کووید ۱۹ با مغز انسان چه می‌کند؟
دانشمندان در تلاش‌اند تا دریابند چرا برخی از بیماران مبتلا به کووید ۱۹ دچار مشکلات عصبی مانند گیجی، سکته، تشنج یا از دست دادن حس بویایی می‌شوند.
در طول هفته‌ی سوم مارس، همان‌طور که ویروس کرونای عامل کووید ۱۹ حمله‌ی خود به شهر دیترویت را آغاز کرده بود، آمبولانسی با سرعت برای رسیدن به بیمارستان هنری فورد از خیایان‌های شهر عبور می‌کرد. درون آن، یکی از کارکنان یک شرکت هواپیمایی حضور داشت که سعی داشت بفهمد چه چیزی برای او اتفاق افتاده است. این زن ۵۸ ساله نیز مانند صدها بیمار دیگر مبتلا به کووید ۱۹ که اتاق‌های اورژانس شهر را پر کرده بودند، دچار تب، سرفه و درد عضلانی بود. اما اتفاق دیگری نیز درحال رخ دادن بود. چیزی که موجب شد او به‌طور ناگهانی دچار مشکل جهت‌یابی شود و نتواند چیزی به‌جز نام خود را به‌خاطر آورد.
پزشکان بیمارستان هنری فورد زن را برای کووید ۱۹ مورد آزمایش قرار دادند و نتیجه‌ی آزمایش او مثبت بود. زن تحت سی‌تی‌اسکن و MRI قرار گرفت. تصاویر حاصل، نشان‌دهنده‌ی التهاب مغز بود و چین‌خوردگی‌های مغز به‌سمت جمجمه‌ی بیمار متورم شده بود.
روی صفحه‌ی نمایش کامپیوتر، ضایعات سفیدرنگی منظره‌ی خاکستری مغز را نقطه‌نقطه کرده بودند که هرکدام با نورون‌های مرده و درحال مرگ پر شده بود. ضایعات مذکور در مناطقی رخ داده بود که به‌طور معمول سیگنال‌های حسی را انتقال داده، هشیاری را تنظیم کرده و به حافظه دسترسی پیدا می‌کند. این نقطه‌ها که روی صفحه‌ی نمایش به رنگ سفید دیده می‌شدند، در شبکه‌ی الکتریکی مغز بیمار تیره‌رنگ بودند. پزشکان وضعیت خطرناکی را که آنسفالوپاتی خونریزی‌دهنده‌ی نکروزکننده حاد (ANE) نام دارد، در او تشخیص دادند و این نتایج را ماه گذشته در مجله‌ی Radiology تشریح کردند. این عارضه‌ای نادر است که گاهی اوقات همراه‌با آنفلوانزا و عفونت‌های ویروسی دیگر و معمولا در کودکان رخ می‌دهد.
درمورد آنفلوانزا، دانشمندان معتقدند که چنین آسیب مغزی به‌وسیله‌ی خود ویروس ایجاد نمی‌شود بلکه براثر طوفان مولکول‌های القاکننده‌ی التهاب (سیتوکین‌ها) رخ می‌دهد که گاهی در جریان یک عفونت، بیشازحد به‌وسیله‌ی سیستم ایمنی فرد تولید می‌شوند. دانشمندان هنوز در تلاش‌اند تا متوجه شوند که آیا همین اتفاق درمورد کووید ۱۹ نیز رخ می‌دهد و اینکه آیا ویروس کرونا جدید که SARS-CoV-2 خوانده می‌شود، واقعا به‌طور مستقیم به سیستم عصبی حمله می‌کند. این یک سؤال بی‌جواب است که پاسخ به آن می‌تواند نتایج گسترده‌ای برای نحوه‌ی تشخیص و درمان بیماران مبتلا به کووید ۱۹ داشته باشد.
