علل ایجاد سنگ کلیه و روش‌های پیشگیری از ابتلا به آن

سنگ کلیه زمانی بیجاد می شود که در ادرار غلظت بالایی از مواد معدنی و سایر مواد مانند کلسیم، اگزالات و اسید اوریک باشد که با هم ترکیب شوند و کریستال بسازند . کریستال ها به هم می چسبند تا یک یا چند سنگ بسازند . از علل ایجاد سنگ کلیه می توان به آنچه که می خورید و برخی از دارو ها اشاره کرد . اگر خود یا یکی از اعضای خانواده تان سابققه کلیه داشته باشید ، احتمالاً ایجاد سنگ کلیه در شما بیشتر اسست . بنابراین مراجعه به دکتر می تواند موجب  تشخیص و درمان به موقع و حتی پیشگیری از ایجاد سنگ کلیه در شما شود. در این مقاله می خواهیم ببینیم که سنگ کلیه چگونه بوجود می آیند:

علل ایجاد سنگ کلیه چیست؟

گزینه های زیر عللی هستند که تشکیل سنگ کلیه را افزایش می دهند . در ادامه مروری به هر کدام از آنها به تفکیک خواهیم داشت.

حجم ادرار پایین

یکی از دلایلی که احتمال تشکیل سنگ کلیه را افزایش می دهد ، حجم پایین ادرار است . حجم پایین ادرار ممکن است بر اثر کمبود آب بدن از دست دادن مایعات به دلیل ورزش ، فعالیت های بدنی با زندگی در آب و هوای گرم یا نوشیدن مایعات کم باشد. وقتی حجم ادرار کم باشد ، ادرار غلیظ شده و به رنگ تیره در می آید.

ادرار غلیظ در واقع بدین معنا است که مایعات کمتری برای انحلال نمک موجود در ادرار وجود دارد. اما در مقابل با مصرف مایعات بیشتر ، نمک موجود در ادرار رقیق تر می شود . این کار یکی از مهم ترین راه های جلوگیری از سنگ کلیه است . بزرگسالانی که سنگ کلیه دارند، باید مایعات کافی بنوشند تا حداقل ۲/۵ لیتر معادل نصف گالون  در شبانه روز داشته باشند . برای داشتن این حجم از ادرار فرد باید ۳ لییتر آب بنوشد. با اینکه آب بهترین مایعی است که فرد می تواند بنوشد، لزومی ندارد از نوشیدنی های دیگرنیز بهره برد و مهم رساندن مایعات کافی به بدن است.

رژیم غذایی نا مناسب

رژیم غذتایی نیز می تواند روی احتمال سنگ کلیه اثر بگذارد . یکی از دلایل شایع تشکیل سنگ کلیه از نوع کلسیمی ، وجود مقادیر بالای کلسیم در ادرار است. بالا بودن میزان کلسیم در ادرار ممکن است ناشی از نحوه ی کنترل و مدیریت کلسیم در بدن باشد . از این جهت ، می تواند هیچ ارتباتطی با میزان کلسیم دریافتی بدن نداشته باشد. به همین دلیل کاستن ، از میزان کلسیم مصرفی در رژیم غذایی به ندرت مانع از تشکیل سنگ کلیه می شود.

همچنین تحقیقات علمی نشان دادند که کاستن از کلسیم در رژیم غذایی می تواند برای سلامتی استخوان های بدن مضر باشد و احتمال تشکیل سنگ کلیه را نیز افزایش دهد. پزشکان نیز عموماً به بیماران خودئ توصیه نمی کنند به منظور کاهش کلسیم ادرار از مصرف کلسیم خودداری کنند . با این حال مصرف کلسیم نیز نباید زیاد از حد باشد . پزشک معالج ممکن است درصورت صلاح دید به جای کاستن از کلسیم در رژیم غذایی ، با کاهش میزان دریافت سدیم نمک کلسیم ادرار را کاهش دهد . نمک زیاد در رژییم غذایی احتمال تشکیل سنگ کلیه از نوع کلسیم را افزایش می دهد . وقتی نمک زیادی به ادرار منتقل می شود، از بار جذب کلسیم در ادرار و انتقال به خون جلوگیری می کند. کاهش مصرف نمک در رژییم غذایی ، کلسیم ادرار را نیز کاهش می دهد و احتمال تشکیل سنگ های کلیه از نوع کلسیمی را کمتر می کند.

