‌های طولانی و خسته‌کننده بود. برای مثال، در ردیابی بیماران آلوده به ایدز، ابولا و سرخک کادر سلامت موظف بودند با آژانس‌های هواپیمایی و مدیران رستوران‌ها تماس بگیرند، سوابق هتل‌ها را بررسی کنند تا از این طریق تمام افرادی که در تماس با فرد بیمار قرار گرفتند را شناسایی کنند و تحت نظارت قرار دهند.

چالشی که برای طرح ردیابی ملاقات افراد در روش سنتی وجود دارد زمان‌بر بودن آن است و تکمیل هر پرونده می‌تواند چندین روز طول بکشد. طبق گزارش‌های سازمان جهانی بهداشت (WHO)، در ووهان چین بیشتر از ۹,۰۰۰ اپیدمیولوژیست برای انجام این طرح غربالگری در تیم‌های پنج نفره به‌کار گرفته شدند. آخرین نمودارها نشان می‌دهند که حدود ۸۳,۰۰۰ مورد تأییدشده کووید ۱۹ در چین ثبت شده است. درحال حاضر، روزانه ده‌ها هزار مورد جدید در ایالات‌متحده شناسایی می‌شوند. یک مدیر سابق مرکز کنترل و پیشگیری بیماری آمریکا گفته است برای غربالگری مؤثر از طریق ردیابی تماس مردم نیاز مبرم به یک ارتش ۳۰۰,۰۰۰ نفری خواهیم داشت.

در این موقعیت است که کارگاه‌بازی دیجیتالی وارد می‌شود و به شما این امکان را می‌دهد تا با استفاده از اپلیکیشن‌های ردیابی به‌سرعت افراد را ردیابی کنید. هرکسی که با فرد آلوده در تماس بوده، برای مثال در یک آسانسور قرار گرفته، در یک دفتر هم‌زمان حضور داشته، سوار یک اتوبوس یا قطار شده است، پیامی دریافت می‌کند که چگونه مورد بررسی کادر سلامت قرار خواهد گرفت. در یک نظرسنجی در بریتانیا، حدود سه‌چهارم پاسخ‌دهندگان موافق نصب چنین برنامه‌ای روی گوشی‌های هوشمند خود بودند.

درحال حاضر، اکثر ایالات‌متحده تحت فرمان «در خانه بمانید» هستند، زیرا مشخص نیست که چه کسی دارای بیماری کووید ۱۹ هست؛ بنابراین برای حفظ سلامت خود باید فرض کنیم هر فردی ناقل بیماری است. مسئولان محلی در سانفرانسیسکو و ماساچوست در تلاش هستند تا ظرفیت‌های ردیابی تماسی خود را به نهایت توان برسانند؛ اما طبق گفته‌ی کارشناسان اکنون بخش‌های زیادی از کشور آمریکا امکان ردیابی دقیق مسیر انتقال ویروس را از دست داده‌اند.

اگرچه ترکیب مؤثر ردیابی و آزمایش همگانی در کنترل کووید ۱۹ بعد از پایان فاصله‌گذاری اجتماعی بسیار اهمیت دارد؛ اما برای بازگشت دوباره‌ی مردم به زندگی اجتماعی عادی، ما باید به شناسایی و آزمایش افراد به‌صورت مداوم ادامه دهیم تا در صورت لزوم و آلودگی آن‌ها به ویروس، این افراد را در قرنطینه‌ی انفرادی نگه‌داری کنیم. شناسایی افراد مبتلا از افراد سالم باعث می‌شود بتوانیم افراد آسیب‌پذیر را جدا کنیم تا در معرض بیماری قرار نگیرند. بدین ترتیب جامعه می‌تواند به‌تدریج و تحت شرایط مراقبت بهداشتی به فعالیت‌های اقتصادی خود بپردازد و زندگی عادی دوباره جریان پیدا کند.

دیوید بونسال، محقق آکسفورد که یکی از نویسندگان مقاله‌ی منتشرشده در ژورنال ساینس است، «اکثریت اعضای جامعه» را حدود ۶۰ درصد جمعیت یک کشور می‌داند. از سویی دیگر طبق آمارها ۸۰ درصد جمعیت آمریکا دارای گوشی هوشمند هستند؛ اما سؤال این است که چطور می‌توان سه‌چهارم از این افراد را قانع کرد تا به‌طور مداوم موقعیت مکانی خود را به‌اشتراک بگذارند؟

ورود اپل و گوگل برای اجرای این طرح باتوجه به اینکه برخلاف استارتاپ‌ها، شرکت‌های خصوصی و دانشگاه‌ها کاربران عظیمی دارند، فرایند را بسیار آسان خواهد کرد. تنها از طریق یک به‌روزرسانی نرم‌افزاری می‌توان ۳ میلیارد کاربر گوشی‌های هوشمند را در سراسر دنیا تحت ردیابی تماس قرار داد.