احتمالا شما با نشانه‌های معمول کووید ۱۹ یعنی همان بیماری که تاکنون بیش از ۱۶۱ هزار نفر را در سرتاسر جهان به کام مرگ فرستاده است، آشنا هستید: تب، سرفه و دشواری تنفس. اما چندین هفته است که حکایت نشانه‌های عجیب دیگر (سردرد، گیجی، تشنج، سوزن سوزن شدن و بی‌حسی، از دست دادن حس بویایی یا چشایی) هیاهوی زیادی برپا کرده است.
درحال‌حاضر، داده‌های منتشرشده درمورد فراوانی بروز این نوع نشانه‌های عصبی درمیان بیماران کووید ۱۹، محدود است و کارشناسان می‌گویند این نشانه‌ها احتمالا در بخش کمی از ۲ میلیون عفونت رسمی کووید ۱۹ در سرتاسر جهان مشاهده شوند. اما برای پزشکان، آن‌ها مهم هستند زیرا برخی از نشانه‌های جدید ممکن است به درمان متفاوتی نیاز داشته باشند؛ درمانی که به‌جای بدن، برای مغز طراحی شده باشد. اندرو جوزفسون، عصب‌شناس دانشگاه کاکیفرنیا در سن‌فرانسیسکو، می‌گوید:
داروهایی که ما از آن‌ها برای درمان هر عفونتی استفاده می‌کنیم، ازنظر نفوذپذیری به سیستم عصبی بسیار متفاوت هستند.
بیشتر داروها نمی‌توانند از سد خونی‌مغزی که دیواره‌ی مرزی زنده‌ای در اطراف مغز است، عبور کنند. اگر ویروس کرونا بتواند در سد خونی‌مغزی رخنه کرده و نورون‌ها را آلوده کند، می‌تواند یافتن درمان مؤثر بیماری را دشوارتر کند.
درحال‌حاضر، بسیاری از پزشکان درحال آزمایش رویکردی دوجانبه هستند. اول، یافتن یک داروی ضدویروسی که بتواند از سرعت تکثیر ویروس بکاهد. آن‌ها اغلب این داروها را با استروئیدها ترکیب می‌کنند تا مانع‌از فعالیت بیشازحد سیستم ایمنی و ایجاد التهابی شوند که خود نیز آسیب‌زننده باشد.
اگر پزشکان می‌دانستند که ویروس کرونا در مغز افراد مبتلا نیز وجود دارد، این امر موجب تغییر معادله می‌شد. برخلاف ریه‌ها، مغز را نمی‌توان به دستگاه تنفس مصنوعی وصل کرد.
اسکن ام‌آر‌ای از بیمار زن مبتلا به کووید ۱۹، شواهدی از آسیب به بافت مغز را نشان می‌دهد
گزارش‌های اولیه در این مورد که کووید ۱۹ روی سیستم عصبی مرکزی تأثیر می‌گذارد، در اواخر ماه فوریه به‌صورت پیش‌چاپ، روی سرور medRxiv قرار گرفت که حاصل بررسی عصب‌شناسانی در شهر ووهان چین بود یعنی همان‌جایی که شیوع در آن آغاز شد. پژوهشگران با تجزیه‌و‌تحلیل سوابق سلامتی ۲۱۴ بیمار بستری‌شده در بیمارستان اتحادیه‌ی دانشگاه علم و فناوری هواجونگ دریافتند که ۳۶/۴ درصد از این بیماران علائم مربوط به مشکلات سیستم عصبی را نشان می‌دادند. شایع‌ترین نشانه‌هایی که آن‌ها مشاهده کردند، درد عضلانی، سردرد، سرگیجه یا گیجی بود که در هر نوع عفونت ویروسی خصوصا در افراد مسن‌تر ممکن است بروز کند. معدودی از بیماران دچار سندرم‌های عصبی متمایزتری نظیر سکته، تشنج طولانی‌مدت و از بین رفتن حس بویایی شده بودند. حداقل در برخی از بیماران، خصوصا در افرادی که دچار سردرد بودند، نشانه‌های عصبی روزها قبل از بروز سرفه و تب آغاز می‌شد. پژوهشگران در نسخه‌ی داوری‌شده‌ی مطالعه که روز جمعه در مجله‌ی JAMA Neurology منتشر شد، نوشته‌اند