از آنجایی که اگزالات متداول ترین نوع سنگ کلیه است ، خوردن غذاهای سرشار از اگزالات می تواند احتمال تشکیل سنگ های کلیه را افزایش دهد . رژیم غذایی سرشار از پروتئین حیوانی مانند گوشت گاو، ماهی، مرغ و غیره می تواند سطح اسید موجود در بدن و ادرار را بالا برد . مقادیر زیاد اسید نیز علت تشکیل سنگ اگزالات کلیه است. تجربه نشان داده است که گوشت در بدن به اسید اوریک نیز می تواند احتمال تشکیل سنگ های کلیه از نوع اگزالات کلسیمی و اسید اوریکی را افزایش دهد.

نقش مشکلات روده در ایجاد سنگ کلیه

برخی مشکلات روده که موجب اسهال مانند بیماری کرون یا کوئیک زخمی سا جراحی مانند عمل پای پس معده می شوند می توانند خطر تشکیل سنگ کلیه از نوع اگزالات کلسیمی را بالا ببرند . اسهال باعث می شود که بدن حجم زیادی از مایعات بدن را از دست بدهد و در نتیجه حجم ادرار نیز کاهعش می یابد . همین طور ممکن است بدن اگزالات اضافی از روده جذب کرده و در نتیجه باعث بالا رفتن میزان اگزالات در ادرار شود . ادرار کم و مقدار زیاد اگزالات موجود در آن می تواند موجب تشکیل سنگ کلیه از نوع سنگ کلیه اگزالاتی شود.

چاقی

چاقی نیز می تواند احتمال تشکیل سنگ کلیه را افزایش دهد. بدن افراد چاق ممکن است سطح اسید موجود در ادرار تغییر کرده و همین نیز چنانچه در سطرهای قبل گفته شد باعث تشکیل سنگ کلیه شود.

ابتلا به برخی بیماری ها

ابتلا به برخی بیماری ها احتمال تشکیل سنگ کلیه را افزایش می دهند. رشد غیز طبیعی یک یا چند غده پاراتیروئید که سطح سوخت و ساز کلسیم در خون و ادرار شده و همین نیز منجر به تشکیل سنگ کلیه شود. بیماری دیگری مانند اسید توبولی کلیوی که در آن اسید بدن افزایش می یابد ، احتمال تشکیل سنگ کلیه از نوع فسفات کلسیمی را بالا می برد. برذخی از اختلالات نادر و ارثی نیز می تواند باعث تشکیل انواع خاصی از سنگ های کلیه شود که نمونه آن بیماری سیستینوریا است . در این بیماری باز جذب اسیدهای آمینه سیستین ادرار مختل شده و سطح این مواد در ادرار بالا می رود . بیماری دیگر هیپراگزالوری اولیه است که در آن کبد اگزالات زیادی به وجود آورده و باعث افزایش غلظت اگزالات در ادرار می شود.

دارو ها

برخی دارو ها و مکمل های کلسیم و ویتامین ث ممکن است احتمال تشکیل سنگ کلیه را افزایش دهند . از این رو توصیه می شود تمام دارو ها و مکمل های غذایی را که مصرف می کنید را به پزشک معالج خود اطلاع دهید. برخی از این دارو ها و مکمل ها می تواند احتمال تشکیل سنگ کلیه را بالا ببرند . از طرف دیگر مصرف هیچ کدام از داروها و مکمل ها می توانند احتمال تشکیل سنگ کلیه را بالا ببرند.