کنسل کالچر چیست؟ آثار و پیامدهای بی‌اعتنایی و شرم‌سارسازی جمعی

اگر از کاربران شبکه اجتماعی باشید ، حتماً شاهد شکل گیری جریان های مجازی علیه شخصیت های مشهور و پر طرفدار بوده اید. شاید خودتان هم با این جریان تحریم و شرمساری همراه باشید . این پدیده در غرب به کنسل لاکچر ( فرهنگ کنسل ) مشهور است . هنگامی که فردی کنسل لاکچر می شود ، دیگران در حرکتی خود جوش تصمیمی می گیرند که او را تحریم یا شرم سار کنند . برای سازمان ها و نهاد ها نیز رخ می دهد . در این مقاله درباره این مفهوم،  مزایا و پیامدهایش صحبت می کنیم.

کنسل کالچر به چه معناست؟

کنسل لاتکچر ( Cancel calture ) نوعی تحریم است وقتی فردی یا سازمانی در فضای مجاتزی یا حتی دنیای واقعی حرف می زند یا رفتاری انجام می دهد که عموم جامعه آن را نمی پسندند ، ممکن است اکثر جامعه در برابر این گفتار یا کردار زشت موضع بگیرند . این موضع به شکل تحریم شبکه های اجتماعی آن فرد ، نخریدن محصولات وی ، ندیدن آثار هنری او و روش هایی از این خواهد بود. حتی ممکن است فرد یا سازمان واقعاً کار ناپسندی هم نکرده باشند اما بر اثر سوءبرداشت کنسل لاکچر شود.

این تحریم اغلب با شرمساری فرد یا سازمان در شبکه های اجتماعی آغاز می شود.

درخواست برای اصلاح چه فرقی با کنسل کالچر دارد؟

گاهی اوقات مردم از فرد یا سازمان مشهور می خواهند که بابت رفتار یا گفتار نامناسبش عذر خواهی کنند و درصدد جبران بر آید. به این حالت فراخوان برای اصلاح ( call-out culure ) می گویند. اما کنسل کالچر جنبه مجازات دارد  و در این حالت کسی دنبال اصلاح نیست . در این وضعیت دیگران فرد  یا سازمان هدف قرار گرفته  را مقصر می دانند و آن را نفی می کنند.

کنسل کالچر از کجا آمده است؟

در اوایل قرن بیست و یکم ، پیش از آنکه خبری از فیس بوک و توئیتر باشد واژه ( renrou sousu ) به معنای (( جست و جوی گوشت انسان )) در گفت و گوهای مجازی بخشی از مردم چین رواج داشتند که طرفدار یک هنرمند بودند و می خواستند درباره او اطلاعاتی کسب کنند . این عبارت خیلی زود کارکرد دیگری پیدا کرد ؛ وقتی کسی کار اشتباهی می کرد و گروهی در فضای مجازی تصمیم می گرفتند که او را رسوا کنند . با رمز این عبارت فرد شرمسار و اطلاعات خصوصی او در فضای مجازی منتشر می شد.

این عبارت و کارکردش برای غربی ها غریب بود . آناه تصور می کردند که این بخشی از فرهنگ خاص شرقی هاست و بعید است که روزی در جوامع غربی گروهی بخواهند فرد یا سازمانی را خود انگیخته تنبیه کنند . اما طولی نکشید که با گسترش شبکه های اجتماعی کنسل کالچر در جوامع غربی نیز رایج شد.

عبارت کنسل کالچر اولین بار در سال ۲۰۱۴ میلادی و در برنامه (( عشق و هیپ هاپ )) بر سر زبان ها افتاد . در این برنامه ، تهیه کننده موسیقی پس از جروبحث با نامزدش از این واژه استفاده کرد و گفت : (( تو کنسل شدی ))

مثال‌هایی از کنسل کالچر

اگر اهل استفاده از شبکه های اجتماعی باشید ، به احتمال زیاد نمونه هایی از کنسل کالچر دیده اید ، چه بسا بسیاری از کاربران با این واژه آشنا هم نباشند ، امنا از روش های آن برای تحریم و تنبیه خطا کاران استفاده کنند.

در سال ۲۰۲۰ جی کی رولینگ نویسسنده مشهور رمان های هری پاتر از سوی گروه بزرگی از کاربران توئیتر کنسل کالچر شد . دلیلش توئیت رولینگ درباره اقلیت های جنسی بود.

مایک لیندل ، مدیر شرکت مای پیلو ، پس از حمایت از ادعای ترامپ مبنی بر تقلب در انتخاببات از سوی کاربران کنسل کالچر شد. دست کم ۲ بانک نیز غیر رسمی به لیندل اطلاع دادند که حسابش در این بانک ها را ببندد چرا که وی را مشتری پر ریسکی ارزیابی کرده است.

