شمشیر دو لبه‌ای به نام وی‌چت؛ چگونه ابزار نظارتی محبوب چین، مایه نگرانی دولت شده است؟
این روزها بسیاری از کارهای روزمره شهروندان چینی از طریق اپلیکیشن وی‌چت انجام می‌شود. این برنامه برخلاف اسم خود فقط یک پیام‌رسان نیست و سرویس‌های مختلفی از جمله بانکداری، گیمینگ، موسیقی، خرید و شبکه اجتماعی را ارائه می‌کند. وی‌چت حالا به بزرگ‌ترین پلتفرم اجتماعی چین تبدیل شده و همین اثرگذاری عظیم آن را به ابزاری خطرناک علیه مردم و سازندگانش تبدیل کرده است.
وی‌چت حالا بیشتر از مجموع توییتر و اسنپ‌چت کاربر فعال دارد و به لطف رشد شگفت‌آور خود توانسته شرکت سازنده‌اش یعنی تنسنت را هم به موفقیت‌های بسیاری برساند. این کمپانی در یک دهه گذشته رشد خیلی زیادی را تجربه کرد و در اوج دوره خود به پنجمین شرکت ارزشمند دنیا تبدیل شد. تنسنت حالا در تسلا، ردیت، اسنپ، اسپاتیفای و چندین برند سرگرمی جهانی سهام دارد. این شرکت در ساخت بازی فورت‌نایت، لیگ آو لجندز و آثار پرفروش هالیوودی مثل Men in Black: International و Wonder Woman هم سهیم بوده است.
ولی همین دستاوردهای بزرگ برای وجود این شرکت تهدیدساز شده‌اند. سیاست‌های جدید «شی جین‌پینگ» در مقابله با شرکت‌های بزرگ دنیای فناوری گریبان تنسنت را هم گرفته است. با این حال، وی‌چت برای رئیس جمهور چین به‌صورت همزمان ابزاری مفید و نگران‌کننده است.
با توجه به این که همه چینی‌ها از این برنامه استفاده می‌کنند، دولت به راحتی می‌تواند شهروندان را تحت نظارت و کنترل قرار دهد. منابع آگاه به ماجرا می‌گویند حتی یکی از اعضای خود حزب کمونیست از این اپلیکیشن برای جاسوسی علیه یکی از سیاستمداران استفاده کرده است. از سوی دیگر، وی‌چت در دوره همه‌گیری کرونا به محلی برای اعتراضات مردم به سیاست‌های دولت تبدیل شد. این اتفاقات «پونی ما هواتنگ»، بنیان‌گذار تنسنت را با دو گزینه مواجه کرد: یا مدل تجاری شرکتش را تغییر دهد و آن را مطابق رویکرد جدید شی جین‌پینگ کند، یا خطر از دست رفتن همه چیز را به جان بخرد.
تنسنت و وی‌چت چگونه به وجود آمدند؟
آقای ما در سال ۱۹۷۱ در خلال انقلاب فرهنگی به دنیا آمد، دوره‌ای پرتلاطم که به نسلی از مردم یاد داد تا با احتیاط به سراغ سیاست بروند. پونی ما هواتنگ ۱۳ ساله بود که پدرش به عنوان عضوی از حزب کمونیست در یک شرکت دولتی بندری در شنژن استخدام شد. ما هواتنگ در دوران مدرسه ساکت و خوش‌رفتار بود و به ندرت توجه بقیه را به خود جلب می‌کرد. او مهارت بالایی در ریاضیات داشت و عاشق تلسکوپ‌ها بود.
آقای ما در آزمون ورودی دانشگاه امتیاز ۷۳۹ از ۹۰۰ را دریافت کرد تا برای حضور در دانشگاه سینگهوا یا دانشگاه پکینگ واجد شرایط شود. اما در سال ۱۹۸۹، یعنی یک سال قبل از ورود او به دانشگاه، اتفاق مهمی افتاد. هزاران دانشجو به خیابان‌های پکن رفتند و در میدان تیان‌آنمن درخواست دموکراسی کردند. وقتی تانک‌ها وارد صحنه شدند و تصویر مشهور مردی که مقابل آن‌ها ایستاده بود، گرفته شد، والدین آقای ما تصمیم گرفتند پسرشان را نزدیک خانه نگه دارند. در نتیجه، وی به دانشگاه شنژن رفت که رشته نجوم نداشت، بنابراین وارد رشته علوم کامپیوتر شد.
پونی ما هواتنگ در سال ۱۹۹۸ شرکت تنسنت را با بودجه ۶۰ هزار دلاری تاسیس کرد. او و هم‌موسسان این شرکت هنوز شغل‌های دیگری داشتند و در سال نخست فعالیتشان می‌شد نام مادر ما را به عنوان مالک و رئیس هیئت مدیره تنسنت دید. نرم‌افزار چت از همان ابتدا یکی از محصولات اصلی کمپانی بود. اولین محصول آن‌ها که به موفقیت رسید QQ بود که با الهام از ICQ، برنامه محبوبی از اواخر دهه ۱۹۹۰ ساخته شد.
نرم‌افزار QQ در اواخر سال ۲۰۱۰ سهم بزرگی از شبکه‌های اجتماعی و سرویس‌های پیام‌رسان چینی را در اختیار داشت اما هنوز در پلتفرم موبایل حاضر نبود. آقای ما که همان زمان میلیاردر و در سطح کشور مشهور شده بود، نگران بود که امپراتوری‌اش آسیب‌پذیر باشد. سه تیم در داخل تنسنت مسئول کار روی پیام‌رسانی برای موبایل شدند. یکی از این تیم‌ها تحت هدایت «الن ژانگ» قرار داشت که یک شب دیرهنگام از آقای ما خواست به او اجازه دهد یک شبکه اجتماعی مخصوص گوشی‌های هوشمند بسازد. ما که اغلب تا ساعت ۴ بامداد بیدار می‌ماند، با این پیشنهاد موافقت کرد.
منبع:دیجیاتو
