۵ روش کاربردی برای مقابله با مدیر بد و محیط کار سمی

آیا تا‌به‌حال در محیط کار با مدیری بد رو‌به‌رو شده‌اید؟ تجربۀ داشتن مدیر بد بسیار ناخوشایند است. شاید شما هم در محیطی کار کرده‌اید که مدیر آن با افراد زیردستِ خود رفتار بسیار بدی داشته، آنها را تحقیر می‌کرده، به‌آسانی عصبانی می‌شده و دادوفریاد به راه می‌انداخته است یا بدتر از همه اینکه، موفقیت و دستاوردهای دیگر کارکنان را به نام خود تمام می‌کرده است. اما در مقایل چنین مدیری چطور باید برخورد کنیم؟ برای پاسخ به این سؤال تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید.

باوجود اینکه در این روزها، مدام کلاس‌ها و کارگاه‌هایی برای تربیت مدیران موفق برگزار می‌شود اما همچنان عدۀ قابل‌ملاحظه‌ای از مدیران در سازمان‌ها و ادارات، رفتار خوبی ندارند. مثلا در کشور آمریکا، ۵۶ درصد از کارکنان اعلام کرده‌اند که مدیریت سازمان یا شرکت‌شان رفتاری به‌شدت نامناسب دارد. آماری دیگر که انجمن روانشناسی آمریکا منتشر کرده است هم نشان می‌دهد که در این کشور، ۷۵ درصد از کارکنان، مواجهه با رئیس و حضور او را استرس‌آورترین بخش محیط کاری‌شان می‌دانند. بنا به آمار مؤسسه گالوپ، نیمی از افرادی که شغل خود را ترک می‌کنند، با مدیر خود در محل کار مشکل دارند. مدیر بد فقط محل کار را برای‌تان به جهنم بدل نمی‌کند بلکه روی زندگی شخصی‌تان هم اثرات نامطلوبی خواهد گذاشت. در واقع، مدیر بد می‌تواند به سلامتی جسم‌ و روح‌تان آسیب بزند.

مدیر بد چطور می‌تواند شما را به کشتن دهد؟

شاید به نظر می‌رسد که بعد از پیدا کردن شغل در بازارکاری آشفته، بهتر است با محیط و مدیر سازش داشته باشید و به ترک شغل فکر نکنید. اما واقعیت این است که مدیران بد می‌توانند سلامت‌تان را هم به خطر بیندازند. بنا به نتایج یک سرشماری از ۳ هزار و ۱۲۲ نفر در کشور سوئد، افرادی که با مدیران بد دست‌وپنجه نرم می‌کنند، ۶۰ درصد بیشتر از افراد دیگر در معرض ابتلا به سکته مغزی، حمله قلبی یا مشکلات قلبی دیگر هستند. بر اساس یک پژوهش دیگر، داشتن رئیس بد می‌تواند موجب افسردگی مزمن، اضطراب و استرس شود. تمام این موارد ناشی از پایین آمدن سطح ایمنی بدن است.

حتی برخی از تحقیقات نشان می‌دهند که بعد از مواجهه با مدیر بد، ۲۲ ماه طول می‌کشد تا سطح استرس در بدن به حالت طبیعی بازگردد. در این باره به‌تازگی مطالعه‌ای صورت گرفته و نتایج آن در مجلۀ بین‌المللی پژوهش‌های محیطی و سلامت عمومی (International Journal of Environmental Research) به چاپ رسیده است. این مطالعه نشان می‌دهد که محیط‌های کاری نامطلوب احتمال افزایش عوامل خطرزا برای سلامت قلب و عروق را بیشتر می‌کنند. مثلا می‌توانند باعث افزایش فشار خون، بالا رفتن کلسترول و انواع دیابت شوند. شاید ترک کردن شغلی که محیط کاریِ نامطلوبی دارد، به نظر سخت برسد و گزینۀ چندان جالبی نباشد اما ماندن در محیطی آزاردهنده به‌مراتب برای سلامت روح و جسم مضرات بیشتری خواهد داشت.

روش‌های مقابله با مدیر بد و محیط کاری نامطلوب

زمانی که وضعیت خود در محیط کاری نامطلوب را ارزیابی و گزینه‌های کاری دیگر را بررسی می‌کنید، متوجه می‌شوید که روش‌هایی برای مقابله با مدیر بد و مدیریت شرایط نامساعدتان در محل کار وجود دارد. در ادامه، به تعدادی از این روش‌ها پرداخته شده است.

۱. همدردی

شاید مدیر بدی که در محل کار دارید، برای‌تان شبیه کابوس باشد اما احتمال دارد که رفتار نادرست او ریشه در حقایقی پنهان داشته باشد؛ بنابراین، بهتر است با این فرد همدردی کنید و خودتان را جای او بگذارید. پایین بودن هوش هیجانی یکی از دلایلی است که مدیری بد به‌واسطۀ آن، رفتاری سرد و غیرصمیمانه از خود نشان می‌دهد. به‌خاطر این نقصان، از دست او ناراحت نشوید و سعی کنید رفتاری در پیش بگیرید که همدردی و همراهی‌تان با او را نشان می‌دهد. شاید نتوانید در رفتار مدیر بد خود تغییری ایجاد کنید اما با کنترل رفتارهای خود در برخورد با او، امکان مدیریت کردن وضعیت را به وجود خواهید آورد.