دلایل کنسل کالچر

۱- درس عبرت دادن به شخص یا سازمان هدف ؛

۲- آگاه کردن فرد یا سازمان به عواقب اظهار نظر یا رفتار خطا ؛

۳-آشکار کردن نژاد پرستی یا رفتارهای جنسیت زده ؛

۴- وادار کردن دیگران به فکر کردن پیش از سخن گفتن ؛

۵- پاسخگو کردن فرد با نهاد خاصی .

مزایای کنسل کالچر

کنسل کالچر مسئله ای جنجال برانگیز است . تحقیقی در سال ۲۰۲۰ حاکی از آن بود که ۳۸ درصد مردم افراد بی گناه قربانی کنسل کالچر می دانستند این در حالی بود که ۵۸ درصد فکر می کردند این شیوه مناسبی برای پاسخگو کردن کسانی است که مرتکب اشتباه می شود.

یکی از مسائلی که  این پدیده را جنجالی کرده است برداشت های متفاوت از درست و غلط است . از سوی دیگر مسئله آزادی بیان نیز بر پیچیدگی پدیده می افزاید. آیا باید فردی را صرفاً به خاطر بیان نظراتش ( هر چند متفاوت یا تضاد با نظرات عموم جامعه باشند ) به این شیوه مجازات کرد ؟

صرف نظر از این پیچیدگی ها کنسل کالچر مزایای مشخصی هم دارد ، مثلاً در سال ۲۰۱۶ بسیاری از اعضای سینمای هالیوود اسکار آن را به دلیل عدم تنوع نژادی نامزدها تحریم کردند . این حرکت باعث تغییر رویکرد آۀکادمی اسکار شد ؛ فهرست نامزدهای اسکار ۲۰۱۹ بیشترین تنوع نژادی را در تاریخ اسکار داشت و بی سابقه بود.

وقتی اعضای جامعه برای هدفی مشخص متحد می شوند ، اغلب به نتیجه می رسند . این اتحاد می تواند زمینه ساز بروز تغییرات مثبت شود و جلوی رفتارها یا گفتارهای آسیب زننده را بگیرد و افراد یا نهاد های تاًثیر گذار را پاسخگو باشند.

پیامدهای منفی کنسل کالچر

۱. پیامدها برای فرد تحریم‌شده

فرهنگ اسلامی در اجتماع های کوچک تر خانوادگی و دوستانه هم رخ می دهد . متاًسفانه این پدیده گاهی به سرعت به قلدری کشیده می شود و بیشترین پیامد منفی را برای فرد تحریم شده دارد . فردی که هدف کنسل کالچر  قرار می گیرد ، احساس تنهایی و انزوا می کند . دوستان و آشنایان وی را تحریم می کنند با او حرف نمی زنند و تعامل نمی کنند . چه بسا ممکن است به او توهین هم  بکنند  و سبب تحقیرش شوند. در این شرایط احتمال دارد فرد دچار اضطراب و استرس شود و حتی در شرایط حاد به خود کشی فکر کند .

فرد تحریم شده فکر می کند که دیگران بدون اینکه به او فرصت توضیح و عذرخواهی بدهند او را رها کنند . در این شرایط به جای ایجاد فضای گفت و گو و انتقاد ،، همه ارتباطات قطع می شوند و دیگران حاضر نیستند حتی به فرد فرصت جبران  دهند.

۲. پیامدها برای افراد تحریم‌کننده

شما حق دارید که وقت ، انرژی و پول خود را هر طور که مایلید و برای هر کسی که دوستش دارید صرف کنید . با وجود این کنسل کالچر کردن فرد یا نهاد همیشه نتایج مثبت به همراه ندارد . گاهی اوقات باعث بد تر شدن مواضع فرد برای دفاع از خود و شهرتش می شود و شکاف بین گروه های موافق و مخالف را بیشتر می کند.

حتی گاهی کنسل کالچر نتیجه معکوس دارد . مثلاً مستندهایی درباره یک خواننده که متهم به آزار جنسی شده بود ، گر چه بسیاری از قربانیان احتمالی را به پیگیری فضایی تشویق کرد که منجر به افزایش درخواست برای خرید ترانه های وی شد.

