مفهوم و اوصاف بیع

۱-معنی بیع و تفاوت آن با معاوضه:

همچنین که اندیشه مبادله کالاها مطرح شد، نخستین راه حلی که به نظر رسید این بود که هر تولید کننده آنچه را زیادتر از میزان خود دارد با کالایی که خواهان آن است (معاوضه ) کند.ولی رشد نیازهای گوناگون کشاورزی و صنعتی ،راه حل ابتدایی را دشوار ساخت زیرا یافتن کسی که خواهان فرآورده های تولید کننده باشد و کالای مورد نیاز او را نیز تهیه کند ،ساده نبود .وسیله ای که مورد قبول همگان باشد تا تولید کننده بتواند کالای زاید را خود را با آن مبادله کند و با صرف آن مالی را که نیاز دارد تهیه سازد .این وسیله همگانی که معیار ارزش ها و واسطه بین تولید کننده و مصرف کننده قرار گرفت ،(پول)بود .رفته رفته همه این راه ساده تر را برگزیدند و کالایی را که بیش از نیاز شخصی داشتند با پول مبادله کردند و از همین جا مفهوم (بیع) به وجود آمد و (خرید و ففروش ) به عنوان ساده ترین وسیله توزیع ثروت ،متداول گشت.معاوضه اختصاص به مبادله کالاا به کالا پیدا کرد و (بیع) ویژه مبادله کالا به کالا با پول گشت.

امتیاز بین معاوضه و بیع در عرف تجارتی ما نیز به همین ترتیب است .امروزه اگر کسی گندم های مزرعه خود را به قطعه فرشی مبادله کند می گویند این دو نفر فرش و گندم را معاوضه کرده اندو برچنین معامله ای نام (بیع) یا خریدوفروش نمی گذارند.همچنین اگر شخصی اتومبیل خود را در برابر مبلغی پول دیگری انتقال دهد گفته نمی شود که او اتومبیل را باپول معاوضه کرده است.

ماده ۳۳۸ قانون مدنی این تحول عرفی را دنبال نکرده است و در تعریف بیع می گوید (بیع عبارت است از تملیک عین به عوض معلوم) این گشاده دستی بر قلمرو بیع می افزاید زیرا تملیک عین در برابر هر عوض ،خود پول باشد یا کالا و خدمت بیع است و دخالت پول در مبادله ضروری نیست .

عقود معین، از مهمترین مباحث حقوق مدنی است که در مقطع کارشناسی رشته حقوق در قالب دروس حقوق مدنی ۶ و ۷ در مجموع با ضریب ۶ تدریس می شود، که عقود تعریف شده در قانون مدنی را به تفصیل آموزش داده می شود. مجموعه دو جلدی کتاب درسهایی از عقود معین مناسب جهت دانشجویان رشته حقوق مقطع کارشناسی که دروس حقوق مدنی ۶ و ۷ را می آموزند می باشد. با مطالعه این کتاب تا حدود زیادی با نظر فقهای صاحب نظر و اندیشمندان علم حقوق آشنا شده و به تفسیر بخش مرتبط با مبحث از قانون مدنی آشنا می شوند. این کتاب منبع بسیار مناسب و مفید و جامع و شاملی از مباحث دروس حقوق مدنی ۶ و ۷ است که اغلب اساتید جهت مطالعه و به عنوان منبع پرسش آزمون آخر نیمسال آن را به دانشجویان معرفی می نمایند.

تفاوت این مجموعه با مجموعه کتاب عقود معین در این است که،مجموعه پیش رو همان مختصر مجموعه کامل عقود معین است که مناسب جهت تدریس در مقطع کارشناسی ارشد می باشد؛ امّا مجموعه عقود معین مفصل تر بوده و به مباحث تطبیقی در آن بیشتر توجه شده است و جهت تحقیق و استفاده کاربردی مناسب تر می باشد.

عقد بیع یکی از پر کاربردترین عقدها در معاملات تجاری است که افراد و تجار زیادی با آن سر و کار دارند.

در مقاله ارکان عقد بیع، درباره اینکه یک قرارداد خرید و فروش چگونه شکل می گیرد و باید چه ارکانی داشته باشد صحبت کردیم و دانستیم که هر عقد بیع از چهار رکن ایجاب و قبول، متعاملین، مبیع و ثمن تشکیل شده است.

در صورتی که همه شرایط و ارکان عقد بیع به طور کامل و درست وجود داشته باشند، عقد بیع محقق خواهد شد.

این عقد بیع دارای آثار و نتایجی است که در واقع اوصاف عقد بیع هستند.

در این مقاله به بررسی اوصاف عقد بیع از قبیل تملیکی بودن عقد بیع، معوض بودن عقد بیع، لازم بودن عقد بیع و رضایی بودن عقد بیع، می پردازیم.

عقد بیع یک عقد تملیکی است

عقد تملیکی یک ویژگی قراردادی است که نتیجه آن انتقال مالکیت از یک نفر به نفر دیگر است.

عقد بیع یکی از بارزترین نمونه های عقد تملیکی است؛ به این ترتیب که در صورت انعقاد درست عقد بیع، مبیع از مالکیت یکی خارج و به مالکیت طرف دیگر در می آید، برای مثال در عقد بیع اتومبیل، به محض اینکه دو طرف قرارداد فروش را امضا کنند، خودررو از مالکیت فروشنده خارج و به مالکیت خریدار در می آید.

عقد بیع یک عقد معوض است

دومین ویژگی عقد بیع معوض بودن آن است.

عقد معوض، عقدی است که هرکدام از دو طرف قرارداد در ازاء مالی که به دیگری پرداخت می کند، مالی را هم بدست می آورد.

معوض بودن یک صفت مشخص در عقد بیع است به این صورت که فروشنده در ازاء انتقال مبیع به خریدار ، ثمن را از او دریافت می کند، برای مثال در قرارداد خرید خانه، فروشنده در عوض خانه، پول آن را از مشتری دریافت می کند.

عقد بیع یک عقد لازم است

در تفاوت عقد لازم و عقد جایز گفتیم که عقد لازم، عقدی است که هیچ کدام از دو طرف قرارداد حق برهم زدن آن را نداشته باشند مگر اینکه طبق قانون یا با توافق هر دو طرف قرارداد، بتوان به قرارداد خاتمه داد . عقد بیع هم با توجه به اینکه کاربرد زیادی دارد از جمله عقود لازم در نظر گرفته شده است؛ زیرا اگر قرار باشد هر یک از طرفین هر زمان که خواست بدون دلیل قانونی عقد را بر هم بزند، در نظام قراردادی ناامنی و بی ثباتی پیش می آید.

عقد بیع یک عقد رضایی است

آخرین صفت عقد بیع، رضایی بودن آن است . عقد رضایی یعنی اینکه به محض اینکه دو طرف برای انعقاد عقد رضایت داشته باشند، عقد بین آنها شکل می گیرد؛ در واقع در عقد رضایی هیچ گونه تشریفاتی برای انعقاد عقد وجود ندارد.

بنابراین عقد بیع به سادگی رضایت دو طرف برای خرید و فروش شکل می گیرد همانطور که وقتی از فروشگاهی خرید می کنیم، با انتخاب کالا و پرداخت هزینه آن، بدون هیچ گونه تشریفات و حتی گفتگوی خاصی، یک معامله خرید و فروش انجام داده ایم.