۲. خودمراقبتی

مراقبت از روان و جسم خود در محیط‌ها و شرایط استرس‌آور بسیار ضروری است. به خود بگویید که این وضعیت موقتی است و قرار نیست تا آخر عمرتان، آن را تحمل کنید. بهتر است در خارج از محیط کار و در اوقات دیگر به دنبال فعالیت‌ها و برنامه‌های شادی‌آوری باشید که احساسات خوبی را در شما به وجود می‌آورند. به دنبال برنامه‌هایی مانند یوگا و مدیتیشن باشید. این فعالیت‌ها می‌توانند باعث آرامش و افزایش توانایی زیستن در زمان حال شوند.

ورزش کردن و خواب کافی هم در خود مراقبتی ضروری است. یکی دیگر از اقدامات خودمراقبتی، معاشرت با افرادی است که شما را درک می‌کنند. بهتر است با آنها زنجیرۀ دوستی و ارتباطی ایجاد کنید. کمک گرفتن از مربی، مشاور یا فردی الهام‌بخش که می‌تواند شما را به قرار گرفتن در مسیر شغلی مناسب هدایت کند هم ایدۀ خوبی خواهد بود.

۳. ایجاد حدومرز در محیط کار

اگر مدیری دارید که در هر ساعتی از شبانه‌روز با شما تماس می‌گیرد و انتظار دارد که سفرتان در تعطیلات را به‌خاطر شرکت در یک جلسه لغو کنید، حتما باید برای او حد و مرزهایی تعیین کنید. یکی از روش‌هایی که در این زمینه به یاری‌تان می‌آید، تمرین و تلاش برای «نه گفتن» است. از قبل، برای خود مجموعه‌ای از پاسخ‌ها را آماده داشته باشید.

مثلا زمانی که از شما درخواستِ کاری می‌شود و سرتان بسیار شلوغ است، بدون تعارف به مدیر بگویید که از بابت انتخاب خود برای انجام کار و وظیفۀ مذکور بسیار خوشحال هستید اما در حال حاضر، سرتان بسیار شلوغ است و مطمئنید که فردی بهتر برای انجام این کار وجود دارد. برای موقعیت‌هایی که از شما خواسته‌هایی بیش از حدّ وظایف‌تان یا در زمانی نامناسب دارند هم توضیحاتی آماده داشته باشید. مثلا در مواجهه با چنین پیشنهادهایی بگویید که متأسفانه برنامه‌ای خانوادگی دارید که حتما باید به آن رسیدگی شود و زمان کافی ندارید.

اگر هم توانایی «نه گفتن» هنوز در شما قوی نشده است، باید سریعا گزینۀ دیگری به مدیر پیشنهاد بدهید؛ مثلا بگویید که روز جمعه این کار را انجام نخواهید داد اما تا عصر روز شنبه همه‌چیز آماده و تکمیل خواهد شد. همچنین، می‌توانید با لحن یا یادداشتی پر از اعتماد به نفس، پیشنهاد و دستور کاریِ غیرمعقول را رد کنید.

۴. ابزار نظرات خود

نظرات خود دربارۀ وضعیت‌تان را با صدای رسا به گوش مدیریت و بخش منابع انسانی برسانید. نگذارید که دلخوری‌های‌تان دربارۀ اینکه بیش از حد کار می‌کنید و به اندازۀ کافی از شما تقدیر نمی‌شود، تا روز آخر کار در یک مجموعه در دل‌تان باقی بمانند. با مدیرتان صحبت کنید و دربارۀ نگرانی و مشکلات‌تان با او حرف بزنید، به او دربارۀ احساسی که در محیط کار دارید بازخورد بدهید و در صورت امکان، راهکارهایی را مطرح نمایید. باید نیازهای خود به حمایت و پشتیبانی مدیریت را مطرح کنید. حتی اگر مدیریت به خواسته‌های‌تان بی‌توجهی کند، باز هم نزد خود از تلاش‌تان برای بهبود وضعیت راضی خواهید بود.

۵. راه‌حل آخر

اگر تمام این تلاش‌ها به نتیجه نرسید، باید به دنبال تغییری اساسی باشید. مثلا پُست‌تان در همان اداره را تغییر بدهید یا کلا به دنبال عوض کردن محل کارتان باشید. خوداشتغالی یا راه اندازی کسب و کار هم گزینه‌ای است که می‌توانید به آن فکر کنید. به‌هیچ‌وجه سلامت‌تان را به‌خاطر یک مدیر بد و محیط کار سمی به خطر نیندازید. یادتان باشد که ما مشاغل را ترک نمی‌کنیم بلکه مدیران بد را ترک می‌کنیم؛ حق همۀ ماست که با مدیرانی کار کنیم که الهام‌بخش هستند و شیوۀ رهبری و ایجاد انگیزه در کارکنان را به‌خوبی می‌دانند.