۳. پیامدها برای تماشاگران

کنسل کالچر فقط بر دو گروه قبل اثر نمی گذاارد  و تماشاگران یعنی کسانی که در این پدیده شرکت نمی کنند ، را نیز درگیر می کنند. برخی از تماشاگران نیز با مشاهده آنچه بر سر فرد تحریم شده آمده  است . دچار ترس و اضطراب می شوند آنها ممکن است نگران شوند که مبادا خود نیز در آینده هدف این حملات قرار بگیرند . حتی شاید بابت آنچه بیشتر منتشر شده است دل نگران شوند و فکر کنند که آنچه قبلاً گفته اند می تواند اکنون بر علیه آنها استفاده شود.

همچنین این ترس باعث می شود که فرد به خحاطر نگرانی از آنچه ممکن است پیش آید خودش را سانسور کند  و از حق آزادی بیان خود محروم شود . در این حالت افراد به جای بیان آزادانه نظرات و احساسات خود آنها را پنهان می کنند.این مسئله اثر منفی در سلامت افراد می گذارد  و این افراد ممکن است در آینده بابت سکوت کردن و نگفتن حرفشان احساس گناه کنند.

چطور هنگام مواجهه با کنسل کالچر از سلامت روان خود محافظت کنیم؟

۱. هنگامی که احساساتی هستید، از انتشار محتوا در فضای مجازی خودداری کنید

هنگامی که هیجان زده یا عصبانی هستید از انتشار محتوا در فضای مجازی خود داری کنید . وقتی با کسی جر و بحث می کنید به جای واکنش شتاب زده چند نفس عمیق بکشید و تلفن همراه را کنار بگذارید . سپس درباره واکنش مناسب تاًمل کنید . شاید آنچه را که در عصبانیت در شبکه های اجتماعی بیان کرده اید فراموش کرده باشید اما اینترنت آن را فراموش نمی کند.

۲. پیش از انتشار محتوا، از دیگران بخواهید آن را ارزیابی کنند

گاهی اوقات خودمان نتوجه نمی شویم که مطلب ما توهین آمیز یا آسیب زا ست. بنابراین بهتر است از دوستی قابل اعتماد بخواهیم که قبل از انتشار محتوا نظرش را درباره آن با ما در میان گذارد . بهتر است این دوست کاملاً هم با ما هم نظر نباشد . یعنی اینکه فردی با دیدگاه متفاوت باشد.

۳. اگر اشتباهی کردید، عذرخواهی کنید

پس از آنکه مرتکب اشتباهی شدید ، مدتی صبر کنید تا خود متشنج آرام بگیرد و سپس متن مناسبی برای عذرخواهی آماده و منتشر کنید . گرچه این عذرخواهی همه را راضی نمی کند  اگر از ته دل باشد .قطعاً بر برخی از افراد اثر می گذارد یا دست کم نگرش منفی به شما را تلطیف می کند.

۴. سعی کنید خودتان را جای طرف مقابل بگذارید

اگر کسی علیه شما موضع گرفت یا از شما انتقاد کرد سعی کنید به جای لج و لج بازی ماجرا را از زاویه دید او ببینید . این طوری می توانید بفهمید که گفته شما چگونه به او و دیگران آسیب زده است . تلاش برای نگریستن شکاف را کمتر و همدلی را بیشتر می کند.

۵. کمتر در فضای مجازی وقت بگذرانید

بر اساس تحقیقات استفاده  کمتراز فضای مجازی باعث کاهش حس تنهایی و افسردگی می شود. پس هر از گاهی ارتباط خود با دنیای مجازی را قطع کنید.

۶. با فردی قابل‌اعتماد گفت‌وگو کنید

اگر کنسل کالچر شدید ، با اعضای خانواده یا دوستان قابل اعتماد درباره آنچه رخ داده است حرف بزنید . اگر به چنین افرادی دسترسی ندارید یا آنها نمی توانند به شما کمک کنند به مشاوره مراجعه کنید.

آیا می‌توان جلوی کنسل کالچر شدن را گرفت؟

بعید به نظر می رسد ، مگر اینکه کلاً در فضای مجازی حضور نداششته باشید !  دنیا پر از آدم های با دیدگاه و اعتقادات مختلف است . بنابراین غیر ممکن است که بتوانید  همه را از خودتان راضی و خوشنود نگه دارید.تجربه نشان داده است که تلاش برای راضی کردن همه نتیجه عکس می دهد.

با توجه به این مسئله بهتر است صرفاً به گفتار و کردار خود دقت کنید . اگر هم ناخواسته باعث آسیب یا توهین به کسانی شدید  به جای توجیه کردن مسئله و اصرار  بر اینکه چنین قصدی نداشته اید ، اشتباه خود را بپذیرید و برای جبران ملاقات تلاش کنید که از تجربیات درس بگیرید و در آینده همدلی بیشتری نشان دهید.