چیزی نمانده است که زنگ خطر در سراسر دنیا به‌صدا درآید؛ اما رضایت‌دادن به چنین نظارت جهانی کاملا با تمام آنچه تاکنون درباره‌ی حفاظت از داده‌ها و پاک‌سازی صحیح آن‌ها آموخته‌ایم، مغایرت دارد. سطح اعتماد به ابزار فناوری قبل از شیوع کووید ۱۹ سیر نزولی به‌خود گرفته بود. در بدترین حالت، کارشناسان حوزه‌ی حریم خصوصی نگران ایجاد ساختاری برآمده از اطلاعات ردیابی تماس افراد، برای نظارت تهاجمی‌تر در آینده هستند و احتمال می‌دهند از این طریق هنجارهایی ایجاد شوند که دیگر قابل برگشت نباشند.

درنظر داشته باشید که گوگل وقتی صحبت از صداقت درباره‌ی استفاده از اطلاعات موقعیت مکانی کاربران به‌میان می‌آید خود را الگوی دیگر شرکت‌ها می‌داند و در این زمینه به‌خود افتخار می‌کند. اما، وزارت امنیت میهنی ایالات‌متحده‌آمریکا (US Department of Homeland Security) گزارش داده است که اطلاعات مربوط به موقعیت مکانی تلفن‌های همراه را از شرکت‌های خصوصی خریداری کرده و برای تشخیص مهاجران غیرقانونی ثبت‌نشده توسط سازمان اجرای مهاجرت و گمرک ایالات‌متحده (Immigration and Customs Enforcement) به‌کار گرفته شده است.

رویکرد کشورهای مختلف در استفاده از فناوری و کنترل شیوع بیماری

کره‌جنوبی سیستمی را تدارک دیده است که با کمک اطلاعات افراد مبتلا به کووید ۱۹ که شامل نام‌خانوادگی، سن و آخرین موقعیت مکانی آن‌ها می‌شود، به موبایل دیگر افراد نزدیک آن‌ها هشدار ارسال می‌کند. دربرخی نواحی چین، با استفاده از یک الگوریتم مات در ساختار اپلیکیشن کیف پول Alipay میزان آسیب‌پذیری سلامت افراد را ارزیابی می‌کنند که به‌نوبه‌ی خود توانایی آن‌ها را برای استفاده از وسایل نقلیه‌ی عمومی تشخیص می‌دهد.

شرکت‌های پیشرو در جمع‌آوری داده‌های مکانی که در آمریکا فعالیت می‌کنند، داده‌های خود را به‌صورت ناشناس و گروهی طبقه‌بندی می‌کنند. برای مثال، بسیاری از اپلیکیشن‌ها مثل Google Maps که توسط شرکت‌هایی نظیر فیسبوک، گوگل و فوراسکوئر منتشرشده، اطلاعات شخصی کاربران را ذخیره نمی‌کنند. مرکز کنترل و پیشگیری بیماری آمریکا و فرمانداری‌ها اعلام کردند که با استفاده از این داده‌ها تراکم جمعیت در نواحی مختلف را رصد می‌کنند؛ اما این داده‌ها موقعیت‌های مکانی اشخاص را در اختیار آن‌ها قرار نمی‌دهد.

جِی استنلی، تحلیلگر ارشد سیاست سازمانی در سخنرانی خود در پروژه‌ی «فناوری و حریم خصوصی» در اتحادیه آزادی‌های شهروندی آمریکا (ACLU) گفت: «چاره‌ای نیست که برخی آزادی‌های مدنی در دورانی که سلامت عمومی این گونه در خطر است دستخوش تغییر قرار گیرد؛ اما باید این تغییرات در آزادی شهروندان کاملا ضروری، تأثیرگذار و متناسب باشد.»

از آنجایی که استفاده از داده‌های مکانی GPS اطلاعات زیادی را مخابره می‌کند، راه‌حل امنی که طرح‌های مشابه مثل Covid Watch و PEPP-PT اصرار به آن دارند استفاده از بلوتوث است. سیستم این اپلیکیشن‌ها طوری طراحی شده است که به‌صورت ناشناس و مداوم سیگنال‌هایی را از طریق بلوتوث ارسال می‌کند و دیگر گوشی‌های نزدیک این سیگنال‌های منحصربه‌فرد را دریافت و ذخیره خواهند کرد و سپس سیگنال خود را مخابره می‌کنند. این سیگنال‌ها همیشه تغییر می‌کنند تا امنیت اطلاعات کاربر نسبت به مهاجمان حفظ شود. این نقل‌وانتقال پیشینه‌ای از دو گوشی همراه نزدیک یکدیگر خواهد ساخت که فقط برای همان دو دستگاه قابل شناسایی است.

اگر شخصی آزمایش تشخیص کووید ۱۹ مثبت داشته باشد، کادر درمان می‌توانند از بیمار درخواست کنند تا پیشینه‌ی ثبت‌شده در گوشی همراه خود را در دسترس آن‌ها قرار دهد. سپس، با ارسال آن روی سرور و مخابره‌ی پیشینه‌ی ضبط‌شده برای تمام گوشی‌های اطراف، افرادی که اطلاعات مشابه با گوشی فرد مبتلا را روی گوشی خود دارند، هشداری دریافت خواهند کرد که اخیرا با فردی که مبتلا به ویروس بوده است، برخورد داشته‌اند. این هشدار ممکن است آن‌ها را تشویق کند که برای آزمایش تشخیص کووید ۱۹ اقدام کنند.